20 - 01 - 2025
پایان راه پلتفرم چینی در آمریکا؟
گروه فناوری- در یکی از بحث‌برانگیزترین تصمیمات سال‌های اخیر، دولت ایالات متحده دسترسی کاربران آمریکایی به تیک‌تاک را مسدود کرد. این اقدام که با هدف مقابله با تهدیدهای امنیت ملی عنوان شده، بازتاب گسترده‌ای در سطح جهانی داشته است. تیک‌تاک، پلتفرمی که میلیون‌ها آمریکایی برای سرگرمی، کسب‌وکار و تعاملات اجتماعی در آن حضور داشتند، حالا از دسترس خارج شده و سوالات زیادی درباره تاثیر این تصمیم بر کاربران و محیط دیجیتال به وجود آورده است. دولت آمریکا مدعی است که این تصمیم به دلیل نگرانی از دسترسی احتمالی دولت چین به داده‌های کاربران اتخاذ شده است اما منتقدان این اقدام، آن را نمونه‌ای از سیاست‌های محدودکننده می‌دانند که علاوه بر ضربه زدن به اقتصاد دیجیتال، آزادی کاربران در انتخاب ابزارهای دیجیتال را نیز زیر سوال می‌برد. تیک‌تاک ۱۷۰میلیون کاربر در آمریکا داشت و در حالی از دسترس خارج شد که فاصله زیادی تا مراسم تحلیف دونالد ترامپ باقی نمانده است. ترامپ وعده داده بود که برای نجات این شبکه اجتماعی در آمریکا تلاش می‌کند. آفلاین شدن تیک‌تاک در آمریکا در شرایطی رخ می‌دهد که دولت جو بایدن اعلام کرد مسوولیت پیگیری و اجرای قانون را به دولت ترامپ واگذار می‌کند و تهدید تیک‌تاک مبنی‌بر توقف فعالیت را نوعی «مانور تبلیغاتی» تلقی کرده است. در مقابل، تیک‌تاک تاکید کرد که بدون دریافت «تضمین‌های روشن و مشخص»، چاره‌ای جز توقف فعالیت خود در آمریکا ندارد.
تیک‌تاک در ایمیلی به کارکنان نوشت: «رییس‌جمهور ترامپ اشاره کرده است که پس از آغاز به کارش در ۲۰ژانویه (۱بهمن)، برای یافتن راهکاری برای بازگرداندن تیک‌تاک با ما همکاری خواهد کرد و تیم‌ها بی‌وقفه در تلاش‌اند تا هرچه سریع‌تر اپلیکیشن ما را به آمریکا بازگردانند.» پیام هشداری از حدود ساعت ۶صبح یکشنبه به‌وقت ایران در اپلیکیشن تیک‌تاک در آمریکا ظاهر شد و کاربران را از آفلاین شدن اپلیکیشن مطلع کرد: «متاسفیم که قانونی در ایالات متحده مبنی‌بر ممنوعیت تیک‌تاک در تاریخ ۱۹ژانویه (۳۰دی) اجرایی خواهد شد و ما را مجبور به توقف موقت خدمات‌مان می‌کند. در تلاشیم تا هرچه سریع‌تر خدمات خود را در ایالات متحده از سر بگیریم و از حمایت شما سپاسگزاریم. لطفا منتظر اخبار بعدی باشید.» تیک‌تاک اکنون به کاربران آمریکایی پیامی نشان می‌دهد که می‌گوید: «تیک‌تاک در حال حاضر در دسترس نیست اما شرکت انتظار دارد که این مشکل تحت ریاست‌جمهوری ترامپ حل شود.»
«تیک‌تاک» هرگز قرار نبود اپلیکیشن سیاسی باشد
از طرفی تیک‌تاک هرگز قرار نبود یک اپلیکیشن سیاسی باشد. سال ۲۰۱۸ هنگامی‌که این اپلیکیشن مبتنی بر ویدئو در آمریکا راه‌اندازی شد، بیشتر به‌عنوان مکانی سرگرم‌کننده برای دیدن محتواهای طنزآمیز و جالب شناخته می‌شد که کتابخانه موزیک وسیعی داشت و امکانات پیشرفته‌ای برای ویرایش ویدئوها ارائه می‌داد اما طی دو سال، نرخ دانلود تیک‌تاک در آمریکا از مرز ۱۶۵میلیون بار گذشت و این برنامه رنگ و بوی سیاسی‌‌تری به خود گرفت. واقعیت این بود که الگوریتم تیک‌تاک برای انتشار سریع محتوای سیاسی در سطوح بالای مخاطبان بهتر از سایر رسانه‌های اجتماعی عمل می‌کرد، هرچند موسسان شرکت این موضوع را تایید نمی‌کردند. از سوی دیگر، محبوبیت تیک‌تاک بین کاربران آمریکایی به حدی بالا رفت که اکثرا به جای جست‌وجو در گوگل، از این پلتفرم استفاده می‌کردند. در طول این سال‌ها با افزایش تنش‌های سایبری آمریکا و چین، جایی که شرکت مادر تیک‌تاک یعنی بایت‌دنس در آن مستقر است، تلاش‌های دولتمردان و نمایندگان پارلمان ایالات متحده برای فیلتر کردن این پلتفرم ادامه یافته است. برخلاف تصورات اولیه، این ماجرا پس از اتمام ریاست‌جمهوری ترامپ به پایان نرسید و مشخص شد نگرانی‌ها پیچیده‌تر از «دزدی اطلاعات» است. هرچه تیک‌تاک رقیب جدی‌تری برای شرکت‌های سیلیکون‌ولی می‌شد، بحث‌ها پیرامون موضوع جدیدی بالا می‌گرفت: اگر نسل جدید کودکان با یک اپلیکیشن چینی بزرگ شوند و جهان اطراف‌شان را بشناسند، پس نقش آمریکا به‌عنوان قطب اصلی فناوری جهان چه می‌شود؟
پیش از این، کارشناسان امنیت سایبری و فناوری چین به شیوه‌های مختلف اشاره کرده بودند که دغدغه سایر کشورهای جهان در مورد تیک‌تاک را نباید یک موضوع سیاه و سفید یا حتی بیگانه‌هراسی تلقی کرد چراکه سابقه چین در نظارت بر محتوا و سانسور بر کسی پوشیده نیست. از طرف دیگر، گروهی از فعالان بین‌المللی شبکه برگ تامل‌برانگیز دیگری را روی میز گذاشتند: آیا تحریم تیک‌تاک و سایر برنامه‌های متعلق به چین، اتفاقی که نظیر آن در خود چین در جریان است، شروع مسیر جدید و خطرناکی برای اینترنت کمتر آزاد و باز نیست؟
تحلیل موافقان و مخالفان
ممنوعیت «تیک‌تاک»
برای بسیاری از متخصصان امنیت سایبری، جریان فیلترینگ یا توقیف تیک‌تاک امری نسبتا ساده و بدیهی محسوب می‌شود. گروه موافقان معتقدند که صرف‌نظر از اینکه محتوای این برنامه چقدر عالی و تاثیرگذار باشد، نباید خطر چین را دست‌کم گرفت. به‌عنوان مثال «کیرستن تاد»، مدیر موسسه «سایبر ردینس» معتقد است که با وجود ادعای تیک‌تاک، چنانچه دولت چین داده‌های کاربران را می‌خواست، به آنها دست پیدا می‌کرد. اما تیک‌تاک چه اطلاعاتی را از کاربران جمع‌آوری می‌کند؟ یکی از مواردی که همیشه در مباحث امنیت سایبری مورد بحث قرار می‌گیرد، موتور پیشنهادهای تیک‌تاک است که از داده‌های رفتاری برای تعیین علایق کاربر و ارائه محتوای مرتبط به آنها استفاده می‌کند. به‌علاوه، تیک‌تاک برای جلوگیری از دیدن محتوای تکراری توسط کاربران از مکانیسم‌های پراکندگی یا دیسپرسیون استفاده می‌کند. بخش اعظم کاربران تیک‌تاک را قشر نوجوانان تشکیل می‌دهند که احتمالا فکر نمی‌کنند دولت چین علاقه‌ای به ثبت عادات آنها داشته باشد. با این حال، برخی کارشناسان بعید نمی‌دانند که چین با توجه به اطلاعات جمع‌آوری شده، پروفایل‌ها و پرونده‌های دقیقی برای افراد مورد نظر خود یا حتی همه کاربران تشکیل دهد. نگرانی دیگر متخصصان امنیت، نقش چین در جنگ‌های جهانی فناوری است. این روزها همه می‌دانیم که ابزارهای هوش مصنوعی با استفاده از داده‌های ورودی تعلیم داده می‌شوند، پس اگر چین تمام این داده‌ها را از سراسر جهان جمع‌آوری کند و آنها را به الگوریتم‌ها و مدل‌هایAI خود بدهد، به قدرتی باورنکردنی دست پیدا می‌کند. کارشناسان از این نگرانند که از این داده‌ها صرفا برای اهداف نوآوری، تحقیق و توسعه و پیشرفت علوم استفاده نشود.
در مقابل، گروه مخالفان هشدار می‌دهند که نباید شرکت‌های چینی را با دولت یکی بدانیم. متخصصانی مانند «سام ساکس»، فعال ارشد سیاست‌های امنیت سایبری، معتقدند که مالکیت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان ارزش بسیار بیشتری برای موسسان آن ایجاد می‌کند تا سانسور محتوا و سرقت داده‌های کاربران. تیک‌تاک قصد داشت خارج از کشور خود پیشرفت کند و اوج بگیرد، بنابراین به نفع بایت‌دنس نیست که مخفیانه این شرکت را در اختیار چین قرار دهد. انگیزه‌های تجاری در این بازار نقش مهم‌تری ایفا می‌کنند. به گفته ساکس، تیک‌تاک برای بسیاری از افراد حاضر در حوزه سیاست و فناوری، به چنان تهدیدی تبدیل شده که استقرار دفتر مرکزی آن در آمریکا و انگلیس یا استخدام یکی از مدیران اجرایی دیزنی‌لند به‌عنوان مدیرعامل شرکت، اوضاع را بهتر نخواهد کرد. شرایط استفاده و الگوریتم جعبه سیاه تیک‌تاک تقریبا با سیاست‌های فیس‌بوک یکسان هستند اما موفقیت نهایی این شرکت می‌تواند پایانی بالقوه بر تسلط پایدار سیلیکون‌ولی محسوب شود. به همین دلیل توقیف و اخراج تیک‌تاک از آمریکا مصداق محافظه‌کاری و حتی بیگانه‌هراسی است.
مخالفان این طرح بارها اعلام کرده‌اند که دولت آمریکا با ممنوعیت تیک‌تاک و اعمال محدودیت در نحوه استفاده آمریکایی‌ها از اینترنت گام بزرگی در راستای کنترل شهروندان خود برمی‌دارد. از طرف دیگر این تصمیم با منافع تجاری آمریکا در تضاد است و در صورت عملی شدن آن، سایر کشورها نیز می‌توانند رویکردی مشابه در پیش بگیرند: «ما به روشی که شرکت‌های سیلیکون‌ولی داده‌های‌مان را مدیریت می‌کنند، اعتماد نداریم، پس بیایید آنها را هم ممنوع کنیم.» با توجه به اینکه اروپا و هند در حال افزایش سهم خود از بازار فناوری‌های دیجیتال هستند، هرگونه واکنش متقابلی شدیدا به ضرر آمریکا تمام می‌شود. رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در داده‌های مورد نیاز یادگیری ماشین و هوش مصنوعی بازی می‌کنند و همه شرکت‌ها برای دسترسی به مجموعه عظیم داده‌های بین‌المللی باید در این رقابت حضور داشته باشند. به عقیده این گروه از کارشناسان، دولت‌ها به جای فیلترینگ و توقیف پلتفرم‌ها باید یک قانون جامع فدرال برای حفظ حریم خصوصی داده‌های کاربران تنظیم کنند. این قانون باید برای تمامی پلتفرم‌ها و نه صرفا پلتفرم‌های چینی اعمال شود و استانداردهایی برای امنیت داده‌ها، شفافیت الگوریتمی و مدیریت بهتر محتوای آنلاین ایجاد کند.
از طرف دیگر، فیلترینگ تیک‌تاک تاثیری جدی بر فرهنگ جوانان آمریکایی خواهد داشت. در حال حاضر میلیون‌ها جوان و نوجوان در این فضا فعالیت دارند، فهرست فالوورها و فالوئینگ‌های خود را تشکیل داده‌اند و هر روز پیام‌های سیاسی و اجتماعی زیادی بر بستر این برنامه منتشر می‌کنند. تیک‌تاک به نسل جوان اجازه داده به مخاطبان زیادی دسترسی پیدا کنند. این رسانه نه‌تنها تجربه آنلاین بودن، بلکه تجربه جوان بودن را نیز تغییر داده است. هیچ‌کس منکر نقص‌ها و معایب تیک‌تاک نیست. تاکنون شایعات و تئوری‌های توطئه متعددی بدون بررسی و نظارت در این پلتفرم منتشر و وایرال شده‌اند اما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه خرابکاری‌های فوق به دولت چین ربطی داشته باشد، وجود ندارد.
در نهایت مسدودسازی تیک‌تاک در آمریکا فراتر از یک اقدام سیاسی یا امنیتی، نقطه عطفی در بازتعریف رابطه میان دولت‌ها، شهروندان و پلتفرم‌های دیجیتال است. این تصمیم چالشی را پیش روی سیاستگذاران و بازیگران اصلی فناوری قرار می‌دهد: چگونه می‌توان مرز میان امنیت ملی و آزادی دیجیتال را به گونه‌ای تنظیم کرد که نه‌تنها از حاکمیت داده‌ها و حریم خصوصی شهروندان حفاظت شود، بلکه نوآوری و دسترسی آزاد به فناوری نیز قربانی سیاست‌های ژئوپلیتیک نشود؟ از سوی دیگر، این رویداد هشداری به شرکت‌های فناوری جهانی است که به شفافیت بیشتر در مدیریت داده‌ها و همکاری با قوانین بین‌المللی نیاز دارند. در فضای رو به رشد تنش‌های تکنولوژیک میان قدرت‌های جهانی، شرکت‌های فناوری دیگر تنها بازیگران اقتصادی نیستند، بلکه به عوامل تاثیرگذار بر امنیت و دیپلماسی تبدیل شده‌اند. این تصمیم نشان می‌دهد که آینده فضای دیجیتال بیش از هر زمان دیگری به تعامل میان دولت‌ها، شرکت‌ها و کاربران وابسته است. مدیریت صحیح این تعاملات می‌تواند همزمان امنیت، نوآوری و آزادی را حفظ کند اما نبود تعادل در این مسیر، خطر ایجاد فضایی محدود و غیردموکراتیک را به دنبال خواهد داشت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد