پایتخت روستاهای گردشگری ایران

نادر نینوایی- کردستان را بحق باید پایتخت روستاهای گردشگری ایران دانست. معماری جالب توجه، باغ‌های تماشایی و آثار تاریخی و طبیعی متعدد در روستاهای کردستان، این استان را به پایتخت روستاهای جاذب گردشگری تبدیل کرده است.
از سوی دیگر گویش محلی، نوع لباس پوشیدن و مراسم سنتی و آیینی که در روستاهای کردستان برگزار می‌شود نمودی از میراث فرهنگی ناملموس واجد ارزش ایرانیان است که هر بازدیدکننده علاقه‌مند به فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی را مجذوب می‌کند.
در این گزارش سعی می‌کنیم بخشی از جاذبه‌های گردشگری کمتر شناخته شده کردستان را با هم مرور کنیم و از نگاهی ماجراجویانه نظاره‌گر زیبایی‌های کردستان و پتانسیل بالای گردشگری روستایی در این استان باشیم.
بلبر روستایی با معماری ویژه
یکی از روستاهای تماشایی استان کردستان روستای بلبر است. این روستا در منطقه اورامانات واقع شده و گفته می‌شود قدمت آن به پیش از میلاد مسیح می‌رسد. روستای بلبر با ساخت پلکانی‌اش از معماری ویژه‌ای برخوردار است.
رودخانه‌ای به نام «چم گران» از این روستا عبور می‌کند و می‌توان در کنار درختان حاشیه رودخانه شاهد تصاویری خارق‌العاده از طبیعت شگفت‌انگیز کردستان بود. چشمه «وله ساجی» نیز یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری روستای بلبر است.
گویش مردم روستای بلبر هورامی است، گویشی که ریشه‌های آن به دوره صفویه برمی‌گردد و لحن شیرینی دارد. کشاورزی، دامپروری و پرورش زنبورعسل از اصلی‌ترین مشاغل مردم این روستا است و البته اگر اهل سوغاتی گرفتن در سفر باشید نباید خرید گلیم از هنرمندان گلیم‌باف این روستا را از دست بدهید.
تابستان بهترین فصل برای سفر به روستای بلبر است و می‌توانید در این فصل شاهد طبیعت بکر و گل‌های ختمی، گاو زبان، شیرین بیان و پونه باشید. انگور، زردآلو، هلو و سیب از جمله محصولاتی است که در باغ‌های روستای بلبر پرورش داده می‌شوند.
در حواشی روستای بلبر، روستاهای گردشگری جالب توجهی همچون سلین، غار و قوری قرار دارند که امکان دسترسی و بازدید از آنها در سفر برایتان فراهم خواهد بود.
بهشت روستاهای کردستان
روستای پالنگان با نام بهشت گمشده کردستان شناخته می‌شود. در این روستای سنگی خانه‌ها روی هم ساخته شده‌اند. یکی از جاذبه‌های زیبای این روستا مسیر رسیدن به آن است که طبیعتی بکر را پیش چشم بازدیدکنندگان به نمایش می‌گذارد.
پالنگان در واقع یکی از روستاهای دهستان ژاورود و از توابع شهرستان کامیاران است. این روستا در مرز استان‌های کردستان و کرمانشاه و در ابتدای منطقه اورامان قرار دارد. فاصله کامیاران تا سنندج حدود ۷۰ کیلومتر است.
روستای پالنگان در منطقه کوهستانی و در دامنه ارتفاعات شاهو قرار گرفته است. کوه‌های کل و سرلو در جنوب غربی این روستا و گردنه زمان گریوه در جنوب شرقی آن قرار دارند.
صاحب‌نظران می‌گویند قدمت روستای پالنگان به پیش از اسلام می‌رسد. قلعه‌های تاریخی و پل‌های قدیمی نیز گویای تاریخ ریشه‌دار روستا هستند. آتشکده‌ها و پل‌های باستانی روستا گویای آن است که تاریخ این روستا به دوره مادها و پادشاهی هوخشتره می‌رسد.
قلعه پالنگان در بالای کوه و در نزدیکی روستا قرار گرفته و نشانگر اهمیت این منطقه در دوره سلجوقی و پس از آن است. همچنین در گورستان قدیمی روستا، سنگ‌قبرهایی قدیمی با خط کوفی وجود دارد که گفته می‌شود مربوط به قرن‌های ششم و هفتم هجری است.
معماری خانه‌های این روستای تاریخی بسیار قدیمی و متناسب با دوره‌های تاریخی ایران است.
با این وجود قدیمی بودن روستا به معنی سست بودن سازه‌های آن نیست و تمام خانه‌های روستا محکم و استوار هستند. در این روستا خانه‌ها روی یکدیگر ساخته شده‌اند و همین نحوه معماری خانه‌ها باعث شده است که پشت‌بام یک خانه، حیاط خانه بالایی باشد.
تمام این خانه‌ها در واقع در بخش شرقی و غربی دره بنا شده‌اند. همین امر چشم‌انداز زیبایی به پالنگان بخشیده است.
قدمت طولانی روستا یادگارهایی تاریخی نیز در آن به جا گذاشته است. قلعه پالنگان یکی از همان دیدنی‌های تاریخی است. وقتی که مسیر آب را دنبال می‌کردید تا به چشمه‌ها برسید، در مسیر خود عمارتی قدیمی خواهید دید.
این عمارت همان قلعه پالنگان است که مشخص نیست چند سال عمر دارد اما گفته می‌شود روزگاری این قلعه شکوه و جلالی ویژه داشته و محل حکومت امرای مختلف بوده است. این قلعه در ۸۰۰ متری جنوب شرق روستا و در نزدیکی چشمه‌های علاءالدین قرار دارد.
روستای تاریخی نوره
نوره یکی از روستاهای کوهستانی و زیبای کردستان است که تاریخی طولانی دارد. آرامگاه آیت‏اله محمد مردوخ، یکی از دانشمندان و فلاسفه کرد در این روستا قرار دارد.
مردم روستای نوره به زبان کردی سخن می‏گویند و مسلمان و پیرو مذهب تسنن هستند. وجود قلعه (باغ‌) و مزار آیت‌ا… مردوخ کردستانی از مشاهیر بزرگ کردستان که در زمان حیات خود منشاء خدمات زیادی برای روستا بود از قدیم‌الایام منطقه‌ای برای سپری کردن اوقات فراغت مردم و رفتن به دامان طبیعت بوده است.
یکی از مسیرهای طبیعت‌گردی در محدوده روستا‌، دره مشهور سرچارگاه است که از طریق یک جاده خاکی به قله آبیدر بزرگ متصل می‌شود.
باغ‏های سرسبز روستای نوره شهرت فراوانی دارند. هوای دلپذیر، طبیعت تماشایی، کوه‏های مرتفع و پوشش گیاهی متنوع به ویژه در بهار و تابستان از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد این روستا هستند. انواع پرندگان و جانوران از جمله کبک، تیهو، شغال، گرگ، روباه، خرگوش و سنجاب بخشی از پوشش جانوری نوره و مناطق اطراف آن هستند.
در بهار و تابستان کوه آبیدر بزرگ که در دو کیلومتری شمال شرقی روستا قرار گرفته، منظره‏ای زیبا را پیش چشم گردشگران به تصویر در می‌آورد. رودخانه نوره که در غرب روستا جریان دارد‌ نیز این زیبایی‌ها را دوچندان می‌کند. حواشی رودخانه به ویژه در بهار و تابستان، از جمله مکان‏های مناسب برای گذران اوقات فراغت گردشگران است.
بر دامنه تپه ماهورهای غرب کوه آبیدر و به فاصله ۷۰۰ متری روستا، عمارتی وجود دارد که به آیت‏اله مردوخ، از مفاخر کردستان تعلق داشته است. این عمارت که از لحاظ معماری اثری فاخر و ویژه است، در جنوب روستا قرار گرفته و مشرف به روستا است. این عمارت در زمینی به مساحت ۶۰۰ مترمربع و با استفاده از مصالح بومی، در دو طبقه احداث شده است. در گوشه‏های شمالی و جنوبی این عمارت قلعه مانند، برج‏های دیده‏بانی احداث شده و در ضلع غربی آن نیز حیاطی وجود دارد. طراحی بنا به وسیله خود آیت‏اله مردوخ انجام شده و توسط استاد عنایت‏اله و استاد علی محمدبنا در سال ۱۳۲۲ شمسی ساخته شده است.
