پایان ماموریت ناموفق «استارلاینر»

«جهان‌صنعت»- کپسول استارلاینر بوئینگ سرانجام بدون فضانوردان خود، ایستگاه فضایی را ترک کرد و با موفقیت به زمین بازگشت اما آینده فضاپیما در ‌هاله‌ای از ابهام است. بوئینگ به‌ عنوان یکی از پیشگامان ساخت هواپیما و تجهیزات تجاری و نظامی، بخش کوچکی از کسب‌وکار خود را به برنامه‌های فضایی اختصاص داده است اما این شرکت سابقه‌ای طولانی در زمینه پروازهای فضایی دارد و تلاش‌هایش در این عرصه، به زمان اعزام اولین آمریکایی‌ها به فضا بازمی‌گردد. با این حال، اقدامات بوئینگ برای تدام میراث فضایی‌اش اکنون زیر سوال رفته است. کپسول استارلاینر بوئینگ بامداد شنبه به وقت ایران از ایستگاه فضایی بین‌المللی جدا شد و با موفقیت روی زمین فرود آمد. استارلاینر سفر بازگشت خود را بدون دو فضانوردی انجام داد که سه ماه پیش با این فضاپیما به فضا رفته بودن زیرا ناسا نگران بود که پیشرانه‌های معیوبی که پیش از پهلوگیری استارلاینر با ایستگاه‌ دچار نقص شده بودند، ایمنی فضانوردانش را به خطر اندازند.
یک دهه پیش ناسا، بوئینگ و اسپیس‌ایکس، رقیب تازه‌کار این شرکت را برای حمل‌ونقل فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی انتخاب کرد. اسپیس‌ایکس از آن زمان تاکنون هفت مورد از این ماموریت‌ها را انجام داده و قرار است فضانوردان استارلاینر را که در فضا جامانده‌اند، به زمین بیاورد، در حالی‌ که استارلاینر هنوز حتی یک ماموریت سرنشین‌دار موفق نیز انجام نداده و با بازنشستگی ایستگاه فضایی در سال ۲۰۳۰، زمان چندانی برایش باقی نمانده است. «ران اپستین»، تحلیلگر هوافضا و امور دفاعی در بنک آو آمریکا، ماه گذشته در یادداشتی پژوهشی گفت: «معلوم نیست بوئینگ فرصت دیگری برای حمل فضانوردان به فضا داشته باشد یا نه. تعجب نخواهیم کرد اگر این شرکت کسب‌وکار پروازهای فضایی سرنشین‌دار را واگذار کند.» مشکلات بوئینگ ممکن است نه‌تنها برای این شرکت، بلکه به ‌طور گسترده‌تر برای برنامه فضایی ایالات‌متحده که نیازمند پشتیبانی شرکت‌های خصوصی مختلف است، یک شکست محسوب شود. تلاش‌های خصوصی در عرصه فضا تا حد زیادی از جانب اسپیس‌ایکس هدایت می‌شود؛ شرکتی به رهبری ایلان ماسک که در طول چند سال گذشته، پرتاب‌های فضایی را به اتفاقی ارزان و مکرر تبدیل کرده است. بلو ارجین، شرکت متعلق به جف بزوس، بنیانگذار آمازون نیز از دیگر بازیگران خصوصی عرصه فضا است. با این حال، تنها چند شرکت مانند بوئینگ و اسپیس‌ایکس از نظر فنی و مالی قادر به حمایت از جاه‌طلبانه‌ترین، گران‌ترین و دشوارترین پروژه‌های ناسا هستند. برنامه‌هایی فضایی، به ‌ویژه زمانی که پای حمل‌ونقل انسان در میان باشد، بسیار دشوار هستند. مشکلات غیرمنتظره و ضرب‌الاجل‌های ازدست‌رفته، اتفاقاتی رایج هستند که اغلب گریبانگیر بازیگران فضا می‌شوند اما برای بوئینگ، تاخیرهای اخیر بسیار پرهزینه بوده است. استارلاینر یکی از پنج برنامه بزرگ در واحد دفاعی بوئینگ است که این شرکت موافقت کرد با بودجه ثابت توسعه دهد اما در نهایت پیشبرد این برنامه‌ها برای بوئینگ فراتر از حد انتظار هزینه‌بر بود، به ‌طوری که صرفا استارلاینر با دست‌کم 5/1‌میلیارد‌ دلار سرریز بودجه مواجه است. وضعیت زمانی بدتر می‌شود که کل این هزینه اضافی را نه ناسا، بلکه بوئینگ خود باید پرداخت کند.
اولین پرواز آزمایشی استارلاینر در سال ۲۰۱۹ به ‌دلیل خطاهای نرم‌افزاری ممکن بود به فاجعه ختم شود. مشکلات سامانه چتر نجات، خوردگی و نشت هلیوم، از دیگر مشکلات فضاپیما در طول سال‌ها بودند. با این حال، بیل نلسون، مدیر ناسا ماه گذشته در کنفرانسی خبری گفت: «صد‌ درصد» اطمینان دارد که استارلاینر دوباره فضانوردان را حمل خواهد کرد. پس از فرود آرام کپسول، ناسا اذعان کرد که می‌توانست از استارلاینر برای بازگرداندن فضانوردان از ایستگاه فضایی استفاده کند. استیو استیچ، مدیر برنامه خدمه تجاری ناسا در کنفرانس خبری گفت: «این فرود می‌توانست بازگشتی ایمن و موفقیت‌آمیز به همراه خدمه درون فضاپیما باشد.» پیش از بازگشت استارلاینر به زمین، این گمانه‌زنی وجود داشت که فضاپیما در شرایط کنونی احتمالا نمی‌تواند به ‌طور خودکار از ایستگاه جدا شود و ممکن است به مکانیسم اتصال گیر کند یا به آن آسیب برساند. با این حال، استارلاینر طبق برنامه فرآیند جدایی را پشت‌سر گذاشت و ۱۰دقیقه اول پرواز را به عقب سپری کرد تا از منطقه ایمن اطراف ایستگاه خارج شود. کپسول سپس به ‌منظور قرارگیری در ارتفاع بالاتر، پیشرانه‌هایش را روشن کرد تا در صورت ازکارافتادگی موتورها، از برخورد آن با ایستگاه فضایی جلوگیری شود. استارلاینر مانور ۶۰ثانیه‌ای خروج از مدار را انجام داد و برای ورود دوباره به جو زمین جهت‌گیری کرد. با برخورد فضاپیما به جو سیاره بر فراز اقیانوس آرام جنوبی، ارتباط با آن به ‌طور موقت قطع شد. فضاپیما به‌ محض قرارگیری در ارتفاع پایین‌تر جو و در حالی که با سرعت مادون‌ صوت در حال نزول بود، چترهای نجاتش را برای کاهش سرعت خود گشود. در نهایت در ارتفاع ۹۰۰متری، سپر حرارتی فضا دور انداخته شد و چهار کیسه هوا در زیر فضاپیما باد شدند تا شوک ناشی از برخورد را جذب کنند. با بازگشت ایمن استارلاینر، اقدام بعدی بازگرداندن آن به بوئینگ برای بررسی کامل خواهد بود. با وجود جا گذاشتن فضانوردان و سایر مشکلات پیش‌آمده، تخمین زده می‌شود که پرواز آزمایشی استارلاینر به تقریبا ۸۵ تا ۹۰‌درصد از اهدافش دست یافته است اما به ‌طرز عجیب، هیچ‌یک از مقام‌های بوئینگ در کنفرانس خبری حضور نداشتند. این شرکت صرفا نیم ‌ساعت پس از فرود استارلاینر با ارسال یک بیانیه کوتاه به خبرنگاران، از تلاش تیم‌های استارلاینر برای اطمینان از بازگشت ایمن فضاپیما، اظهار قدردانی کرد و گفت با بررسی داده‌ها، مراحل بعدی را مشخص خواهد کرد. با این حال، آنچه فعلا معلوم نیست، این است که آیا بوئینگ همچنان تعهد بلندمدت به استارلاینر دارد یا خیر.