وسوسه ابرقدرت شدن در حوزه انرژی

گروه انرژی- در حالی که نفت همچنان قدرت اول انرژی جهان محسوب می‌شود، آمریکا فقط دارای ۴٨ میلیارد بشکه از این ذخیره حیاتی است‌.
کوچکی این رقم را زمانی بهتر درمی‌یابیم که آن را در کنار ذخیره اثبات شده ٣٠٠ میلیارد و ۵٠٠ میلیون بشکه‌ای ونزوئلا و ٢۶۶ میلیارد و ۵٠٠ میلیون بشکه‌ای عربستان و ١۵٨ میلیارد بشکه‌ای نفت ایران و ١٠٩ میلیارد و ۵٠٠ میلیون بشکه‌ای نفت روسیه قرار دهیم‌.
ذخیره ۴٨ میلیارد بشکه‌ای گویای آن است که آمریکا تنها ٢/٢ درصد از کل نفت متعارف جهان را در اختیار دارد‌. این در حالی است که این کشور با مصرف ١٩ میلیون بشکه در روز در راس کشورهای مصرف‌کننده جا گرفته است‌.
در همین راستا برخی کارشناسان معتقدند دولت ترامپ با هدف تسلط بر بازار جهانی انرژی تحریم‌ها علیه ایران را در دستور کار اساسی خود قرار داده است‌.
آمریکا به دنبال فرصتی برای تحقق کامل پتانسیل کشور به عنوان یک ابرقدرت انرژی است و ترامپ برای تحقق زودهنگام این استراتژی، سیاست خروج از برجام و برپایی یک جنگ در خاورمیانه را برگزیده است‌.
در واقع استراتژی امنیت ملی ترامپ نشان می‌دهد شیفت پارادایمی در مقایسه با استراتژی امنیت ملی اوباما، در آن اتفاق افتاده است و سیاست‌های ترامپ در حوزه نفت و انرژی که احیای صنعت شیل آمریکا را به دنبال داشته به نوعی طرح توافق کاهش تولید اوپک با هدف باثبات‌سازی بازارهای جهانی نفت را خنثی کرده است‌. در واقع روح استراتژی امنیت ملی ترامپ در حوزه انرژی، به دنبال تبدیل این کشور به ابرقدرت انرژی در قرن بیست و یکم است‌.
انقلاب شیل و لغو قانون منع صادرات نفتی آمریکا، ترتیبات جهان انرژی را تغییر داده است‌.
هم‌اکنون میزان تولید آمریکا بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز شده که در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است و در نتیجه تولیدکنندگان آمریکایی سهم مهمی از بازار اوپک را به دست آورده‌اند‌.
پس از سال ٢٠٠٨ و با دستیابی آمریکا به فناوری‌های نوین و پیشرفته‌ای مانند فناوری شکست هیدرولیکی، امکان تولید و بهره‌برداری از ذخایر عظیم نفت شیل برای این کشور فراهم شد‌.
بهره‌برداری از نفت شیل بنا بر گزارش موسسه ریستاد انرژی نروژ در سال ١٣٩۵، به یکباره ذخایر نفتی آمریکا را به ٢۶۴ میلیارد بشکه افزایش داد‌؛ افزایشی که با اکتشافات جدید میادین خشکی و فراساحلی شیل همچنان رو به صعود دارد و تولید حال حاضر ایالات متحده را به مرز ١١ میلیون بشکه در روز رسانده است‌.
انقلاب حفاری شیل در حالی بازار جهانی انرژی را متحول کرد که بنا بر تحلیل دانیل یارگین، اوپک به شیر پیر و موجودی بی‌آزار و بدون دندان تبدیل شده است.
او می‌گوید پیشرفت‌های فناوری در سال‌های اخیر تولید نفت شیل را برای آمریکا در قیمت‌های پایین نفت هم سودآور کرده است و جبهه اوپک و روسیه به خوبی از این موضوع آگاهند‌.
در این میان خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های نفتی ایران، بازار فروش را برای نفت آمریکا مساعد می‌کند و وقوع جنگی فراگیر در منطقه قیمت‌های نفت را به ارقام نجومی ٢٠٠ تا ٣٠٠ دلار در هر بشکه افزایش می‌دهد‌؛ واقعه‌ای که عربستان و روسیه بی‌صبرانه انتظار آن را می‌کشند‌.
در حال حاضر نفت تحت‌تاثیر تقاضای قوی، کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان بزرگ و تنش‌های ژئوپلیتیکی فزاینده در خاورمیانه و ونزوئلا، نزدیک به بالاترین رکورد خود در سه سال و نیم گذشته معامله می‌شود‌.
مک‌گرگور، تحلیلگر سیاسی و کارشناس آسیا- اقیانوسیه تلویزیون ملی چین، سی‌ان‌تی‌وی، گفت: قیمت نفت قطعا در ۲۰۱۹ به ۱۰۰ دلار می‌رسد، اما سوال بهتر این است که چه موقع این اتفاق خواهد افتاد؟ به اعتقاد من همین تابستان (۲۰۱۸) این اتفاق خواهد افتاد‌. اما به نظرم قیمت‌ها در اوج تقاضای تابستانی موقتا به ۱۰۰ دلار می‌رسند و سپس دوباره در پاییز تا ۸۰ دلار افت می‌کنند‌.
او معتقد است: اقتصاد رو به رشد در چین، آمریکا و بازارهای در حال ظهور و بیشتر جهان، باعث تقویت تقاضایی عظیم برای نفت و گاز می‌شود و قیمت‌ها را بالاتر می‌برد اما به علت اوج گرفتن عرضه در بازارهای جهان، قیمت‌ها جهشی آسمانخراش‌وار نخواهند داشت‌.
مک‌گرگور اشاره کرد که سال ۲۰۱۹ برای تولیدکنندگان نفت پرسودتر خواهد بود و در فصل‌های تابستان و زمستان که تقاضا برای نفت خام به بالاترین مقدار خود خواهد رسید، قیمت نفت حول ۱۰۰ دلار نوسان خواهد کرد‌.
چارلز اورتل، تحلیلگر وال‌استریت، سرمایه‌گذار و محقق روزنامه‌نگار، در این رابطه می‌گوید: قیمت‌های نفت رو به بالا خواهند رفت چراکه اقتصاد آمریکا قدرتمند است و قدرتمندتر هم می‌شود‌. در بلندمدت ظرف ۵ تا ۱۰ سال آینده، در صورتی که هیچ جنگ یا درگیری‌ای روی ندهد که باعث جهش ناگهانی قیمت‌ها شود، قیمت متوسط نفت بین ۷۵ تا ۱۰۰ دلار خواهد بود‌.
به‌هرحال قیمت‌های بالاتر نفت باعث بازگشت جدی تولیدکنندگان شیل اویل و وسوسه کشورهای عضو اوپک برای تولید بیشتر خواهد شد و این دور باطل جدال عرضه و تقاضا و ثبات‌بخشی بازار ادامه خواهد یافت‌.
ایالات متحده به کمک شیل اویل و شیل گس، در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان و بزرگ‌ترین صادرکننده گاز جهان است و می‌رود مناسبات جهان انرژی را به هم بزند‌. شیل اویل و شیل گس، ابزار جدید جنگ سرد آمریکا علیه روسیه شده و انقلاب شیل ایالات متحده، بازار جهانی نفت و گاز را با تغییر مواجه کرده و جاه‌طلبی روسیه در تبدیل شدن به عنوان یک ابرقدرت انرژی را نابود کرده است‌. آمریکا بازار گاز روسیه در اروپا را هدف‌گذاری کرده و به لهستان و لیتوانی و حتی در خاورمیانه به امارات، کویت و اردن، ال‌ان‌جی و در آسیا هم به کره‌جنوبی، ژاپن، چین و هند هم نفت، میعانات گازی و ال‌ان‌جی صادر می‌کند‌. در واقع ایالات متحده هم‌اکنون به یک آنارشیست نفتی و گازی بدل شده و مهم‌ترین عامل بی‌ثباتی بازارهای جهانی انرژی است و باید بیش از این منتظر پیامدهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی این رویداد بر کشورهای عضو اوپک و جی ای سی اف بود‌.
از سویی بانک «یو بی اس» هشدار داده است قیمت نفت به سطح حساسی برای رشد اقتصادی جهانی رسیده و ممکن است در صورت تداوم افزایش، اقتصاد آمریکا را دچار رکود کند‌.
این بانک سرمایه‌گذاری سوییسی جدیدترین موسسه مالی است که نسبت به پیامدهای اقتصادی سه رقمی شدن قیمت نفت هشدار می‌دهد‌.
نفت برنت سال گذشته حدود ۴۸ درصد رشد قیمت داشت و اخیرا به بالای ۸۰ دلار در هر بشکه صعود کرد‌. در این بین قیمت نفت خام آمریکا ۴۳ درصد طی یک سال گذشته افزایش داشت و اخیرا به مرز ۷۲ دلار در هر بشکه صعود کرد‌.
زمانی که قیمت نفت به شدت افزایش پیدا می‌کند، هزینه سوخت را بالا برده و توان خرید مصرف‌کنندگان یک اقتصاد را کمتر می‌کند‌. اما زمانی که قیمت نفت به شدت کاهش پیدا می‌کند، روی رشد کشورهای تولیدکننده تاثیر منفی می‌گذارد‌.
طبق گزارش «یو بی اس»، تا این اواخر قیمت نفت بین محدوده ۵۰ تا ۷۰ دلار در هر بشکه بود‌. با این حال اکنون که نفت به مرز ۱۰۰ دلار نزدیک‌تر شده، تاثیر قیمت‌های بالاتر نفت دوباره منفی می‌شود‌.
اقتصاددانان «یو بی اس» اظهار کرده‌اند قیمت مناسب نفت که تاثیر مثبتی بر رشد اقتصاد جهانی خواهد گذاشت، بین ۵۰ تا ۷۰ دلار در هر بشکه است‌. صعود نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه، برآورد «یو‌بی‌اس» از رشد جهانی در سال ۲۰۱۹ را از ۴ به ۸۶/۳ درصد تنزل خواهد داد‌. تورم نیز در صورت بالا ماندن قیمت نفت، از ۱/۳ به ۴ درصد افزایش خواهد یافت‌. پیامدهای اقتصادی نفت ۱۰۰ دلاری در نقاط مختلف جهان متفاوت خواهد شد اما مطمئنا ریسک‌ها برای اقتصاد آمریکا را افزایش می‌دهد‌.
به گفته تحلیلگران «یو بی اس»، ما باید احتمال افزایش قیمت نفت را جدی بگیریم به خصوص که افزایش قیمت نفت قبل از پنج رکود از شش رکود گذشته اتفاق افتاده است‌.
بر اساس گزارش «یو بی اس»، افزایش قیمت نفت در سال میلادی جاری، یازدهمین افزایش بزرگ قیمت نفت در ۷۰ سال گذشته بوده است‌. اقتصاددانان این بانک هشدار دادند که روند افزایش قیمت نفت به دلایل متعدد ممکن است ادامه پیدا کند‌.
توافق میان کشورهای اوپک و غیراوپک برای محدود کردن تولید و حذف مازاد عرضه، سطح ذخایر نفت جهان را کاهش داده است‌. در این بین، تنش ژئوپلیتیکی و تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا، ابهاماتی را نسبت به آینده عرضه نفت به وجود آورده است و از سوی دیگر افزایش تولید آمریکا نمی‌تواند با تقاضای رو به رشد برابری کند و «یو بی اس» تصور می‌کند تاثیر سرمایه‌گذاری اندک در پروژه‌های نفتی بزرگ از سال آینده ملموس خواهد شد‌.
این درحالی است که سرعت رویدادها در منطقه برای رسیدن نفت به ارقام نجومی به حدی است که دیگر نگرانی‌ها به خروج آمریکا از برجام جای خود را به نگرانی از وقوع جنگ در منطقه داده است؛ جنگی که تحلیلگران، نمایش مضحک نتانیاهو در چند هفته پیش را مقدمه وقوع آن می‌دانند‌.
تاکید جیمز ماتیس بر وقوع جنگ بین اسراییل و ایران، تاکید بن سلمان بر اینکه اکنون مساله فلسطین در اولویت آنها نیست بلکه مهار نفوذ منطقه‌ای ایران در اولویت است و سکوت معنی‌دار روسیه در این میان همه و همه نشانه‌هایی از آن است که آمریکا درصدد برپایی یک جنگ بزرگ منطقه‌ای با محوریت ایران و اسراییل در خاورمیانه است‌.
با وقوع این جنگ، نفت ایران از بازار حذف و حتی نفت عربستان و البته خلیج فارس دچار کاهش شدید خواهد شد‌. در این شرایط دکل‌های حفاری شیل میلیون‌ها بشکه نفت را وارد بازار خواهند ساخت و هزاران شغل در آمریکا ایجاد خواهند کرد‌.
در مقابل، با افزایش سرسام‌آور قیمت نفت، اقتصاد چین با واردات روزانه بیش از ۱۲ میلیون بشکه دچار ضربه‌های هولناک خواهد شد‌. صادرات نفت روسیه به شرایط قبل از فریز نفتی باز خواهد گشت و لذت فروش با قیمت‌های نجومی را تجربه خواهد کرد‌. نتیجه این جنگ برای خاورمیانه هر چه باشد، رویای ابرقدرت انرژی شدن را برای آمریکا فراهم می‌کند‌.