پاییز سبز بورس

اشکان نظام‌آبادی- افزایش ۹۳۶۷ واحدی شاخص کل روز گذشته، بازار سرمایه را به قله تاریخی ۳۱۱ هزار واحدی هدایت کرد؛ قله‌ای که نشانگرهای بازار را پس از روند کاهنده و اصلاحی اواخر هفته گذشته سبز کرده است. اطلاعات جدید روند گردش سرمایه در اقتصاد کشور نشان می‌دهد که بازارهایی مانند سکه، ارز، مسکن و خودرو به طور کاهنده ارزش‌افزوده خود را از دست می‌دهند و این شرایط سرمایه‌ها را به بورس منتقل کرده است.
همچنین تشدید تحریم‌ها آن دسته از کالاهایی که دارای مشابه داخلی بود را کمیاب کرده و این شرایط باعث ایجاد نوعی «انحصار مصنوعی» در صنایع شده و در نتیجه ارزش سهام این قبیل صنایع را افزایش داده است. در نهایت نیز آثار روانی «دست بالای ایران» در تحولات سیاسی منطقه و سیاست خارجی کشور نیز در وضعیت امروز بورس بی‌تاثیر نیست.
از سوی دیگر تابلوی سبز بازار سهام ایران یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های خود در شرایط متلاطم سیاسی منطقه را آشکار کرد. ناظران معتقدند بازار سرمایه ایران نسبت به رخدادهای سیاسی منطقه دچار «بی‌حسی» شده است چراکه تاثیرگذاری اتفاقاتی مانند «حمله آرامکو» بر شاخص کل تنها دو روز دوام آورده است. شاخص کل بورس در «فاصله امن» از تحولات سیاسی منطقه روز گذشته در اثر صعود قیمت ۶۲۸ سهم در بورس تهران و ۱۴۶ سهم در فرابورس ایران در نهایت به ۳۱۱ هزار واحد رسید.
این رکورد در اثر رشد ۹۳۶۷ واحدی شاخص کل بازده نقدی و قیمتی به ثبت رسید و برای اولین‌بار در تاریخ، بازار سرمایه را به تراز ۳۱۱ هزار و ۴۷۱ واحدی رساند.
رشد روزهای اخیر بازار سهام نتیجه «انتقال نقدینگی از بازارهای کاهنده»، «ایجاد انحصار مصنوعی صنایع در شرایط تحریمی» و «رفتار روانی ناشی از سیاست خارجی کشور» ارزیابی می‌شود.
رشد نقدینگی معامله‌گران
به گفته یک کارشناس بازار سرمایه، دلایل فتح قله تاریخی بورس در بازار روز گذشته را می‌توان از سه بعد بررسی کرد. فرهاد رمضان در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: «ابتدا باید بدانیم که زمانی بازارهای موازی بورس به دلیل افزایش قیمت رشد زیادی داشتند اما الان که دلار توسط بانک مرکزی مدیریت می‌شود و تورم بازار‌های موازی مانند مسکن، خودرو و طلا کاهنده شده تمایل فعالان اقتصادی به بورس بیشتر شده است.
طبیعتا کسانی که پولی برای سرمایه‌گذاری دارند دیگر این پول را به بازارهای با تورم کاهنده نمی‌برند. در این شرایط تنها بازار سرمایه می‌تواند برای این قبیل افراد سودده باشد.
بر همین اساس بازار بورس با رشد فزاینده نقدینگی مواجه شده است.
تحولات اقتصاد بنگاه‌داری
رمضان در ادامه به تحولات کارخانه‌ها و شرکت‌های کشور اشاره می‌کند.
او معتقد است که شرایط اقتصاد بنگاه‌داری در کشور با تشدید تحریم‌ها وارد فاز جدیدی شده است.
او می‌گوید: «در حال حاضر آهنگ واردات کالاهای مشابه تولید داخلی از کشورهای چین و ترکیه نسبت به گذشته کند شده و دلیل آن هم محدودیت‌های اقتصادی است که شرایط را دشوار کرده است.
در همین حال سیاست‌ورزی دولت به گونه‌ای است که مردم کالای داخلی بیشتری مصرف کنند. بنابراین می‌توان گفت تحریم‌های اخیر ارزش کالاهای تولیدشده توسط برخی بنگاه‌های داخلی را با رشد مواجه کرده است و همین موضوع باعث شده سهام این دسته از بنگاه‌ها بهینه‌تر شود. طبیعی است که در این شرایط مردم و فعالان اقتصادی روی سهم‌هایی تمرکز می‌کنند که در شرایط تحریم بازار تقویت‌شده‌تری داشته باشد.»

