«هنر منحرف کردن اذهان»

دکتر مجتبی صدریا*- هنر طرح مسائل کاذب یا مساله‌ای کاذب در شرایط بحران‌های بزرگ به منظور مشغول کردن اذهان یا اعمال قدرت یک هنر سیاستمداران انحرافی است.
بعد از مرگ لنین در شوروی دو شخصیت متفاوت ولی قدرتمند امکان جانشینی داشتند، یکی برنده شد و سال‌ها ماند و یکی بازنده شد و سال‌ها متواری بود و آخر عمر هم در غربت (مکزیکوسیتی) مرد.
جالب اینجاست که بعد از شکست «لئون تروتسکی» از «استالین» در حزب کمونیست شوروی اسم «تروتسکی» از یک طرف به عنوان یک‌ نماد منفی، ابزار اساسی تبلیغات منفیِ سیاسی حکومت شوروی بود و از طرف دیگر نهادهای پلیسی و امنیتی شوروی نظیر «کا‌گ‌ب» سال‌ها در سایه‌ قدرت در جست‌وجوی نفوذ فکری و ایدئولوژی «تروتسکی» بودند، هر دو این جنبه‌ها بسی اهمیت دارد، ولی اینجا جنبه‌‌ دوم آن یعنی به کار بردن تمامیت توانایی دستگاه امنیتی حکومت شوروی که درگیر بزرگ‌ترین بحران‌ها بود با یک مساله‌ کاذب فکری به عنوان «تروتسکیزم» که به منظور تقویت قدرت خود از آن استفاده می‌کرد اهمیت ویژه داشت.
این نمونه که در عرصه‌ سیاسی و بین‌المللی مشهور است و برخی تحلیلگران آن را به عنوان ضرورت دستگیر کردن و از بین بردن موش با دم آبی رنگ را تعریف کرده‌اند (‌موشی که با دم آبی رنگ وجود خارجی نداشت) امروز در رقابت شرکت‌های بزرگ چند‌ملیتی نیز تحت عنوان «فرهنگ شرکتی» به همان شدت تاثیر دارد.
دو شرکت بزرگ چند‌ملیتی که در زمینه‌ مشترکی فعالیت بسیار شبیه‌ دارند را در نظر بگیرید، یکی از این شرکت‌ها با استفاده از نماد رقیب بزرگ، اذهان کارمندان خود را چنان مشغول می‌کند که تن به هر کار اخلاقی و غیراخلاقی می‌دهند تا شرکت خودشان در رقابت پیروز شود.
در این مقاله دو روندی را که در خیلی از جوامع باعث آزار عمیق شهروندان می‌شود که یکی نحوه‌ برخورد دستگاه‌های امنیتی استالین با «تروتسکیسم» که سرابی دور دست بود و دیگری شرکت‌های چند‌ملیتی با رقبای دون‌کیشوتی، کارمندان خود را اجیر می‌کنند تا به هر ترتیب بالاترین سود را به دست بیاورد را مورد بررسی قرار دادیم:
یک) چگونگی مشغول کردن اذهان عمومی با موضوعی کاذب به منظور بسیج نیروی اجتماعی برای دیده نشدن یک اوضاع بحرانی
دو) استفاده کردن از ابزارهایی برای منحرف کردن افکار عمومی از دیده نشدن شدت بحران‌های اجتماعی که همگان از آن آزار می‌بینند.
شما چه موارد دیگری را می‌شناسید؟
* استاد دانشگاه