لباس مردم روستای نوره را پوشاک محلی و بومی کردی تشکیل می‏دهد. لباس مردان اغلب شامل چوخه، رانک، پانتول، ملکی، لفکه سورانی، شال، دستار، فرنجی و کله بال و گیوه است. پوشش زنان هم پیراهن بلند و قبا است. زنان همچنین کلاهی به نام فیس یا تاس کلاه بر سر می‏گذارند.
صنایع دستی این روستا بیشتر کفش محلی کردستان (‌کلاش) است. همچنین نساجی سنتی با عنوان محلی جولایی انجام می‌شود که از جمله محصولات آن رختخواب پیچ و جانماز است. افزون بر این موارد محصولات لبنی به ویژه یک نوع ماست به‌نام «ماست‌ هالو» در این روستا تولید می‌شود که لذت خوردن آن در ظروف سفالی روستا را نباید از دست بدهید.
دولاب روستایی با دره‌های پرآب
روستای دولاب یکی دیگر از روستاهای مقصد گردشگری کردستان است. این روستا به سبب دره‌های پرآبی که دارد شهره است. آب‌وهوای روستا معتدل و کوهستانی است. روستای پلکانی دولاب در هر فصلی زیبایی خاص خودش را دارد. باغ‌های انگور زیبا پای کارشناس‌های یونسکو را هم به روستا باز کرده است تا امیدها برای ثبت جهانی آن افزایش یابد.
در روستای دولاب انگور را با روش‌های سنتی به کشمش تبدیل می‌کنند که از محصولات اصلی آن است. برای این کار مراسم خاصی دارند که به آن «بولاو» می‌گویند. این جشن یکی از ویژگی‌های جالب روستاست و هر ساله گردشگران زیادی برای دیدن این مراسم به «دولاب» سفر می‌کنند.
شغل اصلی مردم روستا باغداری است؛ پس جای تعجب ندارد که در سراسر آن باغ‌های زیبا را ببینید. محصول این باغ‌ها صرفا انگور نیست و گیلاس‌های آن هم زبانزد خاص و عام است.
«دولاب» میوه‌های دیگری هم دارد؛ مثل گلابی، سیب، گردو، زردآلو، آلبالو، شفتالو، انجیر، توت سفید و توت‌فرنگی.
یکی از جاذبه‌های این روستا «خانقاه» آن است. در خانقاه دولاب هر سال مراسمی به اسم ذکر برگزار می‌شود و دراویش قادریه در آن دور هم جمع می‌شوند. پیروان مکتب قادریه به یکتایی پروردگار معتقدند. یکی از ویژگی‌های خانقاه دولاب، میزبانی از در راه‌ماندگان و نیازمندان است. این زیارتگاه مرقد پنج شخص است که برای دراویش قادریه محترم هستند. این افراد همگی از تبار خانواده ‌هاشمی هستند. شاید برایتان جالب باشد که در ابتدا دراویش قادریه از ماسوله به دولاب رفته‌اند. شاید شباهت معماری ماسوله و دولاب هم به همین دلیل باشد.
روستای دولاب سنندج غذاهای خوشمزه‌ای دارد. مثلاً دوخوای کشک، دوخوای دوغ،‌ هالاو، دویینه، آش‌دانه کولانه، پیاز آو‌ترشه، آش نیسک و بروش. در همه این غذاها از سبزی‌های معطر کوهستانی استفاده می‌شود. در کنار اینها نان‌های محلی هم هست؛ مثل کولیره، کلانه، نان ورقه‌ای هوامی، شلکینه و کولیره مه‌ژگه.
در نهایت باید گفت اگر علاقه‌مند به کسب تجربه‌ای متفاوت از گردشگری هستید هرگز نباید فرصت بازدید از روستاهای کردستان را از دست بدهید.