وقتی سالن‌ها از کاخ‌ها گران‌تر می‌افتند

گروه فرهنگ و هنر‌- سالن‌های کنسرت طی ماه‌های اخیر، یک جایگزین قدرتمند را به خود دیدند. مجموعه‌های تاریخی که تا پیش از این، تجربه چندین‌‎ ساله‌ای در اجرای کنسرت‌- نمایش‌ها داشتند، حالا به فضای خوبی برای کنسرت‌ها تبدیل شده‌اند. مجموعه‌هایی که در عین گنجایش بیشتر به ‌نسبت سالن‌ها، هزینه‌های کمتری بابت اجاره از کنسرت‌گذار طلب می‌کنند و این یعنی یک بازی سراسر برد برای تمامی طرف‌های بازی. هم‌اکنون چندماهی می‌شود که آمار اجرای کنسرت‌- نمایش‌ها بالا رفته و این اجراها، با اقبال گسترده مخاطبان، عموما در فضاهای باز کاخ یا مجموعه‌های تاریخی برگزار می‌شود. میزان استقبال از این اجراها سبب شده تا طی چند ماه اخیر، کنسرت‌ها نیز در سودای برگزاری اجراهای خود در چنین اماکنی باشند. اجرای چند مورد از این دست نظیر اجرای علیرضا قربانی در تخت‌جمشید و آرمان گرشاسبی در کاخ نیاوران ازجمله این موارد به حساب می‌آید اما پرسش اینجاست که چرا چنین اجراهایی در کاخ یا مجموعه‌های تاریخی به کنسرت‌های روتین کشیده شده و اساسا این اقدام چه امتیازهایی برای کنسرت‌گذار، خواننده و مخاطبان به همراه دارد؟
تنوع برای مخاطب
در نگاه نخست، این امکان تنوع خوبی را برای مخاطبان و گروه موسیقی به همراه دارد تا در محیطی جدید، پذیرای یکدیگر باشند. این رخداد، علی‌الخصوص طی نیمه نخست سال که هوا مطبوع است، اشتیاق طرف‌ها را برای تکثر این اجراها بیشتر کرده است. همچنان‌ که اجرای چند شب پیش آرمان گرشاسبی، با باران پاییزی همراه شد و علی‌رغم شدت بارش، مخاطبان اصرار داشتند که کنسرت طبق برنامه پیش رود، بنابراین تازگی داشتن محیط اجرا و تراوش حس خوبی که از این اماکن به طرف‌ها مستولی می‌شود، یکی از دلایلی است که می‌تواند برای ایجاد این رویه موثر باشد. در ایران تقریبا هیچ سالن استانداردی برای کنسرت وجود ندارد.
این یک حقیقت تلخ است که در ایران، تقریبا هیچ سالن استانداردی برای برگزاری کنسرت وجود ندارد. این خلاء نه به لحاظ ساختار سالن و نه در ابعاد فنی، نمی‌تواند یک کنسرت استاندارد در شکل بین‌المللی را به مخاطب تحویل دهد. حضور گروه‌های موسیقی در کاخ‌ها و مجموعه‌های تاریخی، حداقل دارای این حسن است که سن اجرای به‌ نسبت بهتری را در قیاس با سالن‌های اصلی کنسرت، در اختیار گروه‌ها قرار می‌دهد. آنها در این سن، قدرت کنشگری بیشتری دارند و خواننده به شکل بهتری می‌تواند با مخاطبان خود ارتباط بگیرد و به آنها نزدیک باشد.
امکانات فضای باز
به لحاظ فنی نیز فاصله اندکی میان آنچه در سالن‌ها موجود است با امکانات فضای باز وجود دارد. تمامی سالن‌هایی که طی این سال‌ها، محل برگزاری کنسرت بوده‌اند، ایرادات فنی بسیاری علی‌الخصوص در حوزه صدا داشته و دارند که این مشکلات بارها از سوی کنسرت‌گذارها و خوانندگان به آنها گوشزد شده است. این سالن‌ها در شرایطی برای یک شب اجرا، هزینه‌هایی گزاف را طلب می‌کنند که در تمام این سال‌ها، تقریبا هیچ اعتنایی به این اعتراض‌های بحق انجام نداده و ترجیح می‌دهند که با همین دست‌فرمان، با هر فصل جدید آغاز کنسرت‌ها بدون اینکه این خلاء‌ها را پوشش دهند، بر هزینه اجاره خود بیفزایند.
اجاره‌بها
مورد مهم دیگر به هزینه اجاره سالن کنسرت مربوط می‌شود که این تفاوت قیمتی، نسبتا چشمگیر است. هم‌اکنون برای یک شب اجرای کنسرت در سالن، علاوه بر اجرای کنسرت در سالن اصلی، هزینه‌های دیگری برای صدا، ال‌ای‌دی، بیمه مخاطبان، پارکینگ، سالن پذیرایی و حتی اتاق تشریفات گرفته می‌شود. برخی سالن‌ها حتی موارد عجیبی را از کنسرت‌گذار طلب می‌کنند مثلا بک‌استیج در تمام جهان، به همراه سالن در اختیار گروه قرار می‌گیرد اما برخی سالن‌های پایتخت، بابت این امکان و جدای از هزینه سالن برگزاری، هزینه‌های سنگینی دریافت می‌کنند. تمام این موارد سبب می‌شود تا هزینه یک شب اجرا در روزهای پایانی هفته این سالن‌، از مرز ۶۰۰میلیون تومان فراتر رود که قطعا هزینه‌ای گزاف برای کنسرت‌گذار به حساب می‌آید. با توجه به دولتی بودن مدیریت کاخ‌ها و مجموعه‌های تاریخی، هزینه تمام‌شده کنسرت در این اماکن، حتی به ۶۵درصد این مبلغ هم نمی‌رسد و بنابراین کاملا طبیعی است که ببینیم اجراهای موسیقی، در حال گرایش به سمت این اماکن است. ۲۴۲۰صندلی که در کاخ نیاوران تعبیه شده، سبب می‌شود تا کنسرت‌گذارانی که خوانندگان پراقبال دارند، مصمم باشند تا پذیرای تعداد بیشتری از مخاطبان باشند. این تعداد صندلی یعنی آنکه کاخ نیاوران، ۱۶۳‌صندلی کمتر از اسپیناس‌پالاس (با لحاظ کردن چهار بال طبقه بالای این سالن)، ۴۰۳صندلی بیشتر از سالن میلاد نمایشگاه و ۸۶۸صندلی بیشتر از برج میلاد (با لحاظ کردن سه بال فوقانی این سالن) برخوردار است و چنین ظرفیتی با اجاره معقولی که دریافت می‌شود، وسوسه بزرگی برای کنسرت‌گذاران است تا علاوه بر شکستن انحصار از سوی سالن‌های گران، یک توازن نسبی را برقرار کنند.
سرما؛ معضل اصلی
البته یک مشکل بزرگ این فضا، بحث سرما طی شش‌ماه دوم سال است که باید دید رویه اجرا در این اماکن برای نیمه دوم امسال به چه ترتیبی خواهد بود. به دلیل فضای باز، امکانات فنی این رویداد نیز هیچ‌گاه در سطح استاندارد کاملی قرار ندارد و بنابراین همچنان باید منتظر ماند و دید آیا تا زمان افتتاح مجموعه «آسمانه هنر ایران» که حداقل هفت سال زمان می‌برد، بخش خصوصی قادر خواهد بود تا با یک اجماع هوشمندانه، دست به تاسیس یک یا دو سالن استاندارد کنسرت بزند یا خیر.