پایان تلخِ شش کارگر

«جهان‌صنعت»- بار دیگر یک معدن زغال‌سنگ «قتلگاه کارگران» شد. عصر دوازدهم شهریور، شش کارگر در تونل زرمجاهِ معدن زغال‌سنگ البرز شرقی (طزره) به دلیل اجتماع ناگهانی گاز، زیر آوار مدفون شدند. این کارگران ساعت‌ها میان مرگ و زندگی دست و پا زدند، با اجل معلق که بالای سرشان می‌چرخید به سختی جنگیدند، اما عاقبت جان سالم به در نبردند. در ساعات آغازین بامداد، بعد از حدود ۹ ساعت ماندن زیر آوار، اجساد شش کارگر بیرون کشیده شد. گفته می‌شود عمق تونلی که انفجار در آن رخ داده ۷۰۰ متر است و حادثه در عمق ۴۰۰ متری آن رخ داده است. به روال همیشه، «علت حادثه» همچنان در دست بررسی است و روزها طول می‌کشد تا یک گزارش تخصصی با ادبیات کارشناسانه بیرون بیاید! اما هیچ زمان مقصران واقعی این دست حوادث شناسایی و مجازات نمی‌شوند. مرگ دردناک کارگرانی که سخت‌ترین کار دنیا را با کمترین دستمزدها بدون هیچ چشمداشتی برعهده دارند و فقط خواسته بسیار کوچکی دارند که برآورده نمی‌شود، «جانمان حفظ شود! برای ایمنی هزینه کنید، لطفاً برای جان کارگران هزینه کنید!» پیکر بی‌جان ۶ کارگر محبوس در این معدن ساعت ۵ صبح دیروز پیدا شد. صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز صبح دیروز برای بررسی وضعیت معدن حادثه‌دیده به طزره دامغان سفر کرد. همچنین در پی دستور رییس‌کل دادگستری استان سمنان بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب به همراه مقامات قضایی شهرستان دامغان در محل حادثه معدن طزره حضور یافتند و با بررسی‌های لازم دستورات مقتضی صادر شد.
عصر دوازدهم شهریور ماه، شش کارگر باسابقه و قراردادی شرکت البرز شرقی، خیلی ناگهانی در تونل محل کارشان جان خود را از دست دادند. اخبار ساعات اولیه متناقض بود. کانال‌های خبری و رسانه‌ها از عملیات امداد و نجات و تداوم این عملیات خبر می‌دادند! عملیاتی که هیچ زمان نتوانسته جان کارگران مدفون زیر آوار معادن را واقعا نجات دهد. ۴۳ کارگر معدن زمستان یورت را یادمان نرفته که مرگ مفاجا به ناگهان گریبان‌شان را گرفت. بعد از آن، معادن کشور بازهم حوادث مرگبار بسیار داشتند. مرگ شش کارگر، اولین حادثه مرگبار در معدن زغال‌سنگ البرز شرقی نیست؛ ۱۲ ظهر روز شنبه ۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰، در تونل شماره ۴۲ معدن بزرگ طزره، دو کارگر جوان ۳۰ و ۳۵ساله حبس شدند و بعد از گذشت شش روز، بالاخره امدادگران توانستند جسد آنها را بیرون بکشند. آن زمان دو کارگر پیمانکاری به نام‌های میلاد روشنایی و سید‌اصغر افضلی از دامغان، جان خود را از دست دادند. کمی جلوتر می‌آییم؛ پانزدهم اسفند ۱۴۰۱، منابع کارگری در استان سمنان از زخمی شدن ۴کارگر بر اثر انفجار در معدن زغال‌سنگ طزره خبر دادند. همان اسفند ۱۴۰۱ کارگران به ما گفتند: این واحد معدنی به صورت خصوصی فعالیت دارد و مسائل ایمنی در آن به درستی رعایت نمی‌شود. در این چند سالی که از فعالیت این واحد معدنی می‌گذرد، نظارت بر فعالیت معدن بسیار کم بوده است.
کارگران قراردادی بودند!
حالا شش ماه بعد، حادثه‌ دردناک دیگری منجر به مرگ شش کارگر شده است. یکی از کارگران معدن طزره به رسانه‌ها گفت: کارگران متوفی قراردادی بودند و با خود معدن قرارداد داشتند. این حادثه خیلی ناگهانی رخ داده. مشخص نیست چرا وقتی تونل دو تا تهویه داشته، گاز آنچنان جمع شده که به مرگ شش کارگر انجامیده؟
به گفته این کارگر، تجمع گاز در معدن زغال‌سنگ البرز شرقی، قبل از این بازهم اتفاق افتاده. او گفت: چند سال قبل، همین اجتماع گاز منجر به مرگ یک کارگر شد و مشابه این حادثه بارها رخ داده است. همکاران این شش کارگر می‌گویند متوفیان همه متاهل و پدر چند فرزند بوده‌اند؛ همگی از کارگران پرسابقه معدن بوده‌اند که بلااستثنا قرار بوده یکی دو سال دیگر بازنشسته شوند. ۵ کارگر متوفی ساکن دامغان و یکی ساکن شاهرود بوده است.
بعد از حادثه، معدن طزره تعطیل شده است. کارگران می‌گویند دیروز که سرکار رفته‌اند دیده‌اند معدن تعطیل است. گویا وزیر کار آمده، نوشدارو بعد از مرگ سهراب!
عدم ایمنی کافی معدن
این کارگر معدن که نخواست نامش فاش شود گفت: گاز به‌وسیله کیسه‌ای (لوله از جنس گونی‌های پلاستیکی) از داخل معدن در زمان کار کردن کارگران با پیکور به بیرون منتقل می‌شود. این گاز در شب گذشته در هوای داخل تونل باقی مانده و با انباشت گاز و جرقه ناشی از فعالیت پیکور، انفجار در معدن رخ‌ داده است.
وی افزود: ۲ نفر راننده لوکوموتیو که پایین در حال بار زدن زغال بوده‌ا‌ند، یک کارگر پای «بونکر» زیر کارگاه استخراج و سه نفر کارگر استخراج این معدن زیر آوار مانده‌اند.
علت واقعی حادثه در دست بررسی
«قنبری» سرپرست شرکت معدن البرز شرقی طزره نیز در بخشی از سخنانش در رسانه‌ها گفت: ما همین دیروز صبح جلسه داشتیم. در آن زمان، هیچ نقطه بحرانی‌ای در هیچ جای معدن وجود نداشت. در ارتباط با حادثه، تحلیل‌های اولیه ما وجود یک حفره گازی را نشان می‌دهد، اما علت واقعی حادثه در دست بررسی است و کارشناسان آن را به زودی اعلام می‌کنند.
وی افزود: حفره‌های گازی قابل شناسایی و تحلیل نیستند. بازرس کار تا ده دقیقه قبل از حادثه، کنار دست این عزیزان بوده و میزان سنجش گاز را صفر اعلام کرده. ده دقیقه بعد، در دقایق پایانی شیفت کار، هنگام خروج کارگران این حادثه رخ داده، بنابراین احتمالا تصاعد گاز و ایجاد حفره‌ گازی عامل حادثه بوده است. حفره‌های گازی قابل شناسایی و پیش‌بینی نیستند. تصاعد آنی گاز رخ داده است. این یک بحث کاملا تخصصی است، کارشناسان باید موضوع را با دقت بررسی کنند و اصل موضوع را بشکافند.
«نشت گاز متان»، علت انفجار در معدن طزره دامغان
البته «صولت مرتضوی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ظهر دیروز در حاشیه بازدید میدانی از تونل رزمجاه معدن زغال‌سنگ طزره دامغان در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: متاسفانه حوالی ساعت ۱۹ یکشنبه گذشته حادثه‌ای در معدن رخ داد که کارشناسان معتقد هستند به لحاظ نشت گاز فشرده‌شده متان بوده است و کارگران هنگام خروج از معدن دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند و نشت گاز سبب انفجار و ریزش معدن شده و ۶ نفر از کارگران این معدن دار فانی را وداع گفته‌اند.
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه خوشبختانه در همان لحظات اولیه اقدامات لازم انجام شده و تیم امداد و نجات استان سمنان در معدن حضور پیدا کرده‌اند، گفت: مسوولان استان سمنان نیز از جمله استاندار سمنان از دیشب تاکنون از نزدیک اوضاع را فرماندهی کرده‌اند.
مرتضوی افزود: در نگاه نخست ضرورت داشت به‌واسطه اقدامات مکانیکی نسبت به تخلیه گاز اقدام شود. متاسفانه برخی از خبرها حاکی از این است که غلظت گاز منواکسیدکربن بالغ بر ۹۰۰ بوده است که حد مجاز آن ۳۵ است. با تدابیری که اندیشیده‌اند میزان غلظت گاز را کاهش داده‌اند و توانسته‌اند عملیات امداد و نجات را انجام دهند.
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی با تاکید بر اینکه این حوادث به هیچ وجه نباید اتفاق بیفتد، اظهار کرد: البته همه کارشناسان مدعی هستند تقریبا حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از حادثه کاردان‌ها و کارشناسان فنی در محل معدن حضور داشته‌اند و در آزمایش‌هایی که انجام داده‌اند میزان گاز موجود بسیار طبیعی بوده و پیش‌بینی و پیشداوری نداشته‌اند که پیشگیری کنند، بنابراین حادثه‌ای غیرمترقبه رخ داده است.
گفتنی است بهروز افروز، قربانعلی کمال، حسین غزائیان، حمید ایزدی، ابوالفضل غنایی و محمد نعیمی‌صفت، کارگرانی هستند که یکشنبه گذشته حوالی ظهر برای آغاز یک شیفت کاری پا به تونل زرمجاهِ معدن طزره گذاشتند. در آن ساعات کاری یکی دو نفر در فکر عروسی فرزندانشان بوده‌اند، بقیه در فکر بازنشستگی در سال‌های پیش‌رو. حتما چند نفر از آنها قبل از کار سینه را صاف کرده‌اند و همه چیز با چند سرفه خشک آغاز شده است، سرفه‌های خشکی که همیشه از سینه‌های دردناک معدنکاران بیرون می‌آید. اما فقط چند ساعت بعد، مرگ از راه رسیده؛ مرگی دلخراش با گاز که یک پایان تلخ را رقم زده و همه چیز را زیر آوار مدفون کرده. طعم این پایان بسیار تلخ است: این شش کارگر دیگر هرگز روی زمین پا نمی‌گذارند، همه چیز همان اعماق زمین تمام شده است، اما سوالات ما همچنان بی‌پاسخ و ناتمام است. چرا معادن ما اینقدر قربانی می‌گیرند، چرا به ایمنی معادن به‌طور جدی ورود نمی‌کنند؟ وظیفه وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست: واردات خودروهای لاکچری برای آقازاده‌ها یا ایمن‌سازی معادن کشور که محل نان‌درآوردن زحمتکش‌ترین قشر طبقه کارگر هستند؟!