هیچ‌ کس مسوولیت نمی‌پذیرد

گروه فرهنگ- چند روز پیش خبر رسید خانه‌ تاریخی ثبت‌شده ملی که قدمت آن «از شاه صفی تا سقوط اصفهان» است و توسط یک تاجر مصری در زمان «اوزون حسن» (فرمانروای دوره آق‌قویونلوها) در محله طوقچی اصفهان ساخته شده بود، به طور کامل تخریب شده. پیش از تخریب کامل بنای تاریخی خانه سید‌جواد نائل در فضای مجازی، عکس‌هایی از تخریب آن دست به دست می‌شد که دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرده بود. این عکس‌ها که زنگ خطری برای تخریب کامل آن بود از سوی سازمان میراث فرهنگی اصفهان جدی گرفته نشد و سرآخر به تخریب کامل آن منجر شد.
شامگاه روز چهارشنبه ۱ آذر ۹۶ بنای تاریخی خانه سید‌جواد نائل‌ که در کوچه مسجد مصری در محله طوقچی قرار دارد و مربوط به دوران صفویه است، به علت تعریض مسیر و به درخواست و همکاری همسایگان این محل به‌طور کامل تخریب شد. سه ماه پیش این بنا برای مرمت اضطراری به پیمانکار سپرده شده بود، پیمانکار هم هفته گذشته داربست‌هایی را برای مرمت این بنا نصب کرده بود. این تخریب در حالی صورت گرفته که ۱۰ روز قبل‌ اولین علائم خطر، خود را نشان دادند و یک دیوار از این خانه تخریب شد. ولی نتیجه کنونی نشان می‌دهد مسوولان عملا اقدامی جدی درخصوص جلوگیری از ادامه‌ این تخریب انجام نداده‌اند و حال شاهد تخریب یکی دیگر از بناهای ارزشمند کشور هستیم.
درخواست برخورد با عاملان تخریب بنای تاریخی در اصفهان
با این حال معاون میراث فرهنگی کشور در گفت‌وگو با ایرنا از آغاز پیگیری‌های حقوقی و قضایی از عاملان تخریب بنای تاریخی نائل در اصفهان خبر داده و گفته باید اشد مجازات برای عاملان تخریب این بنای ارزشمند تاریخی در نظر گرفته شود.
محمدحسن طالبیان همچنین از اعزام گروه‌های فنی- مرمتی، بازرسی و حقوقی به اصفهان خبر داد و گفت: «هم‌اکنون کارگاه مرمت و بازسازی عین به عین خانه صفوی نائل که در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، تجهیز شده است.»
او تاکید کرد: «خانه تاریخی نائل یکی از بناهای ارزشمند دوره صفوی در اصفهان است که شامگاه پنجشنبه گذشته، دوم آذرماه توسط عده‌ای ناشناس به علت تعریض مسیر، تخریب شد.»
طالبیان به اعزام گروه‌های فنی- مرمتی، حقوقی و بازرسی و نماینده‌ای از سوی یگان حفاظت به همراه کارشناسان استان برای بررسی دقیق مساله اشاره و اضافه کرد: «قرار است در مرحله نخست، بازسازی حصار و تحدید زمین و در مرحله دوم، پیگیری پلان و آماده‌سازی عین به عین خانه بر اساس مستندات موجود صورت گیرد.»
معاون میراث فرهنگی کشور اعلام کرد: «از آنجا که خانه نائل در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است تمام‌ مستندات در رابطه با این بنا موجود است که بر اساس همین مستندات، طرح بازسازی اجرا می‌شود.» به گفته او، همچنین اقدام قضایی درخصوص عامل تخریب خانه نائل انجام شده که پس از بررسی گزارش‌های مستند با متخلفان و عاملان این اقدام برخورد قانونی خواهد شد.
این درحالی است که اگر تفاوت ارزش خانه تاریخی با ساخت عین به عین آن را در نظر نگیریم، پیش از این نیز در دیگر نقاط کشور بناهای تاریخی از بین رفته بودند و سازمان میراث فرهنگی خواستار بازسازی عین به عین شده بود اما تاکنون خانه‌ای ساخته نشده است.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان: شهرداری مقصر است
فریدون الهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان هم در گفت‌وگو با ایلنا گفت: «حدود ۱۰ روز پیش بود که یک دیوار از خانه نائل تخریب شد. بلافاصله ما با توجه به اینکه انگیزه‌های این کار را به نوعی می‌شناختیم پیش‌بینی‌های لازم را انجام دادیم و با شهرداری منطقه مکاتبه کردیم و پیگیر ماجرا شدیم؛ و شهرداری منطقه ۳ اصفهان را نسبت به این مساله توجیه کردیم. از طرف دیگر یک کارگاه مرمت در حوالی این بنا مستقر کردیم و پیمانکار ما در آنجا، مشغول بازسازی دیوار خانه نائل شد و یگان ما حفاظت و بازسازی خانه را در دستور کار خود قرار دادند.»
او در پاسخ به این سوال که تخریب دیوار یک بنا، می‌تواند هشداری جدی، برای تخریب مابقی بنا هم باشد؛ چرا اقدامات جدی‌تر و مدام‌تری در این خصوص انجام ندادید، گفت: «مساله این است که اولا استقرار نیرو به‌طور مداوم در آن منطقه شاید خیلی برای ما امکان‌پذیر نبود. دوم اینکه پیش‌بینی نمی‌کردیم که با توجه به حضور یگان ویژه در چند روز اول، باز هم به بنا متعرض شوند و آن را تخریب کنند.»
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان اضافه کرد: «متاسفانه دو شب پیش به خانه‌ نائل متعرض شدند. یگان محافظتی ما هم تا دیر‌وقت در منطقه حضور داشته ولی تخریب، آخر شب بعد از رفتن یگان ما صورت گرفته است. وقتی با بیل مکانیکی یا لودر بنا را تخریب می‌کنند، این اتفاق خیلی سریع صورت می‌گیرد و ماموران ما هم فرصت پیگیری نخواهند داشت. بلافاصله بعد از تخریب همکاران ما به آن حوزه ورود پیدا کردند.»
او با اشاره به مجازات متخلفان، گفت: «در حال حاضر، به دنبال آن هستیم تا از نظر حقوقی مساله را پیگیری کنیم و گمان می‌کنیم در این خصوص، دستگاه‌های خاصی دخیل هستند که با پیگیری‌های حقوقی و قضایی‌ آن را کشف خواهیم کرد. قطعا به واسطه این کار متخلفان مجازات می‌شوند و مکلف خواهند شد که عین بنا را، طابق النعل‌بالنعل براساس پرونده ثبتی، مرمت و بازسازی کنند. کسانی که مبادرت به چنین کاری کرده‌اند، تصورشان این بوده که با تخریب بنا می‌توانند گذر تعریض کنند؛ درحالیکه در قانون آمده که اگر خانه‌های ثبتی را به هر علتی تخریب کنند، چون بنا ثبت در فهرست آثار ملی است، باید عینا آن بازسازی کنند. گمان من این است که درخصوص تخریب این خانه، برخی از اهالی منطقه و همچنین شهرداری منطقه ۳ اصفهان مقصر بوده‌اند.»
الهیاری با متهم‌کردن شهرداری منطقه ۳ اصفهان به دست داشتن در این تخریب، اضافه کرد: «شهرداری منطقه ۳ دفعه اول، یکبار به این حوزه ورود پیدا کرد و قصد داشت دیوار خانه را تخریب کند درحالی که در طرح تصویبی شهر، خانه‌های واجد ارزش، اصولا مشخص‌شده هستند و شهرداری نباید نسبت به یک بنا و ارزش تاریخی‌- فرهنگی آن ناآگاه باشد و هرگونه مداخله‌ای که در این خصوص انجام می‌گیرد باید با نظر سازمان میراث فرهنگی انجام گیرد.»
