پایان کابوس بنگاه‌ها؟

گروه صنعت- دیگر تقریبا بنگاه تولیدی فعال و زنده‌ای نمانده که بخواهیم برای حفظ و نجات آن تلاش کنیم. دولت دوازدهم در حمایت از تولید داخلی و صنایع تا‌کنون به هیچ‌وجه کارنامه خوبی ندارد.
در پی این بی‌تدبیری‌ها دولتمردان دولت دوازدهم به پاسداشت رسالت خود از دوره قبل، این دوره نیز با بی‌توجهی به شرایط تولید و صنعت به توجیهات خود می‌پردازند.
داستان تعطیلی صنایع و مراکز تولیدی طی این سال‌ها خبر‌ساز‌ترین مساله در بخش صنعت بوده است.
تولید‌کننده عادت کرده هر روز را با یک بحران جدید سپری کند و تنها با امید واهی چرخ صنعت را با هر سختی بچرخاند.
این اتفاقات در شرایطی رخ داد که هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که با رییس‌جمهور شدن دور دوم حسن روحانی و روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، اقتصاد ایران در بخش تولید در چنین وضعیتی قرار ‌گیرد. تصمیمات ضرب‌الاجلی روحانی چه می‌کند.‌ ناهماهنگی در سیاست‌های اجرایی دولت زبانزد خاص و عام شده است.
اکنون هر فردی به این نتیجه رسیده که دولتمردان سرزمین‌مان هیچ تصمیم و تدبیر منطقی در راستای برنامه‌های توسعه‌ای ندارند.
صنعتگران و تولید‌کنندگان دیگر امیدی به بهبود وضعیت ندارند. از وعده‌های انتخاباتی دولت که بگذریم به وعده رسیدن به منصب وزارت دولتمردانش می‌رسیم. جلوگیری از تعطیلی بنگاه‌ها اولویت نخست وزارت صنعت است. رضا رحمانی وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت با اشاره به رشد نیاز به نقدینگی بنگاه‌های تولیدی گفت: یکی از محورهای اصلی وزارت صنعت باید حفظ بنگاه‌های تولیدی موجود باشد. وی در نشست مشترک «هم‌اندیشی و تبیین دیدگاه‌ها و نظرات وزرای پیشنهادی» که در اتاق تعاون ایران برگزار شد، گفت: تشکیل اتاق‌های فکر در حوزه‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید در دستور کار قرار گیرد تا تصمیمات با مشارکت فعالان بخش اتخاذ شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت یکی از وزارتخانه‌های بزرگ کشور است که ماموریت‌های متنوعی در حوزه تولید، واحدهای صنعتی، معدنی، صنوف و تجارت برعهده دارد و بیش از ۱۰ میلیون نفر در کشور در حوزه صنعت مشغول به کار هستند، بنابراین راهکار خروج کشور از مشکلات تولیدی، توجه به صنعت کشور است.
وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت افزود: در شرایط فعلی یکی از محورهای اصلی این وزارتخانه، حفظ بنگاه‌های موجود است و باید از تعطیلی آنها جلوگیری کنیم.
تحریم‌ها هر چند محدودیت‌هایی برای کشور دارند اما باید با هنر مدیریت خود از فرصت‌های آن نیز بهره‌مند شویم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نیاز به نقدینگی واحدهای تولیدی در کشور افزایش پیدا کرده است، گفت: لذا جهت‌گیری اصلی نظام بانکی کشور باید در جهت تامین نقدینگی بخش تولید باشد. وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت با اشاره به فرصت صادراتی کشور نیز گفت: به اعتقاد کارشناسان حتی در شرایط محدودیت‌های بین‌المللی فعلی نیز اگر موانع صادراتی را رفع کنیم، فرصت جهش صادراتی در برخی از کالاها فراهم است که با حمایت نمایندگان مجلس، رفع موانع صادراتی باید در دستور کار قرار گیرد. رحمانی به ظرفیت تعاونی‌ها در اقتصاد اشاره کرد و افزود: بخش تعاون در شرایط تحریم می‌تواند در بخش‌های مختلف صنعت، معدن و تجارت و به ویژه تجارت فرامرزی ایفای نقش کند.
وی با تاکید بر لزوم تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: جلوگیری از تعطیلی بنگاه‌ها باید در قالب یک برنامه کوتاه‌مدت در دستور کار قرار گیرد.
رحمانی از تدوین نقشه راه معدن خبر داد و گفت: خوشبختانه با مشارکت نمایندگان مجلس و فراکسیون معدن، توانستیم نقشه راه در حوزه معدن را تدوین و سیاستگذاری کنیم.
وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت تاکید همچنین در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: یکی از سیاست‌های ما تفویض امور به تشکل‌هاست که در این زمینه در جمع بازرگانان در اتاق بازرگانی به آنها وعده دادم در صورت کسب رای اعتماد از مجلس، برگزاری روز صنعت به فعالان این بخش واگذار شود و ما به عنوان دولت نقش تسهیل‌گری را ایفا خواهیم کرد.
دست کارخانه‌داری که لای سنگ مانده!
این در حالی است که صنعت کشور دیگر رمقی برای تولید ندارد. احمد داداش‌نیا رییس هیات مدیره یک شرکت تولید‌کننده کاغذ از کمبود مواد اولیه، لوازم پوششی و یدکی به عنوان بزرگترین مشکل در تولید کاغذ از ضایعات نام برد. داداش‌نیا اظهار کرد: برای تولید یک تن کاغذ باید تعداد زیادی درخت را قطع کنیم اما تعاونی‌های سبز در جهت احیای جنگل‌ها کمک‌کار هستند. وی با بیان اینکه در یک روز ۱۴۰ و در ماه ۵ هزار تن ضایعات کاغذ باطله را به کاغذ مورد استفاده تبدیل می‌کنیم، تصریح کرد: بسیاری از این کاغذها وارد می‌شدند اما با تولید این کاغذ با کیفیت و استانداردهای لازم، حتی توان رقابت با نمونه خارجی نیز در حال حاضر وجود دارد. رییس هیات مدیره این شرکت تعاونی با اشاره به اینکه تغییر نرخ ارز و نوسانات موجود به تعاونی‌ آسیب زده است، گفت: مشکلات فراوانی در مسیر خرید وجود دارد و با توجه به آنکه دستگاه‌های مورد نیاز و لوازم یدکی آنها، از خارج تامین می‌شود، سختی‌های زیادی را متحمل شدیم. داداش‌نیا با اشاره به کمبود کاغذ به ویژه برای روزنامه‌ها، با تاکید بر اینکه اگر راه را برای واردات مواد اولیه هموار ‌کنند، مشکل کمبودهای کاغذ در کشور برطرف می‌شود، اظهار کرد: مواد اولیه در کشورهای همسایه به وفور یافت می‌شود اما در وارد کردن آن، مشکل اداری زیادی وجود دارد که افراد را برای ادامه مسیر پشیمان می‌کند. وی با بیان اینکه کمبود مواد اولیه و لوازم پوششی و یدکی از مهم‌ترین مشکل‌هایی است که با آن رو‌به‌رو هستیم، گفت: تعاونی‌هایی که بخواهند کاغذ مورد نیاز تمام کشور را تامین کنند به طور محدودی وجود دارد که تهیه کاغذ را دشوار کرده است.
داداش‌نیا با اشاره به اینکه هیچ درختی را برای تولید کاغذ قطع نمی‌کنیم، تنها از ضایعات استفاده می‌کنیم و این ضایعات از تمام ایران خریداری می‌شود، اظهار کرد: ۸۰ درصد از ضایعات به کاغذ تبدیل می‌شود و ۲۰ درصد باقیمانده شیشه، پلاستیک و شن است.
نبود برنامه برای حضور خصوصی‌ها
محمدرضا اسکندری فعال صنعت اتصالات با تاکید بر اینکه بخش خصوصی در شرایط فریز اقتصادی نباید دست روی دست بگذارد و فقط مشاهده‌گر باشد بلکه باید با همفکری و ارائه این فکر به تصمیم‌گیران بتواند نقش تاریخی خود را در این برهه از اقتصاد ایران ایفا کند، گفت: کشورهای زیادی یک گام برای سرمایه‌گذاری در ایران برداشته‌اند اما بخش‌های تصمیم‌گیر منفعل عمل می‌کنند و این فعالیت‌ها به سرانجام نمی‌رسد.
این فعال صنعت نفت و گاز افزود: رسالت تاریخی بخش خصوصی، هم‌افزایی و تجمیع ظرفیت‌های جامانده برای واکنشی تاریخی به کنشگران عرصه تحریم در این مقطع تاریخی است.
تلاطم‌های اقتصادی صنعت را ویران کرد
شهرام رضایی استاد دانشگاه هم با تاکید بر اینکه قوانین دست و پای تولیدکننده را بسته است و باید این قوانین را که دارای ثبات نیستند به ثبات برسانیم، گفت: چه تولیدکننده داخلی و چه تولیدکننده خارجی باید در شرایط اقتصادی آرام فعالیت کنند. وقتی تلاطم اقتصادی وجود داشته باشد نمی‌شود فعالیت کرد و صنعت ویران می‌شود. او با اشاره به واقعیت تحریم‌ها گفت: پژوهش‌های دانشگاهی نشان می‌دهد که واقعیت تحریم چیزی که می‌گویند نیست و مثلا ما در بخش‌هایی از حوزه گاز اصلا تحریم نیستیم و می‌توانیم جذب سرمایه‌گذار داشته باشیم.
رضایی در خصوص صنعت اتصالات انعطاف‌پذیر نیز گفت: بخش اتصالات انعطاف‌پذیر هم که تخصصی است و در صنعت نفت و گاز نقش مهمی دارد از جمله بخش‌هایی است که تحریم نیست و بازار جهانی هم به این حوزه نگاه دارد و ما تولیدکنندگانی در ایران داریم که این نیاز را می‌توانند بر‌طرف کنند.
وی افزود: در کشورهای همسایه مثل آذربایجان و گرجستان در کمتر از چند ساعت می‌شود شرکتی را ثبت و فعالیت اقتصادی را آغاز کرد. این یک تلنگر است به ما زیرا بوروکراسی آنقدر زیاد است که تولیدکننده را خسته می‌کند و این معضل باید تسهیل شود.
چرا تشکیل سرمایه شکل نمی‌گیرد‌
به اعتقاد غلامرضا مصطفی‌پور، عضو سابق هیات‌مدیره بانک صادرات، وقتی از تولید صحبت می‌کنیم یعنی از عواملی صحبت می‌کنیم که منجر به تولید می‌شود و همه این عوامل تولید در ایران وجود دارد. زمین و نیروی انسانی در حد وفور است اما چرا تشکیل سرمایه شکل نمی‌گیرد؟ یکی از عمده‌ترین معضلات همین عوامل انسانی است. جریان سرمایه مثل یک موجود زنده است و باید عوامل تشکیل‌دهنده این موجود زنده‌ هارمونی داشته باشند و به هم بیایند. در فضای اقتصادی هم باید این نظم و هماهنگی وجود داشته باشد.
پیشکسوت حوزه بانک و بازار مالی افزود: سرمایه‌گذار وقتی سرمایه‌اش بر‌نمی‌گردد این اثر منفی روی سرمایه‌گذاری دارد و متاسفانه بیش از ۹۰ درصد واحدهای اقتصادی ما به سیستم بانکی وابستگی دارند و بیش از ۲۰ سال است که ما سیستم بانکی را اصلاح نکرده‌ایم.
مصطفی‌پور اضافه کرد: ضرورت دارد فرهنگ‌سازی، بازاریابی در حوزه صادرات و واردات و برندسازی و نیز شفافیت اقتصادی ایجاد شود تا سرمایه‌گذار بتواند چشم‌انداز داشته باشد و بداند قرار است چه اتفاقی در آینده بیفتد.
وی با اشاره به لزوم بازارسازی گفت: به جز بازاریابی، باید بازارسازی هم شکل بگیرد و در حوزه صادرات و واردات چاره‌ای نداریم جز اینکه مسائل سیاسی را حل کنیم تا دروازه‌های جهان در حوزه اقتصادی باز شود و بتوانیم تعامل داشته باشیم و تعامل با اقتصاد جهانی فرق دارد با حل شدن در آن که مورد پسند هم نیست.
سخن آخر
دیگر زمان آزمون و خطا نیست. وزیر صنعت زمانی برای تکرار اشتباهات وزرای گذشته را ندارد. صنعت و تولید کشور با نیمی از جان خود همچنان چرخ تولید را می‌چرخانند ولی هیچ تضمینی برای ادامه حیات و همچنین توان تولید ندارند. از این رو باید تلاش کرد تا با پایان دادن به بحران‌های بخش تولید، صنعت را از گرداب نابودی خارج کرد. این مستلزم اجرای برنامه‌های توسعه‌ای است نه ارائه نظرات و دستورات و قوانین جدید.