هوش‌مصنوعی و آینده اشتغالدر صنعت مالی

امیر‌رضا کاهدی*
ورود هوش‌مصنوعی به صنعت مالی را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین تحولات این حوزه در دهه‌های اخیر دانست. این فناوری با ارائه راهکارهای پیشرفته‌ای همچون پردازش داده‌های عظیم، تحلیل سریع بازارهای مالی و خودکارسازی خدمات بانکی توانسته است بسیاری از فرآیندهای سنتی را تغییر دهد. اما این تغییرات تنها به بهبود کارایی و افزایش سرعت محدود نمی‌شوند بلکه تاثیر مستقیم و جدی بر اشتغال نیز داشته‌اند. برخلاف خوش‌بینی برخی کارشناسان که هوش‌مصنوعی را مکمل نیروی انسانی می‌دانند، شواهد نشان می‌دهد که این فناوری در حال حذف بسیاری از مشاغل است و می‌تواند تهدیدی بزرگ برای شاغلان صنعت مالی باشد.
بانک‌ها و موسسات مالی همواره به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری بوده‌اند و هوش‌مصنوعی دقیقا همان ابزاری است که این هدف را برای آنها محقق می‌کند. امروزه بسیاری از مشاغل سنتی در این صنعت در معرض خطر قرار گرفته‌اند. کارمندانی که روزگاری مسوول پردازش تراکنش‌های مالی، خدمات مشتریان، مدیریت حساب‌ها و حتی تحلیل‌های مالی بودند، اکنون با ربات‌های نرم‌افزاری و الگوریتم‌های هوشمند جایگزین می‌شوند. چت‌بات‌های مالی که بدون نیاز به نیروی انسانی، به‌صورت ۲۴‌ساعته به مشتریان پاسخ می‌دهند، تنها یکی از نمونه‌های این تغییرات هستند. همچنین سیستم‌های خودکار تحلیل بازار توانسته‌اند نقش تحلیلگران مالی را تا حد زیادی کاهش دهند زیرا این الگوریتم‌ها نه‌تنها داده‌ها را سریع‌تر از انسان پردازش می‌کنند بلکه دقت بیشتری نیز دارند.
یکی از اثرات مخرب این روند، کاهش فرصت‌های شغلی در بخش‌های پایین‌دستی صنعت مالی است. بسیاری از بانک‌ها دیگر نیازی به استخدام کارکنان زیاد برای ارائه خدمات حضوری ندارند چراکه سیستم‌های هوشمند، تراکنش‌ها، اعتبارسنجی‌ها و حتی مشاوره‌های مالی را بدون دخالت نیروی انسانی انجام می‌دهند. در بلندمدت، حتی مشاغل تخصصی‌تر مانند مشاوران سرمایه‌گذاری، کارگزاران بورس و مدیران مالی نیز ممکن است تحت‌تاثیر این تحولات قرار گیرند چرا که مدل‌های پیش‌بینی مالی مبتنی بر هوش‌مصنوعی می‌توانند تحلیل‌های دقیق‌تر و بدون خطا ارائه دهند.
اگرچه برخی بر این باورند که هوش‌مصنوعی فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد خواهد کرد اما این فرصت‌ها معمولا نیازمند مهارت‌های تخصصی در زمینه برنامه‌نویسی، یادگیری ماشین و تحلیل داده‌ها هستند. این بدان معناست که بسیاری از کارمندان فعلی صنعت مالی، در صورتی که نتوانند مهارت‌های خود را به‌روز کنند، در رقابت شغلی عقب خواهند ماند.
به نظر می‌رسد که روند جایگزینی نیروی انسانی با سیستم‌های هوشمند متوقف نخواهد شد. بانک‌ها و موسسات مالی به دلیل افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها، تمایل بیشتری به استفاده از این فناوری دارند. در نتیجه بسیاری از کارمندان فعلی این صنعت یا باید خود را با شرایط جدید وفق دهند و مهارت‌های دیجیتال را بیاموزند، یا اینکه شاهد از بین رفتن جایگاه شغلی خود باشند. هوش‌مصنوعی نه‌تنها فرآیندهای مالی را متحول کرده بلکه قواعد بازی را برای شاغلان این حوزه تغییر داده است. آینده صنعت مالی متعلق به کسانی است که بتوانند با این تغییرات سازگار شوند اما برای بسیاری، این آینده ممکن است به معنای پایان یک مسیر شغلی باشد.
* مدیر‌عامل شرکت مطالعات اقتصادی آریاسهم