وعده طالبان به پایبندی در دیپلماسی آب

«جهان‌صنعت»- آخر هفته گذشته، تهران شاهد رویداد منطقه‌ای در حوزه مدیریت آب بود. سیزدهمین اجلاس شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری در تهران با حضور وزرا و مقامات برخی کشورهای همسایه برگزار شد که البته از سوریه و ترکیه هیچ مقامی شرکت نداشتند. وزیر نیرو به عنوان رییس دوره‌ای این شورا دلیل عدم حضور مقامات این دو کشور را درگیری در زلزله اخیر ذکر کرد.
در این نشست علاوه بر مقاماتی از افغانستان، تاجیکستان، قطر، ارمنستان، عراق، عمان، لبنان، بنگلادش و نماینده اکو، مدیر بخش علوم آبی یونسکو هم شرکت داشتند. نشست حول محور اوضاع آبی منطقه و البته تغییرات اقلیمی در جهان بود. نکته قابل‌توجه در این اجلاس حضور نماینده‌ای از افغانستان و دولت موقت طالبان بود که برای اولین بار در یک اجلاس منطقه‌ای غیرسیاسی در ایران شرکت می‌کرد.
چالش با طالبان بر سر آب هیرمند با گذشت بیش از یک سال و نیم از روی کارآمدن دولت طالبان ادامه دارد و علی‌رغم وعده‌هایی که طالبان برای رهاسازی آب هیرمند داده، هنوز تغییر در وضعیت منطقه هیرمند اتفاق نیفتاده است. هر چند محیب‌الرحمان معاون آب وزیر آب و انرژی افغانستان می‌گوید که سیاست کشورش همسویی با کشورهای همسایه از طریق مذاکره و انتقال تجربیات است اما در عین حال که او در سخنانی در سیزدهمین اجلاس شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری داشت، عنوان کرد‌: افغانستان هم با محدودیت منابع آب مواجه است که دلیل آن تغییرات اقلیم، کاهش بارندگی و رشد استفاده از آب شیرین است.این مقام طالبان گفت: افغانستان به دلیل بروز جنگ‌های متعدد با مشکلات زیادی در حوزه مدیریت منابع آب مواجه بوده است. کشمکش‌های سیاسی امکان مدیریت منابع آب را از کشور افغانستان گرفته بود. در نتیجه اکنون افغانستان با تغییر اقلیم و کاهش آب‌های سطحی و زیرزمینی مواجه است که این اوضاع زیان زیادی را برای مردم به همراه داشته است. از سویی تحریم‌ها نیز منجر به این‌شده که مشکلات زیادی در حوزه آب کشور ایجاد‌ و دسترسی به منابع آب کم شود.عبدالرحمان روایت کرد: شهرنشینی و افزایش جمعیت در شهرهایی مثل کابل و قندهار منجر به افزایش تقاضا برای آب شده است، به طوری که شهر کابل با مشکلات عدیده آبی مواجه است. همچنین آلودگی آب و کاهش سطح آب زیرزمینی از جمله چالش‌های ماست که بنا داریم برای شهر کابل و دیگر شهرها نسبت به انتقال بین حوضه‌ای اقدام کنیم.این مقام طالبان گفت که برای انتقال بین‌حوضه‌ای نیاز به همکاری کشورها دارد و از مسوولان کشورهای حاضر در جلسه خواست در انتقال تجربیات مدیریت منابع آب و محیط‌زیست به افغانستان کمک کنند.البته عبدالرحمان بر لزوم به‌کارگیری دیپلماسی عادلانه برای حل مشکلات از سوی همه کشورها هم تاکید کرد؛ موضوعی که به نظر می‌رسد مقامات طالبان حداقل درباره چالش آبی سدکمال‌خان و آب هیرمند قائل به اجرای آن نیستند. با این حال او مدعی شد که سیاست افغانستان همسویی با کشورهای همسایه از طریق مذاکره و انتقال تجربیات است در تعاملات ایران و عراق درباره آب به جز اظهارات این مقام طالبانی‌، دیگر اعضای شورای حکام آب در سیزدهمین اجلاس مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری هم دیدگاه‌های خود را مطرح کردند؛ دیدگاه‌هایی که جمع‌بندی آنها بر ضرورت تقویت و توسعه همکاری‌های بین‌المللی تاکید داشت.ایران و عراق به عنوان دو کشور همسایه با تبادلات آبی و البته هم سرنوشت بودن در سرچشمه‌های آب ارس چندسالی است به دلیل سدسازی‌های ترکیه دچار پدیده گرد و غبار در فصل‌هایی از سال هستند. عون ذیاب عبدالله – وزیر منابع آب عراق – در این نشست بیان کرد که کشورش در عراق به ویژه حوضه‌های آبریز دجله و فرات با چالش‌های فراوانی در تامین آب کافی روبه‌رو است و در دهه‌های اخیر میزان ورودی آب به دجله و فرات بسیار کم شده که این موضوع برای ما در مدیریت مطلوب آب و تامین آب برای نیازهای مختلف مشکلات فراوانی ایجاد کرده است.ذیاب عبدالله گفت: عقیده داریم کشورهای منطقه و به ویژه همسایگان باید در یک تعامل سازنده و پیگیری پروژه‌ها و برنامه‌های مشترک به کاهش مشکلات کمک کنند.او پیشنهاد کرد که مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری و برگزاری این اجلاس می‌تواند به تقویت همکاری‌ها و اشتراک‌گذاری اطلاعات به منظور توسعه همکاری و کاهش مشکلات آبی کشورهای مختلف از جمله عراق کمک کند.این مقام عراقی البته دیدار مشترک دیگری هم با علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو داشت؛ دیداری که در آن درباره چارچوب معاهدات بین دو کشور، اجرای پروژه‌های مشترک آبی با عراق و انتقال ظرفیت‌ها و تجارب مهندسی ایران به این کشور همسایه بحث شده بود.علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو درباره جزئیات این دیدار روایت می‌کند‌: ما با کشور عراق، منابع آبی مشترکی داریم که در خصوص مدیریت مطلوب این منابع مذاکرات خوبی انجام شد. در دیدار با وزیر منابع آب عراق پیرامون انتقال تجارب و ظرفیت‌های مهندسی ایران در حوزه آب به این کشور همسایه بحث و تبادل نظر شد. از سوی وزیر منابع آب عراق پیشنهاداتی برای اجرای مشترک پروژه‌های آبی داشتیم که این پیشنهادات را در چارچوب معاهدات و توافق‌های بین دو کشور بررسی کرده و پیش خواهیم برد.در عین حال عون ذیاب عبدالله وزیر منابع آب جمهوری عراق نیز گفت: در دیدار با وزیر نیروی ایران پیرامون اجرای پروژه‌های مشترک آبی مانند ساخت سد مذاکره کردیم و همچنین مقرر شد دو طرف ساخت ایستگاه‌های سنجش میزان بارش باران روی رودخانه‌های مشترک را در دستور کار قرار دهند. در این دیدار ایده‌های خوبی در خصوص استفاده از فناوری‌های پیشرفته ایران در زمینه آبیاری و مدیریت بهینه منابع آب عراق مطرح شد.این مقام عراقی گفت: بر این باوریم که برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌های مشترک آبی بین دو طرف این دیدارها چه در ایران و چه در عراق باید استمرار داشته باشد.
قطری‌ها چطور آب دریا را شیرین می‌کنند؟
تجربه استفاده از آب دریا و شیرین‌سازی موضوعی است که در سال‌های اخیر به کرات از سوی برخی کارشناسان به دولت‌ها پیشنهاد می‌شود. هر چند فاز اول و دوم انتقال آب دریا برای استان‌های مرکزی که صنایع آب‌بر دارند‌، در سال‌ها اخیر اجرایی شده با این حال تاکید کارشناسان این است که به دلیل کمبود منابع آبی از تجربه کشورهای همسایه برای شیرین‌سازی آب دریا استفاده شود.الکواری رییس شرکت قطری کهرما و نماینده قطر در اجلاس شورای حکام در سیزدهمین اجلاس شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری نکاتی را از تجربه کشورش در این رابطه مطرح کرد. او گفت: در کشور قطر در حوزه تامین آب سالم با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو هستیم و تقریبا چیزی حدود ۳۵ درصد از نیاز آبی خود را از دریا تامین می‌کنیم و همچنین برای بازچرخانی آب برای حوزه کشاورزی مشکلات فراوانی داریم.وی ضمن اشاره به مشکلات آبی در کشور قطر افزود: در کشور قطر تلاش می‌کنیم با بهره‌گیری از جدیدترین تکنولوژی‌ها نسبت به مدیریت آب و تامین آب شهروندان اقدام کنیم و در این رابطه به همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های اجلاس شورای حکام آب نیازمندیم.نماینده قطر همچنین تاکید کرد: نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، مساله امنیت آبی و پیوند آن با امنیت غذایی است که تامین امنیت در این دو حوزه به شدت به توسعه همکاری‌ها و اشتراک‌گذاری دانش، تجربیات و اطلاعات وابسته است.به گفته وی همکاری و اجرای پروژه‌های مشترک بین کشورهای عضو در سطح منطقه یکی از ضرورت‌هایی است که می‌تواند به همه ما در تحقق اهداف خود در حوزه مدیریت مطلوب آب کمک کند.