6 - 12 - 2022
هیاهوی بسیار برای هیچ
المیرا حسینی- اولین دوره جشنواره فیلم فجر دولت تدبیر و امید هم به پایان رسید. دوره‌ای که با حجم زیاد فیلم‌ها روبه‌رو بود و طیف گسترده‌ای از فیلمسازان در آن حضور داشتند؛ حضوری که گاه چشمگیر بود و گاه ناامیدکننده.
جوانانی که با فیلم‌های اول و دوم خود توانستند نگاه‌‌ها را به سمت خود جلب کنند؛ فیلم‌هایی چون «عصبانی نیستم» و «چند مترمکعب عشق» و فیلمسازان کهنه‌کاری که در کمال تعجب حتی نتوانسته بودند فیلم‌های متوسط گذشته خود را تکرار کنند.
از سویی دیگر نحوه برگزاری جشنواره هم موافق و مخالفانی داشت. مسوولان برگزاری جشنواره از همان روزهای اول با چالش‌های زیادی روبه‌رو بود. از یکسو برای نمایش فیلم‌هایی که در سال‌های گذشته با بی‌مهری مواجه شده بود، باید چاره‌ای می‌اندیشید و از سویی دیگر سینماگران از دولت تازه خواسته‌های تازه‌ای داشتند اما سهم سینما از تدبیر و امید دولت جدید چه بود؟
خسرو نقیبی، منتقد و فیلمنامه‌نویس معتقد است این دوره، دوره گذار از هشت سال قبل به دوران تازه بوده و برای همین حجم تلخی تلنبار شده که در این مدت از نمایش آن ممانعت شده بود، به جشنواره امسال سرریز شده بود. او به «جهان‌صنعت» می‌گوید: فضای بسیار غمبار و سیاهی کلیت فیلم‌ها را در خود گرفته بود و این برای اکران سال آینده نگران‌کننده به نظر می‌رسد. فارغ از این بحث هم کارهای فاخری که سال‌ها بود انتظار نمایششان را داشتیم جز کار ابراهیم حاتمی‌کیا که به اعتقادم درخشان‌ترین کار جشنواره امسال بود، باقی آثار به هیچ وجه در حد انتظار مخاطب ظاهر نشدند بنابراین دورنمایی که این جشنواره برای اکران سال آینده به ما نشان می‌دهد، دورنمای امیدوار‌کننده‌ای نیست.
نقیبی با اشاره به کار بهروز افخمی و سینماگران جوان‌تر می‌گوید: سینما نیاز دارد فضاهای تازه‌ای را تجربه کند مثل فضای کاری که در فیلم بهروز افخمی و فیلمسازان جوان‌تر دیدیم.
مهرداد فرید، منتقد سینما نیز نگران اکران سال آینده است: اگر فیلم‌هایی که در جشنواره به نمایش درآمد، نماینده مجموعه فیلم‌های تولیدی ۹۲ تلقی شود باید گفت سال آینده اکران عمومی دچار مشکل خواهد شد چون اکثر فیلم‌هایی که دیدیم باب میل تماشاگر ایرانی نیستند و اکثر فیلم‌هایی که قابل اعتنا بودند، مضامین تلخی دارند.
البته او این تلخی را که از بستر جامعه نشات می‌گیرد، طبیعی می‌داند و می‌گوید: جامعه ما در این سال‌ها، سختی‌های زیادی را از سر گذرانده است و بازتاب آینه‌ای که فیلمسازها به سمت جامعه گرفتند، منتج به ساخت این فیلم‌ها شده است. البته این جشنواره فیلم‌های شاخصی هم داشت که چند سر و گردن از باقی فیلم‌ها بالاتر بودند. اگر بخواهم به‌طور خاص به فیلم‌های قابل اعتنا اشاره کنم باید از «خانه پدری» و «عصبانی نیستم» نام ببرم که می‌توان به آنها افتخار کرد ولی قاعدتا اینها نمی‌توانند کلیت سینما را در زمینه اکران عمومی نجات دهند.
باید بپذیریم که سینما یک صنعت است و این صنعت تکیه بر جذابیت و سرگرمی‌سازی دارد که متاسفانه در فیلم‌های امسال کمتر دیده می‌شود. بیشتر فیلم‌های نمایش داده شده در سطح متوسط و پایین‌تر از متوسط قرار داشتند.
فرید کیفیت برگزاری جشنواره را نسبت به سال‌های گذشته بهتر می‌داند: نحوه اداره برج میلاد نسبت به سال‌های گذشته خوشایندتر بود و کمتر آدم‌های متفرقه‌ای که نه ربطی به سینما دارند و نه مطبوعات، در سالن نمایش فیلم‌ها دیده می‌شدند و این یک پوئن مثبت به حساب می‌آید. نظم نمایش فیلم‌ها هم غیر از چند مورد تاخیر و جا به جا شدن نمایش فیلم درمیشیان و کمال تبریزی خوب بود.
