پایان تراژیک محمد مرسیپایان تراژیک محمد مرسی

محمد مرسی، رییس‌جمهوری سابق مصر در جریان برگزاری جلسه دادگاه محاکمه‌اش، به یکباره بیهوش شد و سپس جان باخت تا پرونده این سیاستمدار مصری با مرگ مختومه شود‌.
تلویزیون دولتی مصر ضمن اعلام خبر مرگ مرسی ۶۸ ساله گفت که رییس‌جمهور سابق هنگام جلسه محاکمه‌اش در خصوص پرونده جاسوسی، بیهوش شد و پس از آن درگذشت‌.
پس از خلع حسنی مبارک دیکتاتور سابق مصر از قدرت در جریان انقلاب مردم مصر، انتخابات ریاست‌جمهوری پس از حسنی مبارک، برای اولین‌بار در این کشور برگزار شد‌. مردم مصر که به تازگی از بند دیکتاتوری مبارک و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی آن رها شده بودند، با انتخاب محمد مرسی از اعضا و فعالان اخوان‌المسلمین به عنوان رییس‌جمهور خود در تاریخ ۲۵ ژانویه سال ۲۰۱۱ انقلاب‌شان را تکمیل کردند‌.
بدین ترتیب، محمد مرسی از ۴ تیرماه ۱۳۹۰ ریاست‌جمهوری در مصر را برعهده گرفت‌. او در طول قریب به ۲ سال ریاست‌جمهوری در مصر، اقداماتی را در راستای بهبود وضعیت مردم آسیب‌دیده در زمان مبارک، صورت داد‌. با این حال، برخی اقدامات اشتباهی هم از سوی رییس‌جمهوری منتخب مصر در آن زمان سَر زد که موجب سست شدن ارکان قدرت وی و اخوان‌المسلمین در مصر شد‌.
از جمله اشتباهات بزرگ محمد مرسی در طول ۲ سال ریاست‌جمهوری در مصر، به حاشیه راندن احزاب، جریان‌ها و گروه‌های سیاسی مختلف بود‌.
وی در طول این مدت، تنها اعضا و فعالان اخوان‌المسلمین را در مناصب و پست‌های مهم حکومتی گمارد و بدین ترتیب، زمینه‌های آغاز اعتراضات علیه دولت متبوعش توسط احزاب و به تبع آن کشیده شدن این اعتراضات به صفوف مردم را فراهم کرد‌.
به حاشیه راندن نمایندگان و احزاب مختلف و عدم به‌کارگیری آنها در پست‌های دولتی موجب شد تا مخالفان دولت در آن زمان بهانه کافی برای اقدامات خود جهت به زیر کشیدن دولت مرسی داشته باشند‌.
اما در هر صورت، با گذشت حدود یک سال از ریاست‌جمهوری مرسی در مصر، رفته رفته جریان‌های داخلی و همچنین حامیان خارجی آنها، منافع خود را در خطر دیدند‌. سیاست‌های مرسی در رابطه با غرب و تحت تاثیر قرار گرفتن منافع بخش نظامی مصر یکی از مواردی بود که فرماندهان ارشد نیروهای مسلح مصر را بسیار نگران ساخته بود‌. این در حالی است که طرف‌های خارجی همچون اسراییل نوعی اختلاف در تداوم معاهداتی همچون کمپ دیوید را مشاهده می‌کردند و از این حیث بسیار نگران بودند‌.
مجموع این نگرانی‌ها موجب شد تا در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ کودتایی به رهبری عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع دولت منتخب محمد مرسی، علیه او صورت گیرد‌. دولت السیسی پس از این کودتا و عهده‌داری ریاست‌جمهوری مصر، اکثریت قریب به اتفاق اعضا و فعالان اخوان‌المسلمین را یا بازداشت یا اعدام کرد‌. اوایل سپتامبر ۲۰۱۳ میلادی بود که دادستانی کل، پرونده مرسی را به دادگاه جنایی ارجاع داد و اتهاماتی همچون تحریک به قتل و اقدامات خشونت‌آمیز در جریان تظاهراتی که اواخر سال ۲۰۱۲ میلادی در مقابل کاخ ریاست‌جمهوری برگزار شده بود، به وی نسبت داده شد‌.
سپس محمد مرسی و متهمان دیگر به همکاری با سازمان‌های خارجی و افشای اطلاعات مربوط به امنیت ملی مصر و هماهنگی با سازمان‌های جهادی در مصر و خارج از آن با هدف اجرای آنچه عملیات تروریستی ادعا شده، متهم شدند‌. وی همچنین در جلسات دادگاه محاکمه خود به ارائه اسناد فوق‌محرمانه به قطر هم متهم شده بود‌.
در هر صورت، مرسی از زمان کودتا علیه دولت قانونی‌اش تا لحظه مرگ در زندان به سر برد‌. اگرچه دادگاه مربوط به پرونده یورش به زندان‌ها مرسی را به اعدام محکوم کرد، اما دادگاه عالی یک سال و نیم پس از صدور رای، حکم اعدام را لغو و خواستار محاکمه دوباره وی شد‌. این اتفاق درحالی رخ داد که دادگاه عالی مصر همزمان با رسیدگی به پرونده‌های محمد مرسی، رای خود در خصوص حسنی مبارک را صادر و وی را از تمامی اتهامات تبرئه کرد. این اقدام دادگاه عالی مصر، تکیه آن بر رویکرد سیاسی در تعامل با پرونده‌های مرسی و مبارک را به خوبی برای افکار عمومی آشکار کرد‌.
در هر صورت، محمد مرسی در آخرین جلسه دادگاه خود که دوشنبه گذشته برگزار شد، در شرایطی که مشغول حرف زدن برای دفاع از خود بود به یک باره و به صورت ناگهانی بیهوش شد و سپس فوت کرد؛ اتفاقی که البته برخی آن را مشکوک توصیف می‌کنند‌. در طول حدود ۶ سالی که مرسی در زندان بود، شرایط سختی را سپری می‌کرد و در جلسات دادگاه نیز در قفس، زندانی می‌شد‌.
بنا بر اعلام برخی رسانه‌ها، محمد مرسی حتی طی یکی و دو سال اخیر از لحاظ جسمانی نیز با بیماری مواجه شده بود که دولت السیسی و به تبع آن دستگاه قضایی مصر، از مداوای وی امتناع می‌کردند‌. بنابراین نمی‌توان مرگ ناگهانی و یکباره محمد مرسی را طبیعی جلوه داد و نقش السیسی و دولت متبوعش در این اتفاق را نادیده انگاشت‌.
اما درگذشت محمد مرسی واکنش‌های دیگری را نیز به دنبال داشت‌. در همین ارتباط، تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر درگذشت محمد مرسی، رییس‌جمهوری سابق مصر را تسلیت گفت‌. او در این خصوص گفت: به شدت از شنیدن خبر ناگهانی درگذشت محمد مرسی متاثر شدیم‌. مولود چاوش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم در واکنش به درگذشت محمد مرسی رییس‌جمهوری مخلوع مصر گفت: مرسی را با کودتا برکنار کردند، اما یاد و خاطره ‌ش از بین نخواهد رفت‌. اردوغان نیز ضمن دفاع تمام‌قد از اقدامات مرسی در طول زمان ریاست‌جمهوری، برای وی درخواست مغفرت کرد‌.