او ادامه داد: «پس از این اتفاق، بلافاصله همکاران ما در منطقه حضور پیدا می‌کنند و به شهرداری نیز گوشزد می‌کنند که اینجا ثبتی است و شما حق مداخله ندارید که ظاهرا شهرداری متقاعد شده و می‌روند. خود این حضور شهرداری غیرمنطقی و غیرقانونی است. آنها با ورود ماموران ما منطقه را ترک می‌کنند. شهرداری نباید نسبت به چنین قوانینی ناآگاه باشد و بدون اطلاع میراث به چنین حوزه‌ای ورود کند و اگر همکاران ما دیرتر رسیده بودند خود عوامل شهرداری دست به چنین تخریبی زده بودند.»
او در پایان گفت: «چطور ممکن است شهرداری که باید مشرف بر شهر باشد، ورود لودر و بیل مکانیکی را متوجه ‌نشود و تخریب به راحتی صورت گیرد. احتمالا قصد شهرداری یا تعریض بوده یا درخواستی از طرف همسایگان یا اهالی محل بوده که شهرداری باید این را به ما منعکس می‌کرد و ما پیگیری می‌کردیم و این وظیفه سازمان میراث فرهنگی است نه اینکه خود شهرداری بدون اطلاع ما دست به چنین کاری بزند.»
شهرداری: از مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان شکایت می‌کنیم
در ادامه، حسین کارگر، شهردار منطقه ۳ اصفهان، هم در گفت‌وگو با ایلنا گفته است: «با توجه به همه همکاری‌هایی که شهرداری با میراث فرهنگی دارد، گاها از سوی میراث چیزهایی عنوان می‌‌شود که جای افسوس دارد.
با این همه همکاری، چطور ممکن است که یک سازمان، سازمان دیگری را بدون اثبات و بدون سند محکوم ‌کند؟
این‌ اتهامات باعث می‌شود که ما از نظر حقوقی وارد شویم و علیه آقای الهیاری شکایتی تنظیم کنیم.»
او ادامه داد: «می‌توانم به چند مورد اشاره کنم که شهرداری به یاری میراث رفته است؛ ما در حال حاضر، با بودجه شهرداری مشغول بازسازی حمام خسروآقا هستیم که خراب شده بود. در صورتی که این مساله اصلا ارتباطی به شهرداری ندارد. همچنین ساختمان میراث فرهنگی در نزدیکی میدان انقلاب، در حال حاضر بدون پروانه دارد ساخته می‌شود و ما بارها به آقایان تاکید کرده‌ایم که برای ساختن این بنا باید پروانه بگیرید ولی آنها اصلا اعتنایی نمی‌کنند ولی با این همه ما با آنها همکاری داشتیم.»
کارگر درخصوص خانه نائل گفت: «خانه نائل یک خانه میراثی بود که چند وقت پیش براساس گزارش آتش‌نشانی، با نماینده آتش‌نشانی به منطقه رفتیم و آتش‌نشانی صورت‌جلسه‌ای در این خصوص نوشت که این محل خطرناک است و برای رفع خطر نواری دور آن بسته شد تا خطری برای عابرین پیاده نداشته باشد.
سپس خانه، تحویلِ نماینده میراث شد؛ بدون اینکه هیچ تخریبی صورت بگیرد‌ ولی متاسفانه این تخریب توسط اهالی محل انجام شد و ما هیچ‌گونه مسوولیتی در قبال تخریب خانه نائل برعهده نمی‌گیریم و هیچ‌گونه تخریبی توسط شهرداری انجام نشده است.»
شهرداری منطقه‌ ۳ اصفهان گفت: «از این‌گونه خانه‌های تاریخی در منطقه ۳ زیاد است و ما همیشه سعی داشتیم که در بازسازی این خانه‌ها با میراث همکاری داشته باشیم.
منطقه ۳ منطقه‌ای است که باید با میراث همکاری داشته باشد ولی این در صورتی است که در عوض این همکاری‌ها ما را دیگر
محکوم نکنند.»
او اضافه کرد: «وظیفه‌ شهرداری، به جلوگیری از ساخت‌و‌ساز بنا‌ مربوط می‌شود. مراقبت از خانه‌های میراثی برعهده‌ شهرداری نیست. مراقبت شهرداری زمانی شروع می‌شود که پروانه ساختمانی برای کسی صادر کرده باشد و آن ساختمان را بخواهند بر‌خلاف پروانه بسازند.»