وضعیت عادی است؟

هادی مومنی- وقتی معاملات بورس افت می‌کند، نه یک روز، نه یک هفته بلکه چند ماه نوسان خرد‌کننده، وقتی شاخص‌ها در قهقرا قرار می‌گیرند، سپس با چند روز بالا رفتن قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای اعتماد به نفس آقای رییس و مدیران این بازار بیشتر از همیشه می‌شود و آنقدر بالا می‌رود که با خیال راحت می‌گویند «نگرانی از وضعیت بورس نداریم» البته که نباید نگرانی داشته باشید. آن زمانی که سهامداری سرمایه‌های خود را از دست رفته می‌بیند، احتمالا مدیران این بازار در حال برگزار کردن جلسات متعدد برای خرید زمان و عبور از یک موج تازه هستند. آن هنگام که هر روز هزاران امید از سوی معامله‌گران در تالار شیشه‌ای همزمان با طلوع آفتاب زنده می‌شود و در پایان روز جای خود را به فشارهای عصبی و از دست رفتن سرمایه‌ها می‌دهد، کسی نیست تا پاسخگو باشد که چطور ارزش بازار در کمتر از یک هفته نزدیک به ۴۰۰۰ میلیارد تومان دود می‌شود و به آسمان می‌رود. مطمنا اگر همه چیز عادی جلوه داده نشود باید تعجب کرد. وقتی موج ریزش‌ها از صعودها بیشتر می‌شود، وقتی بعضی از نمادها برای مدت‌هاست که رنگ سبز شدن قیمت خود را ندیده‌اند، آقایان به جای پیدا کردن راه‌حل، دستور تغییر مدیریت صندوق توسعه بازار سرمایه را می‌دهند؛ همان صندوقی که با مدیریت سابق که البته از باتجربه‌های بازار نیز بود نتوانست حمایت معنی‌داری از ریزش‌های بورس کند، چه آنکه در حال حاضر با این تغییر دیگر امیدی به همان تقویت‌های سطحی هم نیست البته ساده‌اندیشی است که فکر کنیم همه چیز همیشه این‌گونه خواهد بود چراکه این‌بار ظاهرا قرار است اتفاقات جدی در بازار سهام روی دهد که البته مدل و شیوه آن با تجربه‌های قبلی متفاوت‌تر است. به هر حال آخرین تحلیل آقای صالح‌آبادی درباره اوضاع بازار سرمایه را در ادامه می‌خوانید.
صف فروش نداریم
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اقداماتی که برای رونق بازار سرمایه، افزایش نقدشوندگی و حجم معاملات صورت گرفته است، دلایل تفاوت کاهش شاخص در این دوره نسبت به دوره‌های قبلی را تشریح کرد. علی صالح‌آبادی در مورد وضعیت بازار سرمایه کشور به مهر گفت: از اواخر شهریورماه تا حدودی شاهد روند صعودی و آرام بورس و شاخص بودیم اما اتفاق مثبتی که در بازار سرمایه کشورمان رخ داده افزایش حجم معاملات بوده است به‌طوری که حجم معاملات بورس تهران و فرابورس جمعا روزانه به ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان هم می‌رسد که قابل توجه است. سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: این درحالی است که هنوز نماد پالایشگاه‌ها بسته است و اگر هم باز بودند قطعا حجم معاملات از این بیشتر می‌شد. همچنین دفعات معاملات هم به بیش از ۱۰۰ هزار معامله رسیده است، لذا در حال حاضر وضعیت خوبی در بازار سرمایه کشورمان حاکم است. وی در پاسخ به این سوال که پس می‌توان گفت بازار سرمایه از رکود خارج شده است؟ عنوان کرد: مدتی کاهش شاخص‌ها در بازار سرمایه را شاهد بودیم اما اتفاقی که دراین دوره افتاد با دوره‌های قبلی کاهش شاخص در سال‌های گذشته تفاوت اساسی داشت و آن این است که گرچه در این دوره حجم معاملات در مقاطعی کاهش می‌یافت اما نقدشوندگی بازار همواره وجود داشت و صف فروشی مشاهده نمی‌شد که این نکته مثبت بازار بود. صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: در سال ۸۷ با وقوع بحران مالی جهانی، در بازار سرمایه صف فروش ایجاد شده بود و از هر کد روزانه ۱۰۰۰ سهم بازارگردانی می‌شد و این جالب نبود یا در سال ۸۴ صف فروش بود اما کسی سهام نمی‌خرید و سهامداران عمده روزانه ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سهم بازارگردانی می‌کردند. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه در این دوره زیرساخت‌های مناسبی فراهم شده است و یکی از آنها ایجاد بازار بلوک به عنوان یکی از دغدغه‌ها بود، افزود: اوراق فروش تبعی در این دوره به صورت گسترده منتشر شد که در دوره قبل چنین حجمی وجود نداشت به‌طوری که نزدیک به ۳۰ شرکت در هر روز عرضه داشتند. وی ادامه داد: البته با توجه به رشد بازار سرمایه دیگر «اوراق اختیار فروش تبعی» ( بیمه سهام) معنا پیدا نمی‌کند زیرا زمانیکه حجم بازار بالا می‌رود قیمت سهم‌ها از آن نرخی که تضمین شده بود بالاتر می‌رود، اما به هر حال توانست در مقطع زمانی خود به سهامداران خرد و متوسط و نه عمده‌ها اطمینان دهد. صالح‌آبادی عنوان کرد: در همان زمان که حقیقی‌ها نگران بازار بودند، ما هیچ نگرانی نداشتیم و بیمه سهام توانست عرضه‌های بازار را کنترل کند و این از اتفاقات مهم در این دوره بود. از دیگر اتفاقات، ایجاد صندوق‌های بازارگردانی به عنوان یکی از خلاء‌های بازار سرمایه بود. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه کرد: البته هنوز یکی از نیازهای بازار سرمایه، بازارگردانی به صورت رسمی است. گرچه حدود ۱۰ تا ۱۵ صندوق بازارگردانی در این زمینه شکل گرفته اما هنوز هم باید افزایش یابد و تمامی این اقدامات منجر به افزایش نقد شوندگی بازار به میزان قابل توجهی شده است.
جایگاه بازار سرمایه در برنامه ششم توسعه
در سویی دیگر، نشست کارگروه تخصصی بازار سرمایه برای تدوین ارتقای این بازار در برنامه ششم توسعه با حضور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و برخی از نخبگان و مدیران بازار سرمایه برگزار شد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه (سنا) در این نشست تخصصی سرپرست مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس راهبردهای سه کشور مالزی، ترکیه و قطر را برای توسعه بازار سرمایه خود تشریح کرد. سیدمحمدجواد فرهانیان دلیل انتخاب این سه کشور را وضعیت رقابتی در منطقه و ویژگی‌های خاص آنها مبتنی بر اتکا به نظام مالی اسلامی در توسعه بازارشان اعلام کرد. وی ادامه داد‌: هر سه کشور (مالزی، ترکیه و قطر) رویکرد ویژه‌ای برای استفاده از ظرفیت ابزارهای مالی اسلامی داشته و با توجه به جغرافیای خود می‌توانند مبنای مقایسه‌ای مناسبی برای محک زدن برنامه‌های فعلی بازار سرمایه کشورمان باشند. سرپرست مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس اظهار داشت‌: برنامه‌های کشورهایی همچون ترکیه و قطر به عنوان کشورهای خاورمیانه‌ای در تیررس قرار دارند تا اهداف سند چشم‌انداز آنها در حوزه بازار سرمایه مشخص شود و از سوی دیگر نظر به گرایش اسلامی بازار سرمایه ایران باید ظرفیت‌های بازاری همچون مالزی که قصد دارد به عنوان مرکز بازار سرمایه اسلامی خود را معرفی کند، مورد توجه قرار گیرد.