هدف سفر رییسی اقتصادی نیست

علی بیگدلی*-در حالی که روز گذشته ابراهیم رییسی راهی دمشق شد و با بشار اسد رییس‌جمهوری سوریه دیدار کرد و از نقش ایران در آینده سوریه و بازسازی‌های پس از جنگ سخن گفت، به نظر می‌رسد هدف اصلی این سفر، لزوما سرمایه‌گذاری و گسترش روابط معمول دیپلماتیک نباشد، بلکه با توجه به مجموع شواهد و قرائن بعید نیست انگیزه اصلی بشار اسد از دعوتی که از ابراهیم رییسی به عمل آورده، این باشد که به‌نحوی زمینه و شرایط را برای خاتمه دادن به قدرت ایران در این کشور فراهم کند؛ به این اعتبار به نظر می‌رسد رییس‌جمهوری سوریه از رییس‌جمهوری ایران دعوت کرده تا به این کشور سفر کند و در نهایت نسبت به خروج نیروهای خود از این کشور تصمیم‌گیری کند.
نکته‌ای که باید مورد توجه باشد، این است که کشورهای عربی در حال حاضر به دنبال این هستند که اتحادیه عربی مانند اتحادیه اروپا تشکیل دهند. این کشورها بنا دارند با جذب سرمایه‌گذاری خارجی، شرایطی را فراهم کنند که از حالت سنتی و عقب‌افتادگی رها شوند؛ همان رفتاری که عربستان سعودی نیز در این سال‌ها انجام داده است. بنابراین خواست نهایی این کشورها آن است که ایران را از سرزمین‌های عربی دور کرده و کانون نفوذ جمهوری اسلامی را از این مناطق خارج کنند. نکته مهم در خصوص سفر اخیر نیز آن است که به هرحال روسیه نیز کشوری عربی است و با جهان عرب تعاملی نزدیک دارد، تا جایی که برای آنان، هویت عربی‌شان مقدم بر هویت اسلامی‌ است؛ این امر در زمان جمال عبدالناصر بیشتر قوت گرفت و ناسیونالیسم عربی به‌شدت قدرتمند شد.
بشار اسد نیز از آنجا که در این سال‌ها با مشکلاتی جدی روبه‌رو شده، کم‌کم به این نتیجه رسیده که در ارتباط با روابط خود با ایران تصمیم‌گیری کند و از این بلاتکلیفی خارج شود. این در حالی است که سرمایه‌گذاری‌هایی که ما در این کشور انجام داده‌ایم به مرحله‌ای رسیده که باید خاتمه یابد. اگر به‌خاطر داشته باشید چندی پیش وزیر امور خارجه ایران در سفر به لبنان، خطاب به لبنانی‌ها گفت که هر فردی را به عنوان رییس‌جمهور انتخاب کنند، جمهوری اسلامی تایید خواهد کرد؛ این سخن عملا به‌معنای عقب‌نشینی ایران از برخی مواضع گذشته، در تعامل با این کشورها است. حال در جریان سفر ابراهیم رییسی به سوریه نیز به نظر می‌رسد، مذاکرات بین دو رییس‌جمهوری و دولت‌هایی انجام می‌شود که روابط‌شان در حال افول است؛ بنابراین به نظر می‌رسد سوریه در حال جدا شدن از ایران است و البته ممکن است این جدایی به‌سرعت انجام نشود و با تاخیر انجام شود. با این همه اما مشخص است هدف سفر رییسی اقتصادی نیست بنابراین با توجه به سیاست‌های اخیری که محمد بن سلمان در پیش گرفته و تلاش دولت سعودی برای اتحاد بیشتر میان کشورهای عربی، در آینده ایران تا حدودی نفوذ امنیتی خود را در منطقه از دست خواهد داد.
* کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل