وعده حل معضل قاچاق

گروه فناوری- بازار گوشی موبایل درایران دو میلیارد دلار ارزش دارد که ۹۰ درصد آن قاچاق است‌. به همین دلیل قرار است تا دو ماه دیگر و با ثبت گوشی‌ها در شبکه اپراتورهای موبایل، معضل قاچاق در این بازار خاتمه یابد‌.
طرح ثبت و شناسه‌دار کردن گوشی‌های موبایل که به اصطلاح رجیستری نیز گفته می‌شود با هدف جلوگیری از ورود گوشی‌های قاچاق در شبکه ارتباطی کشور تعریف شده و بنا به گفته وزیر ارتباطات قرار است تا پایان شهریورماه و با صرف هزینه ۸۰ میلیارد تومانی نهایی ‌شود‌. در راستای اجرای این طرح، از اول تیرماه طرح ساماندهی بازار موبایل در کشور اجرایی شد و اصناف مختلف به منظور بررسی و کشف کالای قاچاق مورد بازرسی قرار گرفتند‌.
از طرفی فرآیند رجیستری یا هویت‌دار کردن گوشی‌های تلفن‌همراه توسط یک وزارتخانه انجام نمی‌شود بلکه ماحصل فعالیت مشترک چند وزارتخانه و سازمان است‌.
با وجود ضریب نفوذ ۱۱۰ درصدی موبایل در کشور و بیش از ۱۵۰ میلیون سیم‌کارت واگذار شده، آخرین آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که بازار گوشی‌های موبایل در ایران حدود دو میلیارد دلار ارزش دارد اما بیش از ۹۰ درصد گوشی‌های موجود در این بازار قاچاق است‌.
تلاش ۱۰ ساله برای ساماندهی بازار موبایل
موضوع ساماندهی بازار گوشی‌های موبایل با اجرایی شدن طرح «رجیستری» سابقه‌ای بیش از ۱۰ سال دارد که به دلیل ناکارآمدی در تعریف اولیه تاکنون ناکام مانده است اما از تابستان سال ۹۵، دولت بار دیگر با تعریفی جدید در ابعاد مختلف این طرح، آن را کلید زد‌، به نحوی که دو طرح ملی «ثبت نمایندگی رسمی گوشی‌های موبایل وارداتی» و «ثبت گوشی‌ها در شبکه اپراتورهای موبایل » به موازات یکدیگر، برای ساماندهی بازار تعریف شد‌.
برای عملیاتی شدن این دو طرح، از اول مردادماه ۹۵ وزارتخانه‌های ارتباطات و صنعت همکاری خود را آغاز کردند و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، گمرک، ستاد حمایت از مصرف‌کنندگان و اپراتورهای موبایل نیز به عنوان بازوهای اجرایی انتخاب شدند‌.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این طرح مکلف به فراهم کردن زیرساخت‌های فنی پروژه شد تا در صورت ورود رسمی گوشی به کشور، بتوان سریال آن را در شبکه مخابراتی شناسایی کرد و در صورت ورود غیرقانونی گوشی، امکان فعال‌سازی گوشی با سیم‌کارت، وجود نداشته باشد‌.
به بیان دیگر رجیستری گوشی موبایل در قالب طرح استعلام و مطابقت گوشی موبایل و سیم‌کارت مشترک تعریف شد و مسوولان وعده دادند که در صورت نتایج موفق آزمایشات اولیه، پیاده‌سازی کامل طرح از مهرماه سال ۹۵ انجام می‌شود‌. حال با گذشت حدود یک سال از تعریف اولیه این پروژه، رجیستری موبایل در مرحله اجرایی است‌.
حل معضل قاچاق
درصورتی‌که طرح رجیستری اجرایی شود، گوشی‌های جدیدی که شماره سریال (IMEI ) ثبت شده در گمرک ندارند در شبکه اپراتورهای موبایل کشور فعال نخواهند شد‌. هر گوشی تلفن‌همراه دارای یک کد منحصر‌به‌فرد ۱۵ رقمی به نام IMEI است که می‌توان این کد را در شبکه‌های تلفن‌همراه ثبت و ردیابی کرد‌.
در طرح رجیستری، کد گوشی‌هایی که از طریق گمرک و به صورت قانونی وارد می‌شوند به ثبت رسیده و قابل استفاده در شبکه اپراتورهای موبایل خواهد بود‌. به معنای دیگر اپراتورهای تلفن‌همراه تنها به گوشی‌هایی که به صورت قانونی وارد کشور شده باشند، سرویس خواهند داد و با این وجود می‌توان امیدوار به حل معضل قاچاق بود‌.
تصمیم برای اجرای طرح استعلام و مطابقت گوشی تلفن‌همراه و سیم‌کارت مشترک، تنها برای شناسه‌دار کردن گوشی‌های جدیدی است که وارد شبکه ارتباطی کشور می‌شوند و گوشی‌های قدیمی همچنان در شبکه مخابراتی کشور فعال خواهند بود‌.
۸۰ میلیارد تومان صرف رجیستری می‌شود
محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد دلایل تاخیر طرح ثبت و شناسه‌دار کردن گوشی‌های موبایل اظهار داشت: تمام کارهای طرح رجیستری طبق برنامه در حال انجام است‌. وی با بیان اینکه کار کارشناسی این پروژه در ابتدا در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت بود، گفت: تا آن زمان معلوم نبود که این پروژه قرار است از چه بخشی تامین اعتبار شود‌.
وزیر ارتباطات با تاکید براینکه امسال پرداخت هزینه طرح رجیستری به وزارت ارتباطات محول شده است، به مهر گفت: قرار است ۸۰ میلیارد تومان برای این پروژه در راستای ساماندهی فعالیت گوشی‌های موبایل در شبکه اپراتورهای کشور هزینه کنیم‌ و هم‌اکنون نیز این اعتبار، تامین شده است‌.
وی با اشاره به صرف زمان برای آماده‌سازی این پروژه تاکید کرد: این مبلغ برای کل پروژه رجیستری از طراحی اولیه تا پیاده‌سازی زیرساخت‌هاست که موفق شده‌ایم این اعتبار را تامین کنیم‌.
پیمانکار رجیستری ۴ ماه زمان خواست
واعظی با بیان اینکه پیش‌نویس اولیه مشخصات این پروژه (RFP ) از سوی وزارت صنعت به ما داده شده است، گفت: در اردیبهشت‌ماه و بلافاصله پس از دریافت این پیشنهاد، طرح را به مناقصه گذاشتیم و پیمانکار آن نیز انتخاب شد‌.
وزیر ارتباطات گفت: هم‌اکنون پیمانکار پروژه کار خود را آغاز کرده است‌. البته به دلیل عدم تامین بودجه، RFP پروژه نیز دیر به ما رسید که سبب تاخیر در اجرای پروژه شد‌.
واعظی با تاکید براینکه پیمانکار پروژه برای تامین تجهیزات و طراحی شبکه چهار ماه فرصت خواست، خاطرنشان کرد: تمامی این موارد سبب شد که این پروژه حدود دو تا سه ماه به تعویق بیفتد‌ چراکه ما قول داده بودیم که رجیستری گوشی‌های موبایل در تیرماه اجرایی شود و هم‌اکنون می‌گوییم که در شهریورماه نهایی خواهد شد‌. به گفته وی، برای انجام پروژه‌هایی در این ابعاد، تعویق دو ماهه مساله عجیبی نیست و شاهد هستیم که برخی پروژه‌ها بیش از یک سال هم هست که تاخیر دارند‌ اما به طور قطع پروژه رجیستری روال خود را طی می‌کند و قولی که ما دادیم سرجایش قرار دارد‌.