وعده خودکفایی گندم با دستان خالی

در حالی که وزیر کشاورزی دولت رییسی مدعی تحقق خودکفایی گندم در سال آتی است که طبق اعلام پژوهشگاه بیوتکنولوژی، ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی کشور کمتر از ۵ درصد است، از طرف دیگر کشور با بحران شدید منابع آبی مواجه است.
به دلیل وضعیت آب و هوایی در سال زراعی اخیر تولید غلات به ویژه گندم نسبت به سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشته است. با وجود اینکه مقامات دولتی می‌دانند یکی از مهم‌ترین عوامل رشد تولید در سال جاری میزان و پراکندگی بارندگی‌ها در زمان مناسب بوده، اما وزیر کشاورزی دولت سیزدهم مدعی است که برنامه‌های دولت منجر به رشد تولید شده است.
محمدعلی نیکبخت بر اساس همین استدلال وعده خودکفایی در گندم را برای سال آتی در نشست مطبوعاتی اخیرش داده است، البته چند روز پیش در نشست با همتای عراقی خود اعلام کرد: ایران در سال ۱۴۰۴ به خودکفایی گندم دست پیدا خواهد کرد. او همچنین اعلام کرد که این خودکفایی از راه دانش و رشد بهره‌وری در دستور قرار خواهد گرفت. این در حالی است که به گفته صالحی جوزانی رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی کشور زیر پنج درصد است. از طرفی کشور مدت‌هاست با بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که با عدم مدیریت صحیح منابع آب به باور کارشناسان منابع آبی در ورشکستگی غوطه‌ور شده است.
در این فضا هنوز الگوی کشت اجرایی نشده است. در حالی که سال گذشته الگوی کشت تصویب شد و مقرر شد از سال ۱۴۰۲ در دستور کار قرار بگیرد، اما این برنامه به دلیل عدم تامین بودجه آن اجرایی نشد.
سهم کشاورزی از بازار بیوتکنولوژی ۲۰۰ میلیارد است
جوزانی در دومین رویداد فناوری‌های نوین کشاورزی، درخصوص اهمیت پرداختن به فناوری‌های نوین در بخش کشاورزی گفت: کشور در ۳۰ سال آینده یعنی در ۱۴۳۰ با چالش‌های فزاینده‌ای در حوزه کشاورزی و غذا مواجه خواهد بود. افزایش جمعیت کشور تا حدود ۱۰۲ میلیون نفر و افزایش ۵۰ میلیون تنی نیاز کشور به محصولات کشاورزی از حدود ۱۵۰ میلیون تن کنونی یکی از چالش‌های جدی ما خواهد بود. او افزود: افزایش میانگین دما حداقل یک درجه و کاهش ۳۰ درصدی منابع آب در دسترس از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب‌های تجدیدپذیر در کشور به کمتر از ۷۰ میلیارد مترمکعب، در کنار افزایش اراضی شور کشور که در حال حاضر نیز بالغ بر هفت میلیون هکتار است، از دیگر چالش‌های مهم است.
رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی بر لزوم توسعه کشاورزی دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری‌های نوین کشاورزی برای رفع چالش‌های بخش کشاورزی تاکید کرد.
فناوری‌ها همچون اصلاح ژنتیکی مبتنی بر ژنوم و ویرایش ژنی، مهندسی ژنتیک، بیوانفورماتیک و ابرداده‌ها، کشاورزی در فضای بسته، کشاورزی با آب دریا، کشاورزی در بیابان، گوشت مصنوعی، پرینتر سه‌بعدی، نانوتکنولوژی، ریزجلبک‌ها، پلتفرم بلاکچین (ارز دیجیتال)، کشاورزی دقیق و هوشمند، پهپادها، فرآورده‌های زیستی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، فناورهایی هستند که به گفته جوزانی درحوزه زیست فناوری قرار دارند.
او ادامه داد: بازار بیوتکنولوژی دنیا حدود هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار است که تا سال ۲۰۳۰ به حدود سه هزار میلیارد دلار خواهد رسید. البته سهم بخش کشاورزی از این بازار جهانی حدود ۲۰ درصد (۲۰۰ میلیارد دلار) است.
به گفته جوزانی، در حال حاضر حدود ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان، هسته و واحد فناور مرتبط با بیوتکنولوژی کشاورزی در کشور فعال هستند که ارزش محصولات تولیدی آنها حدود ۵۰۰ میلیون دلار است، در حالی که حتی اگر بخواهیم یک درصد بازار جهانی این محصولات را در اختیار داشته باشیم، ارزش محصولات این بخش باید به حداقل دو میلیارد دلار افزایش یابد.