پایان یک کشمکش

گروه بازرگانی- ماجرای رسوب هزاران تن برنج در گمرک چند وقتی می‌شود که حاشیه‌ساز شده است. در واقع پس از انتقال اختیارات بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صنعت، معدن و تجارت، کشمکش عجیبی بین این دو وزارتخانه ایجاد شده که به دنبال آن بازار تحت تاثیر قرار گرفته است. به گفته تجار برنج، ۱۵۰ هزار تن برنج وارداتی به دلیل عدم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی و ممنوع شدن واردات، در گمرک مانده و امکان ترخیص پیدا نکرده است. این در حالی است که به گفته تولیدکنندگان برنج با توجه به شرایط مساعد بارندگی، ذخیره‌سازی مناسب آب در استان‌های گیلان، مازندران و غرب گلستان و آفتاب موجود در فصل تابستان، تولید برنج از نظر کمی و کیفی در ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده به طوری که حتی برآورد‌های اولیه نیز حاکی از آن است که تولید برنج از مرز دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن بگذرد چرا که اراضی شالیزاری که در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ به سبب خشکسالی و کم‌آبی در آن برنج کاشت نشده بود، امسال به زیر کشت رفته است و در نهایت می‌توان گفت که تولید برنج نسبت به سال‌های قبل حداقل ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تن افزایش داشته تا جایی که هیچ نیازی به واردات نیست. با این حال با وجود کافی بودن تولید برنج در داخل کشور همچنان بحث واردات برنج داغ است به طوری که حتی اخیرا رییس اتاق بازرگانی ایران نیز نسبت به رسوب برنج‌های وارداتی در گمرک واکنش نشان داد و خواستار تعیین‌تکلیف شدن آنها شد که در نهایت دستور ترخیص برنج‌های صادراتی صادر شد.ماجرا از این قرار است که مقدار زیادی از برنج‌های وارداتی چند وقتی می‌شود که در گمرک مانده اما هیچ‌کدام از دو وزارتخانه صمت و جهادکشاورزی مسوولیت آن را قبول نمی‌کنند. در واقع برخی مسوولان وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به تغییر و تحولاتی که حدود دو ماه پیش صورت گرفته و وظایف ثبت سفارش و تنظیم بازاری وزارت جهاد کشاورزی به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است، در مورد واردات و توقف برنج‌های وارداتی در گمرک از خود سلب مسوولیت می‌کنند. تا جایی که ماجرای برنج‌های دپو شده در گمرک چند هفته‌ای می‌شود دردسرساز شده و نامه‌نگاری‌های زیادی در مورد آن انجام شده است. از این رو برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که با رسوب برنج‌های خارجی در گمرک نه تنها بازار با انحصارگری و افزایش قیمت روبه‌رو می‌شود بلکه برنج‌های وارداتی نیز سلامت و کیفیت خود را از دست می‌دهند. در این میان عده‌ای بر این عقیده هستند که ورود برنج‌های خارجی به کشور آن هم در فصل برداشت برنج، تولیدکنندگان داخلی را متضرر می‌کند و تنها سود برخی وارداتچی‌ها را به دنبال دارد. اگرچه هستند کارشناسانی که معتقدند عده‌ای تحت پوشش حمایت از تولید داخل، واردات برنج را ممنوع کرده‌اند تا ۴۰۰ هزار تن برنج وارداتی موجود در انبارها را بفروشند.
واکنش وزیر صنعت
واقعیت این است که هر ساله در هنگام فصل برداشت برنج در کشور وزارت جهاد کشاورزی واردات برنج را ممنوع می‌کرد تا کشاورزان ایرانی متضرر نشوند اما پس از انتقال اختیارات به وزارت صمت، واردکنندگان موفق شدند نظر مثبت مسوولان وزارت صمت را جلب کنند و مجوز واردات را کسب کنند تا جایی که در نهایت اقدام به ثبت سفارش کردند. اما پس گذشت چند روز از ابلاغ مصوبه آزاد شدن واردات برنج توسط وزارت صنعت به ناگاه با نامه‌نگاری رییس سازمان برنامه و بودجه بار دیگر واردات برنج در فصل برداشت ممنوع شد و این موضوع سردرگمی‌هایی را در پی داشت. این در حالی است که خطر از بین رفتن برنج‌هایی وارداتی که در گمرک رسوب کرده و مجوز ترخیص نگرفته‌اند، وجود دارد. اگرچه دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج در واکنش به این موضوع گفت: «تاجرانی که می‌گویند برنج‌هایشان در گمرک مانده است، تا زمانی که کشور به برنج نیاز ندارد، برنج‌هایشان را در یک مکان سالم نگه دارند و وارد کشور نکنند.»
به گفته مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج ، ۱۸۰ هزار تن برنج در گمرکات کشور مانده و برای ترخیص همچنان در انتظار اختصاص ارز از سوی بانک مرکزی است. بر همین اساس وزیر صنعت، معدن و تجارت در جدیدترین اظهارنظر خود در مورد ممنوعیت ثبت سفارش برنج وارداتی تا پایان فصل برداشت، بیان کرد: «اتفاق غیرمعمولی رخ نداده و از اول هم بنا بر این بود که در جهت حمایت از تولید داخل، برنج در فصل برداشت وارد نشود.» به گفته رضا رحمانی، در حال حاضر آرامش بر بازار حکمفرماست و رصد کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم به صورت روزانه انجام می‌شود. همچنین کاهش یا افزایش قیمت‌ها مورد پایش قرار می‌گیرد.
به برنج وارداتی نیاز نداریم
آنطور که کارشناسان می‌گویند، با توجه به آغاز فصل برداشت برنج در کشور، واردات برنج به ضرر کشاورزان و تولیدکنندگان تمام خواهد شد. در این خصوص نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران نیز معتقد است که در فصل برداشت، به برنج وارداتی نیاز نداریم. امیر یوسفی اظهار کرد: همانطور که از گذشته نیز روال بوده در فصل برداشت برنج ایرانی، موضوع واردات برنج دیگر توجیحی ندارد زیرا در این فصل محصولات کشاورزان در مدتی کوتاه وارد بازار شده و در صورتی که بازار از سوی خارجی‌ها اشباع شده باشد، کشاورزان ایرانی متضرر خواهند شد.وی با بیان اینکه در سال جاری با توجه به افزایش قابل توجه بارندگی‌ها، میزان سطح کشت برنج کشور نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته است، توضیح داد: با افزایش سطح کشت، میزان محصولی که از طرف تولیدکنندگان ایرانی به بازار عرضه می‌شود، قطعا افزایش خواهد یافت و بخش قابل توجهی از نیاز کشور به این ترتیب پاسخ داده خواهد شد.نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: امسال آمارها نشان می‌دهد نه تنها در استان‌های اصلی کشت‌کننده برنج، که حتی در دیگر استان‌ها نیز میزان کشت برنج افزایش یافته است. برای مثال در استان گلستان، با وجود محدودیت‌هایی که برای کشت وجود دارد، میزان کشت برنج به ۱۲۰ هزار هکتار رسیده که این عدد در قیاس با سال قبل افزایش دو برابری را نشان می‌دهد. از این رو به نظر می‌رسد باید در سال جاری سیاست دیگری در نظر گرفته می‌شد.
احتمال کاهش قیمت
یوسفی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به افزایش قیمت برنج ایرانی در ماه‌های گذشته، در صورت محدود یا ممنوع شدن واردات برنج، نیاز اقشار کم‌درآمد چگونه برطرف خواهد شد، توضیح داد: همان‌طور که از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد، با آغاز فصل برداشت، قیمت برنج در بازار داخلی کاهش پیدا می‌کند و این اتفاق در روزهای گذشته نیز افتاده است. فصل برداشت در روزهای ابتدایی خود قرار دارد و تا پایان آبان ادامه پیدا می‌کند و کاهش بیش از این قیمت برنج نیز دور از تصور نیست.به گفته وی، امروز قیمت برنج ایرانی نسبت به هفته‌های قبل چند هزار تومان در هر کیلو کاهش داشته و احتمال تداوم این روند نیز در هفته‌های پیش‌رو وجود دارد. در این شرایط می‌توان به محدودیت واردات برنج به شکل جدی فکر کرد.
دستور ترخیص صادر شد
این اظهارنظر‌ها در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز ترخیص برنج‌هایی که در گمرک باقی مانده‌ بودند را صادر کرد. این اقدام از آنجا انجام شده است که رییس اتاق ایران دو هفته پیش در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور از رسوب سه‌ماهه بخشی از برنج‌های وارداتی انتقاد کرد و تعیین تکلیف سریع این محموله‌ها را خواستار شد.
غلامحسین شافعی با ارسال نامه‌ای به معاون اول رییس‌جمهوری، ضمن انتقاد از رسوب سه ماهه بخشی از برنج‌های وارداتی در گمرکات کشور، تعیین تکلیف این محموله‌ها و مسائل مطرح‌شده درباره این موضوع را خواستار شد. از این رو پس از طی مراحل اداری، معاون وزیر صنعت با ارسال نامه‌ای به شرکت بازرگانی دولتی دستور ترخیص برنج‌های مانده در گمرک را صادر کرد.
معاون بازرگانی داخلی وزیر صنعت، معدن و تجارت با ارسال نامه‌ای به شرکت بازرگانی دولتی ایران، دستور ترخیص برنج‌های وارداتی متوقف در گمرک را صادر کرد. البته طبق این نامه واردکنندگان متعهد می‌شوند این برنج‌ها را پس از فصل برداشت برنج داخلی عرضه کنند.
طبق نامه عباس قبادی، البته شروطی برای ترخیص این محصولات از گمرک تعیین شده است. از مهم‌ترین این شروط این است که صاحبان برنج‌های متوقف در گمرک باید این برنج‌ها را پس از فصل برداشت برنج داخلی، عرضه کنند. همچنین آنها باید برای نگهداری کالا در انبارهای تحت کلید شرکت بازرگانی دولتی، عرضه کالا به نرخ مصوب و با مجوز و تعیین شبکه مجاز دفتر برنامه‌ریزی، تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صنعت تعهد محضری بدهند.
صاحبان محموله‌ها برای ترخیص اقدام کنند
بر این اساس معاون فنی گمرک ایران نیز خبر داد که با موافقت ستاد تنظیم بازار، برنج‌هایی که تامین ارز آنها انجام شده و برایشان پروانه صادر شده بود، ترخیص شوند. مهرداد جمالارونقی درباره وضعیت برنج‌های ترخیص نشده در گمرک افزود: برای ترخیص برنج‌هایی که تامین ارز آنها انجام شده و برایشان پروانه صادر شده بود و مشکل خاصی برای خروج نداشتند، با موانعی رو‌به‌رو شده بودیم. دلیل این بود که تاریخ ممنوعیت فصلی واردات برنج اعلام نشده بود، بنابراین مکاتبات متعدد با ستاد تنظیم بازار انجام شد که تاریخ ممنوعیت را اعلام کنند.وی ادامه داد: در نهایت ستاد تنظیم بازار موافقت کرد برنج‌هایی که تامین ارز آنها انجام و برایشان پروانه صادر شده، با نظارت وزارت جهاد کشاورزی ترخیص شوند. جمال ارونقی همچنین تاکید کرد: صاحبان محموله‌های برنج که واجد شرایط ترخیص محموله‌هایشان هستند، می‌توانند به گمرک مراجعه و نسبت به ترخیص کالای خود اقدام کنند.
به گفته معاون فنی گمرک ایران، میزان محموله‌های برنج که ترخیص می‌شوند هنوز معلوم نیست. جمال ارونقی درباره محموله‌هایی که تامین ارزشان انجام نشده گفت: آنها باید فرآیند ثبت سفارش و صدور پروانه خود را کامل کنند و کد ساتا بگیرند.