پالس «وین» یا واکنش به کابینه دولت؟

نسیم سوران- بازار ارز این روزها تماما به برجام و روند مذاکرات چشم دوخته است. معامله‌گران این بازار به هر کنشی از سوی تیم‌های مذاکره‌کننده پاسخ مثبت می‌دهند و گاه بر موج کاهش قیمت سوار می‌شوند و گاه نیز بر موج افزایش قیمت. دیروز از همان روزهایی بود که شاهد چرخش انتظارات در بازار ارز به نفع افزایشی‌ها بودیم، به طوری که دلار پس از ده روز توقف پشت کانال ۲۶ هزار تومانی سرانجام توانست پا در این کانال قیمتی بگذارد. افزایش روز گذشته قیمت دلار را می‌توان واکنش به ادعایی دانست که احتمال احیای برجام را ضعیف می‌داند. این مهم‌ترین عامل خارجی تاثیرگذار بر بازار ارز در روز گذشته بوده است. اما در داخل نیز عواملی هستند که روند افزایش قیمت دلار را تقویت می‌کنند؛ شمارش معکوس برای معرفی کابینه دولت سیزدهم، گمانه‌زنی‌ها در خصوص رییس بانک مرکزی و همچنین شبهاتی که در خصوص گرایشات فکری تیم اقتصادی دولت مطرح شده عواملی هستند که به رشد حدود ۵۰۰ تومانی قیمت اسکناس آمریکایی در روز سه‌شنبه کمک کرده‌اند. در صورتی که بازار به کابینه دولت جدید روی خوش نشان دهد و ترکیب جدید تیم اقتصادی را در سرنوشت برجام موثر بداند احتمال عقب‌نشینی دلار وجود خواهد داشت، در غیر این صورت تصورات افزایشی معامله‌گران به دلیل آینده نامعلوم سیاسی کشور تقویت خواهد شد.
در چهارمین روز از معاملات هفته جاری دلار یک گام دیگر به پیش نهاد و وارد کانال جدید قیمتی شد. بررسی روند معاملات طی ده روز گذشته نشان می‌دهد که اسکناس آمریکایی در مدت یاد شده در کانال قیمتی ۲۵ هزار تومانی در حال نوسان بود، هرچند میل به افزایش قیمت به صعود دلار تا نزدیکی کانال ۲۶ هزار تومانی نیز کمک می‌کرد اما پرونده معاملات روزانه با توقف دلار در کانال ۲۵ هزار تومانی بسته می‌شد. دیروز دلار کار خود را با قیمت ۲۵ هزار و ۸۹۰ تومانی آغاز کرد که کمی بیشتر از آخرین نرخ معاملاتی روز دوشنبه بود. بررسی تکنیکالی بازار نشان می‌داد که دلار در سطح قیمتی ۲۶ هزار و ۶۰۰ تومانی مقاومت دارد و عبور اسکناس آمریکایی از این قیمت می‌تواند روند افزایش‌ها در بازار را تقویت کند. دیروز دلار در معاملات پیش از ظهر تا سطح ۲۶ هزار و ۱۵۰ تومان نیز افزایش قیمت داشت اما در ساعات میانی روز روند افزایش قیمت‌ها تداوم یافت و اسکناس آمریکایی به ۲۶ هزار و ۲۹۴ تومان رسید. هرچند دلار هنوز با سطح مقاومت ۲۶ هزار و ۶۰۰ تومان فاصله دارد اما رشد محسوس قیمت‌ها در معاملات روز سه‌شنبه نشان می‌دهد انتظارات افزایشی در بازار بیش از پیش تقویت شده و معامله‌گران چشم انتظار کشف قیمت‌های جدیدی در بازار هستند. با این حال به نظر می‌رسد که معامله‌گران هنوز هم در معاملات خود با احتیاط برخورد می‌کنند. شاید بتوان رفتار محتاطانه معامله‌گران را به نامشخص بودن کابینه دولت جدید نسبت داد. به عبارتی خریداران و فروشندگان دلار هرچند نسبت به آینده اقتصادی و مذاکرات چندان خوش‌بین نیستند اما نقش تیم اقتصادی و سیاسی دولت در آینده برجام را نیز چندان بی‌تاثیر نمی‌دانند. شنیده‌ها حاکی از آن است که امروز دولت سیزدهم رسما کابینه خود را معرفی می‌کند و بنابراین امروز نیز بازار از اثرات روانی این مساله تاثیر می‌پذیرد. در صورتی که افراد حاضر در کابینه دولت افرادی با نگاه مثبت به مذاکره باشند و رویکرد روشنگری در خصوص تعاملات با دنیای غرب و همچنین سیاستگذاری‌های اقتصادی را در پیش بگیرند معامله‌گران می‌توانند امیدوار باشند که گشایش‌هایی در آینده نزدیک اتفاق بیفتد. ابراهیم رییسی نیز هرچند در زمان انتخابات موضع خود را در خصوص برجام اعلام نکرده بود با این حال انتشار توئیتی با این مضمون که برجام باید احیا شود می‌تواند خوش‌بینی‌ها به آینده سیاسی کشور را تقویت کند با تغییر انتظارات بازیگران عرصه بازار ارز، به عقب‌نشینی قیمت‌ها نیز کمک کند. اما آن سوی ماجرا را اگر در نظر بگیریم باید منتظر شدت گرفتن انتظارات و تصورات افزایشی معامله‌گران بعد از معرفی کابینه‌ای باشیم که به دنبال انزوای بیشتر اقتصاد ایران است. در این شرایط شاید باید انتظار داشته باشیم که در معاملات روز چهارشنبه نوسانات قیمتی شدت بیشتری به خود بگیرد. پیام الیاس‌کردی کارشناسی است که می‌گوید اگر واکنش دلار به رخدادهای سیاسی منجر به شکستن سطح مقاومتی ۲۶ هزار و ۶۰۰ تومانی شود شتاب رشد قیمت اسکناس آمریکایی بیشتر خواهد شد.
تحرکات جدید قیمتی در سایه تشکیل دولت جدید
این کارشناس اقتصادی به «جهان‌صنعت» می‌گوید: شرایط این روزهای مذاکرات ایران و آمریکا دلیل اصلی افزایش قیمت دلار است. اگر نگاهی به وضعیت بازار ارز در ماه‌های گذشته بیندازیم می‌بینیم که قیمت دلار از اواخر آبان سال گذشته تا به امروز از ۲۰ هزار و ۳۰۰ تومان تا ۲۶ هزار و ۱۰۰ تومان متغیر بوده است. این بازه قیمتی می‌تواند تداعی‌کننده این واقعیت باشد که خریداران و فروشندگان با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی پیش‌رو و همچنین ریسک‌هایی که در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری به دلیل نوع نگاه دولت‌ها به مسائل سیاست خارجی شکل گرفته بود معاملات خود را در این بازه قیمتی رقم می‌زدند.
به گفته این کارشناس اقتصادی، پیشتر تصور می‌شد که عبور دلار از سطح قیمتی ۲۶ هزار تومان ضعیف باشد اما ما می‌بینیم که دلار از زمان آغاز به کار دولت جدید روند افزایش قیمت خود را حفظ کرده است. رییس‌جمهور جدید در زمان انتخابات هیچ‌گاه موضع خود را در خصوص آمریکا و برجام اعلام نکرد و همین مساله منجر شد که دولت آمریکا به فکر این باشد که در کنار تداوم روند مذاکرات با ایران بسته جدیدی را نیز ارائه دهد که در ازای توقف برخی از فعالیت‌های هسته‌ای از سوی ایران از فشار تحریم‌ها بکاهد. آن طور که الیاس‌کردی می‌گوید، مردم، بازار و سرمایه‌گذار وقتی می‌بینند که شرایط و آینده اقتصادی کشور نامشخص و نامعلوم است و احتمال احیای برجام ضعیف است به این مساله واکنش نشان می‌دهند و همین واکنش به افزایش قیمت دلار کمک می‌کند. با این حال این صرفا یک واکنش است و نمی‌توانیم تنها با تکیه بر این واکنش بگوییم که دلار قطعا روند صعودی به خود خواهد گرفت. اما اگر ببینیم که رویکرد و تصمیم دولت جدید عدم احیای برجام و خودکفایی و شکوفایی اقتصادی با نگاه کامل به داخل باشد دلار دیگر از حالت واکنشی خارج می‌شود و وارد یک روند مشخص می‌شود.
به باور وی، به نظر می‌رسد دلار در حال حاضر روی سطح قیمتی ۲۶ هزار و ۶۰۰ تومان مقاومت دارد و در صورتی که این سطح مقاومتی را بشکند باید رشد پرقدرت نرخ ارز و احتمال کشف کانال‌های جدید قیمتی پس از آن را نیز بپذیریم. اما چنانچه متوجه شویم که دولت جدید به دنبال آن است که به میز مذاکرات بازگردد شاید دلار هم بخواهد به کانال قیمتی ۲۵ هزار تومان عقب‌نشینی کند. در کنار اینها نباید بحث نقدینگی، تورم و همچنین کسری بودجه که مورد اشاره رییس‌جمهور جدید بوده را نیز در کشور نادیده بگیریم. با توجه به سابقه‌ای که در تامین کسری بودجه داشته‌ایم خود این مساله به تنهایی می‌تواند باعث تحرکات جدید در قیمت‌ها و تورم شود و همین مساله نیز در کنار مذاکرات می‌تواند به افزایش قیمت دلار کمک کند.

بازار ارز؛ با برجام و بی‌برجام
سیدکمال سید‌علی*- هر زمان که بازار ارز کمی دچار آشفتگی و التهاب می‌شود همه نگاه‌ها معطوف به برجام و مذاکرات می‌شود و همه تصور می‌کنند که اگر ایران بتواند تعاملی سازنده با جهان داشته باشد التهابات بازار ارز نیز کاهش می‌یابد. اگر نگاهی به مسائل داخلی کشور بیندازیم پی می‌بریم که این تصور کاملا درستی است که بخواهیم همه چیز را به برجام گره بزنیم. اولین نکته این است که بودجه ۱۴۰۰ بر اساس موافقت با برجام تهیه شده است و آینده مذاکرات تاثیر شگرفی بر وضعیت دخل و خرج دولت می‌گذارد. در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از کاهشی بودن هزینه‌های دولت دیده نمی‌شود و بخش اعظم درآمدهای‌ دولت نیز تاکنون محقق نشده است. به نظر می‌رسد چالش عمده دولت جدید نیز همین عدم تحقق درآمدهای نفتی، مالیاتی، فروش اموال دولت و یا فروش اوراق در سایه هزینه‌های ثابتی باشد که وبال گردنش شده است.
اگر بخواهیم درآمدها و هزینه‌های دولت را ملاک قرار دهیم باید بگوییم که تحقق شعارهایی از قبیل رفع مشکلات معیشتی مردم، حل مساله مربوط به پرداخت یارانه‌ها، یا قول ساخت مسکن در اولین سال تشکیل دولت جدید تنها از مسیر برجام می‌گذرد و سهم مابقی عوامل در تحقق این شعارها از ۳۰ درصد بیشتر نخواهد شد. اینکه چگونه بتوانیم با دولت‌های غربی به توافق برسیم به شرایط تیم‌های مذاکره‌کننده بستگی دارد. مذاکرات دو طرف دارد و هر دو طرف ‌باید ضمن مذاکرات احساس کنند که تعامل می‌تواند تحقق اهداف هر دو طرف را تضمین کند.
دولت جدید برای تحقق شعارها و وعده‌های انتخاباتی‌اش باید با برجام (با تکیه بر شرایط مورد نظر خود) حرکت کند ولی انجام این مساله نباید به گونه‌ای باشد که دولت جدید را مورد انتقاد و سوالاتی قرار دهد که پیشتر از دولت قبل می‌شد. آن‌طور که به نظر می‌رسد احیای برجام می‌تواند با امتیازات بهتری هم برای ایران همراه باشد چه آنکه سخنگوی وزارت خارجه دولت آمریکا بعد از سخنرانی ابراهیم رییسی در مراسم تحلیف تاکید کرد که آمریکا به دنبال دستیابی به توافق با ایران است. اینکه تیم مذاکره‌کننده چقدر توانمند باشد هنوز مشخص نیست اما از آنجا که این دولت پشتیبانی حاکمیت و نظام را نیز دارد شاید بتواند راحت‌تر این مسیر را طی کند و کمترین انتقادات را نیز به جان بخرد. مشخص است که هرگونه تصمیمی در حوزه سیاست خارجی مستقیما بر بازار ارز تاثیر می‌گذارد، خواه این اخبار منفی باشد و یا مثبت بازار ارز به سمت افزایش و یا کاهش قیمت حرکت می‌کند. علاوه بر خبرهای مربوط به برجام، تیم اقتصادی دولت جدید و اینکه چه کسی سکاندار بانک مرکزی باشد نیز در تعیین قیمت ارز تاثیر می‌گذارد. هرچند نوسانات سه تا چهار درصدی قیمت ارز همواره در بازار وجود داشته، اما اگر یک تیم قوی انتخاب شود و مردم به سرمایه‌گذاری و تعامل با جهان در سایه کابینه دولت سیزدهم امیدوار باشند روند کاهشی قیمت ارز نیز سرعت می‌گیرد. در مجموع می‌توان پیش‌بینی کرد که اگر شرایط اقتصادی ایران بسیار حاد باشد دلار به ۳۰ هزار تومان و بالاتر هم خواهد رسید در غیر این صورت و در شرایطی که ایران و آمریکا به توافق برسند، کاهش قیمت دلار تا ۲۰ هزار تومان هم دور از انتظار نخواهد بود.
* معاون ارزی اسبق بانک مرکزی