وزارت نیرو توان پرداخت بدهی‌هایش را ندارد

گروه انرژی- وزیر اسبق نفت می‌گوید: بزرگ‌ترین ناترازی در بخش انرژی، شدت بالا و غیرمتعارف انرژی است، به طوری که مشکل ناترازی در بخش انرژی کشور، هرگز با تمرکز صرف بر تولید انرژی و فراموش کردن بخش مهم‌تر این ماجرا یعنی طرف مصرف، حل نخواهد شد.
بیژن زنگنه در آیین پایانی دهمین کنگره و نمایشگاه راهبردی نفت و نیرو یکی از دلایل شکل‌گیری ناترازی در حوزه برق را عدم سرمایه‌گذاری لازم در حوزه تولید عنوان کرد و گفت: وزارت نیرو و شرکت‌های تابع آن به دلیل ناتوانی مالی و فشارهایی که عمدتا با هدف تامین منابع لازم برای پرداخت یارانه‌ها به آنها وارد شده، منابع کافی در اختیار نداشتند و در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های لازم در این بخش با وقفه روبه‌رو شد.
وی افزود: کمبود منابع مالی در بخش برق وزارت نیرو به جایی رسیده که سال‌هاست این بخش حتی نمی‌تواند تعهدات مالی خود را بابت تبدیل انرژی به طرف‌های قراردادی پرداخت کند. قطعا با تداوم چنین وضعی واضح است که به بن‌بست و بحران می‌رسیم. متاسفانه خصوصی‌سازی نیروگاه‌ها نه‌تنها مشکلی را حل نکرد بلکه بر شدت مشکلات وزارت نیرو افزود.
زنگنه با تاکید بر کمبود منابع مالی در بخش برق وزارت نیرو به‌ عنوان یکی از عوامل ایجاد ناترازی برق عنوان کرد: متاسفانه اکنون تمام متخصصان در بخش‌های خصوصی، خصولتی و دولتی با وجود اینکه به توانمندی فنی و دلسوزی مدیران و کارکنان وزارت نیرو در این بخش ایمان دارند اما در عین حال مطمئن هستند که از بخش برق وزارت نیرو به‌ هیچ‌وجه نمی‌توان انتظار دریافت پول داشت.
او افزود: بخش‌های خصوصی و خصولتی، هیچ‌گونه تعهد جدیدی را در برابر وزارت نیرو نمی‌پذیرند، چون بنا بر تجربه همه می‌دانند که این بخش هیچ اعتبار و توان مالی برای ایفای تعهدات مالی خود بابت خرید برق از تولیدکنندگان ندارد.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون در موج سوم ناترازی برق قرار داریم، گفت: اگرچه کمی سخت به نظر می‌رسد اما برای عبور از این وضعیت باید با توجه به آخرین تحولات توسعه فناوری‌های نوین در جهان، یک تغییر پارادایم را در وزارت نیرو بپذیریم. این تغییر پارادایم شامل تغییر دید از تولید برق با سوخت‌های هیدروکربوری (حتی واحدهای سیکل ترکیبی) به ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر با وزن تعیین‌کننده نیروگاه‌های خورشیدی فتوولتائیک (فناوری تبدیل نور به الکتریسیته) است.
زنگنه با بیان اینکه هیچ نیروگاه حرارتی فسیلی در ایران و حتی منطقه نمی‌تواند با نیروگاه‌های خورشیدی در تولید انرژی رقابت کند، گفت: البته مساله قدرت را باید به‌ صورت جداگانه بحث کرد. افزون بر این موضوع تامین برق ۲۴ساعته و در تمام ایام سال را باید با یک برنامه‌ریزی دقیق و بهره‌گیری از ترکیبی مجموعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و ظرفیت موجود نیروگاه‌های حرارتی کشور در دستور کار قرار داد.
وی با اشاره به اینکه در شرایط کنونی استفاده از منابع حاصل از صرفه‌جویی در مصرف سوخت مایع برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی هم به نفع وزارت نیرو و هم وزارت نفت است، گفت: اکنون سریع‌ترین راه برای کاهش فشار به وزارت نفت در تامین سوخت نیروگاه‌ها، تمرکز بر ایجاد نیروگاه‌های فتوولتائیک است. احداث ۳۰‌هزار مگاوات نیروگاه در عرض یک سال و نیم شدنی بوده و نسبت به تولید انواع دیگر انرژی نیز اقتصادی‌تر محسوب می‌شود. در حقیقت با اجرای این راهکار، همه طرف‌ها برنده هستند و هیچ بازنده‌ای وجود ندارد.
زنگنه با اشاره به برخی پیشنهادهای خود برای رفع موانع سرمایه‌گذاری در حوزه تولید برق تصریح کرد: راه نجات ما از این بحران در کوتاه‌مدت این است که ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر بدون هیچ تفسیری احیا و پذیرفته شود. بر این اساس، شرکت ملی نفت ایران به‌ عنوان یک شرکت (و نه یک اداره کل) به حیات خود ادامه می‌دهد و می‌تواند با استفاده از منابع حاصل از صرفه‌جویی مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها، منابع مالی لازم برای طرح احداث ۳۰‌هزار مگاوات برق از سوی بخش ‌خصوصی را تامین کند. باید تاکید کنم که با ایجاد همین مقدار ظرفیت تولید برق از طریق نیروگاه‌های خورشیدی، معادل دو فاز گازی متعارف پارس جنوبی، انرژی اولیه تولید می‌شود.
وی ادامه داد: با اجرای ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، همه می‌پذیرند که انرژی الکتریکی تولیدی فتوولتائیک از سوی بخش ‌خصوصی، به قیمت تضمینی مناسب (که قابل محاسبه بوده و از ۷‌سنت در هر کیلووات ساعت بالاتر نمی‌رود) فقط ظرف سه سال از سوی شرکت نفت خریداری ‌شود. البته واریز این مبالغ باید به‌طور مستقیم (بدون چرخش در حساب درآمدهای عمومی دولت) به حساب احداث‌کننده نیروگاه‌ها در بانک مرکزی صورت گیرد تا بازپرداخت اقساط وام‌های دریافتی از منابع خارجی امکان‌پذیر شود.
زنگنه با بیان اینکه هم‌اکنون بالاترین اتلاف انرژی در نیروگاه‌های حرارتی صورت می‌گیرد، این در حالی است که با اصلاح راندمان حرارتی نیروگاه‌ها (که به سرمایه‌گذاری جدی و به‌کارگیری فناوری روز نیاز دارد) با همین مقدار سوختی که اکنون به نیروگاه‌ها داده می‌شود 5/‏1‌برابر وضع کنونی می‌توان انرژی برق تولید کرد، گفت: این موضوع منحصر به نیروگاه‌ها نیست، تقریبا تمام وسایل برقی از مشعل‌ها گرفته تا کمپرسورها، توربین‌ها و الکتروموتورها در سیستم‌های مورد استفاده عموم مانند یخچال‌ها، کولرها و الکتروموتورها همین مشکل را دارند و اتلاف انرژی زیادی داریم.
وی با اشاره به اینکه دولت باید پیش از اصلاح قیمتی در حوزه حامل‌های انرژی نسبت به صدور مجوزهای لازم در زمینه چند موضوع اقدام عملیاتی کند، گفت: خودروی با‌‌کیفیت به قیمت بین‌المللی باید در اختیار مردم قرار بگیرد، سیستم مترو و اتوبوسرانی شهری باید براساس مصوبات شورای اقتصاد و در قالب ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، تجهیز و تکمیل شود، ناوگان درون و برون‌شهری حمل بار و مسافر با ناوگان مدرن با بازدهی مشابه کشورهای منطقه باید بازسازی شود، افزون بر این موارد، سیستم حمل بار و مسافر با راه‌آهن نیز باید تجهیز شود.