پایان یک دوران

عربستان به عنوان پنجمین خریدار بزرگ تسلیحات در جهان ضمن گرفتار شدن به بحران مالی شاهد تحلیل رفتن ذخایر ارزی و همزمان نفوذش در جهان است؛ اتفاقی که می‌تواند منجر به چشم‌پوشی این کشور از خریدهای تسلیحاتی جدید و به تعویق انداختن قراردادهای تسلیحاتی قبلی شود.
گاردین در گزارشی به بررسی شرایط فعلی مالی در عربستان و آینده قراردادهای تسلیحاتی این کشور پرداخته و هشدار داده که در حال حاضر محمد بن سلمان تنها نباید نگران بحران مالی باشد.
او در آمریکا با دورنمای رسیدن جو بایدن دموکرات به جای ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا در ماه نوامبر روبه‌رو است. بایدن وعده داده خریدهای تسلیحاتی کشورش به عربستان را محدود کند و رهبران فعلی عربستان را منفور توصیف کرده است.
تاخیر قابل انتظار عربستان در قبال اجرای تعهداتش در معاملات تسلیحاتی جدید می‌تواند تبعات سیاسی بلندمدتی برای این کشور که تحت حاکمیت بالقوه محمد بن سلمان قرار گرفته در پی داشته باشد.
عربستان در هفته‌های گذشته با توجه به سقوط بازارهای نفت جهان و تشدید تلاطم اقتصادی جهانی به سبب انتشار ویروس کووید ۱۹ که به نوبه خود تقاضای خرید نفت را تا آینده نزدیک تحلیل برد، با مشکلات بودجه‌ای بی‌سابقه‌ای مواجه شده است.
بروس ریدل، کارشناس اندیشکده بروکینگز در واشنگتن و مامور کهنه‌کار ۳۰‌ساله سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) اظهار داشت: من تردیدی ندارم که این پایان یک دوران است. دوران برخورداری کشورهای حوزه خلیج‌فارس از این حجم بالای پول تمام شده است.
سال گذشته میلادی عربستان حدود ۶۲ میلیارد دلار را برای خرید سلاح صرف کرد و به این ترتیب تبدیل به پنجمین خریدار بزرگ سلاح در جهان شد. هر چند که این رقم کمتر از رقمی است که عربستان در سال ۲۰۱۸ برای این منظور صرف کرد اما به نوبه خود همچنان معادل حدود هشت درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان بوده به این معنی که این کشور نسبت به آمریکا (۴/۳ درصد)، چین (۹/۱ درصد)، روسیه (۹/۳ درصد) یا هند (۴/۲ درصد) حجم بیشتری از ثروت خود را برای خرید سلاح صرف کرده است.
اندرو فاینستاین، کارشناس حوزه فساد مالی و تجارت سلاح در جهان گفت: اگر عربستان سعودی تا کنون یکی از بزرگ‌ترین خریداران سلاح نبود شاید در آن صورت نمی‌توانست روی حمایت بی‌چون و چرای قدرت‌های غربی از خود حساب باز کند.
یکی از نتایج خریداری سلاح این است که شما همزمان با آن دارید رابطه را هم می‌خرید.
پیش‌تر دونالد ترامپ به برنامه‌های پیشنهادی عربستان برای خرید سلاح از کشورش و تاثیر آن بر اشتغالزایی اشاره کرده بود تا پاسخ ملایم دولتش به حادثه قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد حکومت عربستان در استانبول ترکیه را توجیه کند.
انگلیس نیز به عربستان بیشتر از هر کشور دیگری سلاح فروخته و برآورد شده که از زمان تجاوز و بمباران‌های عربستان علیه یمن در مارس ۲۰۱۵ تاکنون، ارزش سلاح‌های فروخته شده انگلیس به عربستان ۷/۴ میلیارد پوند بوده است. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس با انتقادهای گسترده‌ای به دلیل اجازه به تداوم فروش تسلیحات کشورش به عربستان با وجود ریسک نقض قوانین انسان‌دوستانه بین‌المللی از طریق پشتیبانی از کمپین تجاوز این کشور به یمن روبه‌رو شده است.
اما ریدل که تا کنون به چند دولت آمریکا مشاوره داده و کارشناسان دیگر معتقدند، دولت عربستان به غیر از به تعویق انداختن صرف هزینه برای تسلیحات و در مواردی چشم‌پوشی همیشگی از این خریدها گزینه‌های چندان دیگری ندارد.
اندرو اسمیت، عضو «کمپین علیه تجارت سلاح» گفت: من انتظار دارم آنها در کوتاه‌مدت تعهدشان به برخی خریدهای تسلیحاتی بزرگتر نظیر مجموعه‌ای از جنگنده‌ها که از مدتی قبل با انگلیس بر سر خریدشان مذاکره داشته را به تعویق بیندازند.
جرالد فِیِرستاین که قبلاً به عنوان سفیر آمریکا در یمن کار کرده گفت: برای عربستانی‌ها راحت است که برخی قراردادهای تسلیحاتی جدید را لغو کرده یا به تعویق بیندازند اما دولت عربستان احتمالاً مجبور به تداوم قراردادهای حوزه نگهداری به منظور حفظ قابلیت عملیاتی نیروی فعلی خود است و اینکه ریاض قبلاً هم چند بار بر سر برنامه‌های پرداخت هزینه خرید سلاح‌هایش مذاکره مجدد کرده و پرداختها را در یک دوره زمانی طولانی کش داده است.
فیرستاین ادامه داد: یادتان بیاید زمانی که محمد بن سلمان به کاخ سفید آمد ترامپ تصویر گرافیکی مربوط به فروش ۱۰۰ میلیارد دلار سلاح به عربستان را به دست گرفت، اما همه آنها در حد آرزو بود. اغلب آن خریدها هرگز انجام نشدند و قراردادهایشان هرگز امضا نشدند و بدون فکر و سنجش مطرح شدند.
کرستین فونتنروز، که به عنوان مدیر ارشد امور خلیج‌فارس در شورای امنیت ملی آمریکا در دولت ترامپ کار کرده خاطرنشان کرد: من فکر می‌کنم که بحران مالی قرار است بر تمامی هزینه‌های آنها تاثیر بگذارد.
فونتنروز می‌گوید عربستانی‌ها می‌توانند به جای اعلام کاستن از هزینه‌هایشان منتظر نتایج انتخابات ماه نوامبر بمانند و اگر بایدن در انتخابات پیروز شود دموکرات‌ها کاهش هزینه‌ها را به عربستان تحمیل می‌کنند و عربستانی‌ها هم می‌توانند وانمود کنند که با کینه‌ای در دل آن را می‌پذیرند. او گفت: به این ترتیب آنها می‌توانند از تبعات سیاسی فرار کرده و بخشی از اهرمشان را بر بخش خصوص حفظ کنند.