اما نقیبی درباره کیفیت برگزاری جشنواره امسال نظر دیگری دارد. او با گلایه از حجم زیاد محافظه‌کاری در برگزاری این دوره از جشنواره ادامه می‌دهد: امسال یکی از بدترین دوره‌های جشنواره بابت حجم محافظه‌کاری بیش از اندازه آقای رضاداد بود. گویا مسوولان متوجه تغییر و ورود به دوران تازه نشده بودند. آقای رضاداد فکر می‌کرد اگر جشنواره را به شیوه ۱۰ سال پیش که خودش مسوول بود، برگزار کند، کافی است درحالی که ما پا به دوران تازه‌ای گذاشتیم و برگشتن به ۱۰ سال قبل، ابدا کف خواسته‌های ما هم نبود. رضاداد با همان شکل محافظه‌کارانه که همه جناح‌ها را راضی نگهدارد، جشنواره را به پیش برد. فهرست نامزدها و آرای نهایی هم تیر خلاصی بود که میزان محافظه‌کاری را نشان می‌داد. شنیده‌ها حاکی از آن است که تیم آقای رضاداد قرار است چهار سال دیگر هم مسوولیت برگزاری جشنواره را برعهده بگیرند. این اتفاق به اندازه ماجرای اکران سال آینده نگران‌کننده است.
سامان سالور که امسال با فیلم «تمشک» در جشنواره حضور داشت نیز جشنواره فیلم فجر را بیشتر یک جشن و دورهمی می‌داند و نه فستیوالی حرفه‌ای. وی می‌گوید: جشنواره فیلم فجر امسال با اسم‌های بزرگ فیلمسازان همراه بود و اگر بخواهیم خودمان را با گذشته بسنجیم، کیفیت کارها به مراتب بهتر بود اما وقتی اسم یک جشنواره به میان می‌آید، باید مقررات یک فستیوال نیز در آن لحاظ شود. مشکلی که جشنواره فیلم فجر دارد، این است که همه چیز قابل‌پیش‌بینی بود. پیش از جشنواره هم می‌شد حدس زد که قرار است سه، چهار فیلم خاص مورد توجه قرار بگیرند و این ربطی ندارد که فیلم‌ها دارای چه کیفیتی باشند بلکه مهم این است که چه کسانی آنها را ساخته‌اند.
این فیلمساز جوان با انتقاد از اینکه تنها در حرف از فیلمسازان جوان حمایت می‌شود، می‌گوید: دایم می‌گویند فیلمسازان جوان و خون تازه در رگ‌های سینما و جشنواره ولی واقعا سهم نسل جوان چقدر است؟ حتی می‌توانم بگویم الان که هنوز برندگان مشخص نشدند، چه کسانی قطعا این جوایز را می‌برند. در تمام دنیا رسالت جشنواره در کشف نیروهای جوان و جسور و کشف ایده‌های نو و بکر است اما اینجا تکرار سالیان گذشته را شاهد هستیم. همه در یک رودربایستی قرار گرفته‌اند که منجر می‌شود تا در جشنواره فجر امسال شاهد حضور ۳۰ فیلم باشیم که فشرده و باعجله پخش می‌شوند. این نه برای مخاطب مطلوب است و نه برای اهالی رسانه و داوران. چه ایرادی داشت جشنواره با ۱۵ فیلم برگزار می‌شد؟
سالور انگشت انتقاد خود را به سمت فیلمسازان نیز نشانه می‌رود و می‌گوید: انتقادی هم به خود فیلمسازها وارد است که همه اخلاق حرفه‌ای خود را کنار می‌گذارند و فضای انسانی را فراموش می‌کنند و برای موفقیتی هرچند کوچک حاضرند پا روی شانه همکاران خود بگذارند، آنها را تخریب کنند، نمایش بدهند.
دایم از مردم صحبت می‌کنیم ولی وقتی قرار است به سیمرغ برسیم، همه اصول فراموش می‌شود. در هر حال اگر جشنواره را به شکل جشنی که قرار است سینماگران را در کنار هم جمع کند، نگاه کنیم، قابل قبول است اما به عنوان جشنواره حرفه‌ای نه. اگر نگاهی به جشنواره‌های حوزه خلیج‌فارس بکنیم، خواهیم دید که با وجود آنکه سینمایی ندارند، آنقدر درست و حرفه‌ای کار خود را انجام می‌دهند که جشنواره فیلم فجر را پشت‌سر گذاشته و جلو رفته‌اند. در کدام فستیوال حرفه‌ای تهیه‌کننده‌ها لابی می‌کنند و سعی دارند بر نظر هیات داوران تاثیر بگذارند. اگر فیلم فجر، جشنی دورهمی است که نتیجه آن از پیش مشخص است، چرا بقیه شرکت می‌کنند؟ این اتفاق فضای مکدرانه‌ای را سبب می‌شود، از روز اول خوب و دوستانه شروع می‌کنی اما جوایز کارشناسانه نیست.
کارگردان «تمشک» در پایان می‌گوید: جشنواره در یک رودربایستی تاریخی قرار گرفته که باعث می‌شود کیفیت جشنواره پایین بیاید و همه چیز قابل‌پیش‌بینی باشد اما خدا را شکر که زمان، عنصر و داور عجیبی است. اگر فیلمی دیده شود و جایزه نگیرد زمان و وجدان بیدار تماشاچی درباره آن تصمیم خواهد گرفت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد