5 - 12 - 2020
پایان عصر زغال‌سنگ؟
فاطمه رحیمی- نشریه اکونومیست طرح جلد این هفته خود را به آغاز شمارش معکوس استفاده از زغال‌سنگ اختصاص داده است و بر این نکته تاکید می‌کند که اکنون زمان به تاریخ سپردن مصرف زغال‌سنگ است.
در سراسر جهان شرایط در حال تغییر است. شی جین پینگ هدفی را برای کاهش انتشار خالص کربن چین تا سال ۲۰۶۰ اتخاذ کرده است. تحت ریاست‌جمهوری جو بایدن، آمریکا دوباره به توافقنامه پاریس که پنج سال پیش تصویب کرد، خواهد پیوست. در بازارهای مالی شرکت‌های دارای انرژی پاک بسیار متلاطم هستند. این ماه تسلا به عنوان بزرگ‌ترین عضو «اس اند پس ۵۰۰» به این شاخص سهام می‌پیوندد.
نکته قابل توجه این است که این تغییرات در حد حرف نبوده و به آنها جامه عمل نیز پوشانده شده است. در آمریکا و اروپا به عنوان بزرگ‌ترین منبع گازهای گلخانه‌ای، مصرف زغال‌سنگ از سال ۲۰۰۹ تاکنون کاهش یافته است. آژانس بین‌المللی انرژی، یک نهاد بین دولتی، بر این باور است که استفاده جهانی هرگز از دوران پیش از اوج همه‌گیری کووید ۱۹ پیشی نخواهد گرفت.
با این وجود زغال‌سنگ هنوز حدود ۲۷ درصد از انرژی خام مصرف شده برای تامین انرژی از اتومبیل گرفته تا شبکه‌های الکتریکی را تشکیل می‌دهد. برخلاف گاز طبیعی و نفت، این کربن غلیظ است و بنابراین ۳۹ درصد از انتشار سالانه در اکسید کربن از سوخت‌های فسیلی را به خود اختصاص می‌دهد. اگر بخواهیم میزان تولید گازهای گلخانه‌ای با سرعت مناسبی کاهش یابد، اکنون وظیفه این است که موفقیت غرب را در این زمینه دوچندان کرده و در آسیا تکرار کنیم که چندان آسان نخواهد بود.
در انقلاب صنعتی زغال‌سنگ وارد صحنه شد. در جهان ثروتمند، استفاده از آن در کوره‌ها و دیگ‌های بخار در دهه ۱۹۳۰ به اوج خود رسید و با دسترسی به مواد پاک‌کننده‌تر، کمرنگ شد. اخیراً مصرف در غرب سقوط کرده است. در بریتانیا آخرین نیروگاه‌های زغال‌سنگ ممکن است به محض آغاز سال ۲۰۲۲ بسته شود. یک معدنکار بزرگ زغال‌سنگ آمریکایی هشدار داده که ممکن است برای دومین‌بار در پنج سال ورشکسته شود.
اگرچه قیمت کربن، تغییر در اروپا را تسریع کرد، اما دولت ترامپ با مقررات‌زدایی و حمایت سیاسی از صنعت زغال‌سنگ آمریکا استقبال کرده است. یک دلیل آن رقابت بر سر گاز طبیعی ارزان‌قیمت تولید شده در آمریکا است. اعتبارات مالیاتی و یارانه‌ها باعث افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر شده است که به نوبه خود به کاهش هزینه‌های آنها کمک کرده است. به گزارش یک گروه داده، مزارع خورشیدی و باد خشکی ارزان‌ترین منبع برق جدید برای حداقل دو سوم جمعیت جهان است. در حالی که زغال‌سنگ با رقبای پاک‌‌تر و چشم‌انداز مقررات بیشتری روبه‌رو است، بانک‌ها و سرمایه‌گذاران از این تغییر رویگردان هستند و هزینه سرمایه زغال‌سنگ را افزایش می‌دهند.
این یک پیروزی است، اما فقط یک پیروزی ناتمام و جزئی. در دهه گذشته، همزمان با رویارویی اروپا در مقابل زغال‌سنگ ، مصرف در آسیا یک‌چهارم رشد کرده است. این قاره اکنون ۷۷ درصد کل استفاده از زغال‌سنگ را تشکیل می‌دهد. چین به تنهایی بیش از دوسوم آن را می‌سوزاند و پس از آن هند در رده بعدی قرار دارد. زغال‌سنگ در برخی از اقتصادهای با رشد متوسط و سریع، از جمله اندونزی و ویتنام غالب است.
اگر هدف این است که درجه حرارت جهانی زمین حدود کمتر از دو درجه سانتیگراد باقی بماند، نباید اجازه دهیم که اشتیاق سیری‌‌ناپذیر آسیا به استفاده از زغال‌سنگ از بین برود. کارخانه‌های جدید هنوز در حال ساخت هستند. بسیاری از موارد تکمیل شده هنوز به طور کامل استفاده نشده‌اند و هنوز ده‌ها سال حیات در آنها وجود دارد. همچنین انتظار داشتن راه‌حلی از فناوری‌های «زغال‌سنگ پاک» که هدف آنها ضبط و ذخیره‌سازی انتشار است، کافی نیست. آنها ممکن است در مقابله با آلودگی‌های مصارف صنعتی مانند تولید فولاد کمک کنند، اما برای تولید برق بسیار گران هستند.
از این رو آسیا برای از بین بردن عادت خود به مصرف زغال‌سنگ به زودی به سیاست‌های جدیدی نیاز دارد. هدف باید جلوگیری از ساخت نیروگاه‌های جدید با زغال‌سنگ و از دور خارج کردن نیروگاه‌های موجود باشد. برخی از کشورها با وضع اهداف و ممنوعیت‌های جدید، گام اول را در این زمینه برداشته‌اند. فیلیپین مهلت قانونی کارخانه‌های جدید را اعلام کرد. ژاپن و بنگلادش نیز روند ساخت را کاهش می‌دهند. برنامه پنج‌ساله جدید چین که سال آینده منتشر خواهد شد، ممکن است استفاده از زغال‌سنگ را محدود کند.
اگر اهداف معتبر باشند، کشورهای آسیایی باید مشکلات عمیق‌تری را حل و فصل کنند. استراتژی‌ای که در اروپا و آمریکا جواب داده است، در آسیا چندان جوابگو نخواهد بود، چراکه شرکت‌های معدنی، نیروگاه‌ها، سازندگان تجهیزات و بانک‌هایی که آنها را تامین مالی می‌کنند اغلب تحت کنترل دولت هستند. تحمیل بازار و مالیات کربن که از سیگنال‌های قیمت برای تغییر انگیزه استفاده می‌کنند، از کارایی کمتری برخوردار هستند. سیاست زغال‌سنگ خیانت‌آمیز است. اقتصاد زغال‌سنگ رابطه اشتغال، بدهی، درآمد مالیاتی و صادرات را تشکیل می‌دهد. چین از ابتکار عمل کمربند و جاده خود برای فروش ماشین‌آلات معدنی و نیروگاه‌های برق استفاده کرده است. در سراسر منطقه، دولت‌های محلی برای درآمد به زغال‌سنگ وابسته هستند. بسیاری سرسختانه از آن دفاع خواهند کرد.
یک گام اساسی برای مبارزه با لابی‌های منطقه‌ای، طراحی مجدد سیستم‌های قدرت است تا بتوانند از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر رقابت عادلانه‌ای داشته باشند و مشوق‌ها نیز جواب دهند. اکثر تجدیدپذیرها فقط برق متناوب تامین می‌کنند، زیرا آب و هوا قابل تغییر است. شبکه‌های هوشمند ملی می‌توانند با اتصال مناطق مختلف این مساله را کاهش دهند. بسیاری از سیستم‌های برق آسیا سیگنال‌های بازار را از بین می‌برند، زیرا آنها در قراردادهای طولانی‌مدت عرضه با شرکت‌های زغال‌سنگ سهیم شده‌اند، و به دلیل اینکه درگیر یارانه‌های غیرشفاف و محدودیت‌های قیمت هستند. حذف این موارد برای اینکه بازارها و مالیات‌ها بهتر کار کنند، باعث می‌شود انرژی‌های تجدیدپذیر زغال‌سنگ را کاهش دهند.
مرحله دیگر جبران خسارت به بازندگان است. درسی که از شهرهای معدنی بی‌بهره از استخراج در جنوب ولز و ویرجینیای غربی گرفته شده این است که از دست دادن شغل تنش‌های سیاسی را افزایش می‌دهد. زغال‌سنگ هند، معدن ملی کلوسوس دارای ۲۷۰ هزار کارگر است. از استان شانشی در چین تا جارخند در هند، دولت‌های محلی برای کمک به برقراری تعادل مجدد در اقتصاد خود نیاز به انتقال مالی دارند. ممکن است بانک‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دوباره داشته باشند. وام‌دهندگان ایالت چین ممکن است حداکثر تا یک میلیارد دلار در معرض خطر باشند.
اروپا و آمریکا نشان داده‌اند که پادشاهی زغال‌سنگ می‌تواند از سلطنت برکشیده شود، اما آنها نمی‌توانند نظاره‌گر باشند، چراکه آسیا در پی تکامل انقلاب است. زغال‌سنگ به توسعه غرب قدرت بخشیده است. در سال ۲۰۱۹ مصرف زغال‌سنگ به ازای هر نفر در هند کمتر از نصف مصرف در آمریکا بود. منافع بلندمدت آسیا این است که زغال‌سنگ سرنگون شود، اما هزینه‌های سیاسی و اقتصادی کوتاه‌مدت به اندازه کافی زیاد است که ممکن است اقدامات روند بسیار کند داشته باشد. چنانچه سیاستمداران در اروپا و آمریکا در مبارزه با گرم شدن کره زمین جدی هستند، باید بیشتر تلاش کنند تا زغال‌سنگ را در سایر نقاط جهان کاهش دهند. این شامل احترام به وعده‌های قبلی برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است.
در نهایت، مسوولیت به عهده خود آسیا خواهد بود و خبر خوب این است که انجام چنین کاری به شدت مورد علاقه آسیا است. مردم، زیرساخت‌ها و کشاورزی آن به طور خطرناکی در معرض خشکسالی، طغیان، طوفان و افزایش سطح دریا ناشی از تغییر اقلیم قرار دارند. طبقه متوسط در حال رشد می‌خواهند که دولت‌های آنها کلانشهرهای خفقان‌آور آسیا را پاک کنند. و انرژی‌های تجدیدپذیر راهی برای تولید انرژی ارزان‌تر، تولید شده در داخل و همچنین منبع اشتغال صنعتی و نوآوری است. روزهای پایانی حیات زغال‌سنگ آغاز شده است. هرچه زودتر به موزه‌ها و کتاب‌های تاریخی تحویل داده شود، بهتر است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد