هراس از خوش‌خیالی و ساده‌انگاری

محمد‌صادق جنان‌صفت
دونالد ترامپ برای بار دوم رییس‌جمهور نیرومندترین کشور اقتصادی و نظامی شده است و در صورتی‌ که اتفاق ناشناسی پیش نیاید به مدت چهار‌سال بر کاخ سفید حکمروایی خواهد کرد. از روزی که این سیاستمدار عجیب پیروز انتخابات شده است همه کشورهایی که به نوعی با آمریکا تعامل یا تقابل دارند ارزیابی‌های تازه‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند. جمهوری اسلامی نیز به‌مثابه یکی از کشورهایی که درگیر منازعه‌ای بزرگ و طولانی با آمریکاست باید در این‌باره به جمع‌بندی برسد. با عبور از سپهر شعارزدگی روزهای نخست که گفته می‌شد آمدن ترامپ و رفتن جو بایدن برای ایران تفاوتی ندارد حالا با آشکار شدن همه همکاران ترامپ برای شروع فعالیت‌های دولت این شعارزدگی جایش را به هراس داده است.
چرا باید از ترامپ ترسید؟ تجربه چهارسال ریاست‌جمهوری وی نشان می‌دهد او با روسیه و چین به‌مثابه دو قدرت بزرگ نظامی و اقتصادی مجادله‌ای برای رسیدن به نقطه امن خواهد کرد و از آنها امتیازهایی مثل عدم دخالت در مناسبات آمریکا با کره‌شمالی و ایران و برخی دیگر از کشورها خواهد گرفت. از آنجایی‌ که دونالد ترامپ می‌تواند در عین‌ حالی که آمادگی‌اش برای حضور در ایران را اعلام دارد، همچنین می‌تواند فشار حداکثری بر ایران را از همان روزهای نخست اجرایی کند. تفاوت امروز با سال‌های 2016 تا 2020 این است که در آن سال‌ها بین اتحادیه اروپا و آمریکا در نوع برخورد با ایران واگرایی قابل اعتنایی وجود داشت اما حالا به نظر می‌رسد همگرایی عینیت دارد. از سوی دیگر روسیه امروز دیگر آن روسیه هشت‌سال پیش نیست و زیر بار جنگ با اوکراین تضعیف شده و اقتصاد چین نیز از آن سال‌های رویایی دور شده است. به این ترتیب دست دونالد ترامپ برای فشار حداکثری به ایران بازتر است.
جمهوری اسلامی از سوی دیگر اما
نسبت به هشت‌سال پیش که ترامپ به کاخ سفید رفت نیرومندتر نشده است بلکه در موقعیت نامساعدی قرار دارد‌. اقتصاد ایران اکنون به پاشنه آشیل تبدیل شده و بدترین وضعیت به لحاظ عدم تعادل را تجربه می‌کند که نمود آن در بودجه‌ها،خود را به رخ می‌کشد. از سوی دیگر شهروندان ایرانی نیز به نهاد دولت حتی دولت پزشکیان و دیگر نهادهای اداره‌کننده کشور اعتماد بالایی ندارند. جمهوری اسلامی دیگر نمی‌تواند روی توانایی‌های روسیه و چین تکیه کند و نیروهای همسو با ایران در منطقه نیز تضعیف شده‌اند.
هنگامی که همه مسائل ریز و درشت در‌باره چگونگی برخورد با آمریکای ترامپ را در کنار هم قرار می‌دهیم به این نتیجه می‌رسیم که تقلیل‌گرایی و خوش‌خیالی در ایجاد توازن با آمریکا بزرگ‌ترین آسیب را به ایرانیان خواهد زد. جمهوری اسلامی نمی‌تواند نسبت به واکنش‌های شهروندان و رنج و درد احتمالی سرچشمه گرفته از فشار فزاینده آمریکا خوش‌خیال باشد و باید مطابق با خرد و نیز انصاف رفتاری در پیش گیرد که مردم بیش از این در سختی قرار نگیرند.