دلایل روانی
به گفته این کارشناس بازار سرمایه دلیل سوم رشد شاخص بورس را می‌توان از منظر رفتاری بررسی کرد. رمضان می‌گوید: «اتفاقاتی که در زمینه سیاست‌های خارجی ایران در منطقه روی داد بیانگر این است که شرایط کشور به گونه‌ای است که معامله‌گران انتظار فزاینده‌ای نسبت به جایگاه ایران در منطقه پیدا کرده‌اند که این انتظار می‌تواند استمرار داشته باشد و حتی روی سیاست داخلی اثرگذار باشد. این وضعیت در کنار کاهندگی دلار شرایط روانی را برای رشد بورس در تحریم هموار کرده است.»
بازار تهدیدهای سیاسی را بی‌اعتبار می‌داند
رمضان در پاسخ به این پرسش که آیا تهدیدهایی که اخیرا توسط آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس علیه ایران مطرح شده با روند شاخص بورس تناقض ندارد می‌گوید: «اثر این‌گونه اتفاقات در بورس ایران کوتاه شده به گونه‌ای که اثربخشی سیاست‌های منطقه بر رفتار فعالان بازار کشور نهایتا یک تا دو روز است. در حال حاضر بازار احساس می‌کند این تهدیدها هیچ پشتیبان و اعتباری ندارد.
افزایش قیمت تجهیزات کارخانه در رشد شاخص بی‌تاثیر است
رمضان فرضیه تاثیر افزایش قیمت ماشین‌آلات، تجهیزات و دارایی‌های بنگاه‌ها در رشد شاخص بورس را مردود می‌داند. او می‌گوید: «وقتی قیمت دلار از ۱۰ هزار تومان عبور کرد تقویم دارایی بنگاه‌ها هم به روز شد و این در دوره‌ای بود که شاخص بورس به ۲۵۰ هزار رسید. در حال حاضر دارایی بنگاه‌ها با دلار نیمایی به روز شده و نمی‌توان رشد شاخص در فاز بالای ۲۵۰ هزار را به تورم تجهیزات و دارایی‌ها نسبت داد.»
۳ ضربه‌گیر آتی در بازار سهام
رمضان در تشریح پیش‌بینی خود از وضعیت بازار در ماه‌های آینده می‌گوید: «در آینده ممکن است سه اثر را روی بازار ببینیم؛ نخست نوسان عملکرد شش ماهه شرکت‌هاست که نسبت آن هم زیاد است، بخش دوم نوسان بازار با پایان سال میلادی آشکار می‌شود که قیمت جهانی کالاها مانند نفت، طلا و سنگ آهن نوسان دارد. در نهایت اثر سوم نیز با پایان سال شمسی آشکار می‌شود که عملکرد ۹ ماهه و ۱۲ ماهه شرکت‌ها در بازار نوسان ایجاد می‌کند. این اثرات به صورت ضربه‌گیر در شرایطی که رشد بازار تند باشد رشد آن را منطقی می‌کنند ولی روند کلی بازار تا پایان سال اگر شرایط خاصی پیش نیاید مثبت است البنه نه در همه صنایع بلکه در صنایع بنیادینی که ریسک‌های کاهش یا افزایش دارایی‌شان کمتر است.
در جریان معاملات روز گذشته شاخص کل هم‌وزن با ۲۱۶۸ واحد افزایش رقم۹۰ هزار و ۱۸ واحدی را تجربه کرد. در عین حال شاخص آزاد شناور با ۱۰ هزار و ۱۰۱ واحد افزایش عدد ۳۵۸ هزار و ۷۰۱ واحدی را پشت سر گذاشت. در این میان شاخص بازار اول ۶۷۴۹ واحد افزایش یافت و شاخص بازار دوم با رشد ۱۹۱۴ واحدی رو‌به‌رو شد. صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران و گروه مپنا بیشترین تاثیر افزاینده را روی شاخص‌های بازار سرمایه داشتند به طوری که هر کدام به ترتیب ۱۰۶۴، ۵۴۷، ۵۳۱ و ۳۷۰ واحد تاثیر افزایشی روی شاخص‌های بازار داشت.
در طرف مقابل گلتاش، معادن بافق و سامان‌کیش بیشترین تاثیر کاهنده را روی شاخص‌ها داشتند. هر یک از نمادهای یادشده به ترتیب ۱۹، ۱۲ و ۱۰ واحد شاخص‌های بازار را با کاهش مواجه کرد. ارزش معاملات بورس تهران دیروز در مجموع به ۲۳۶۸ میلیارد تومان رسید که این رقم ناشی از دست به دست شدن بیش از ۳/۵ میلیارد سهم و اوراق مالی بود. به این ترتیب تعداد معاملات این بازار عدد۴۸۰ هزار را پشت سر گذاشت. آیفکس نیز ۱۰۴ واحد و تا رقم ۴۱۲۱ رشد کرد. ارزش معاملات فرابورس به رقم ۹۰۲ میلیارد تومان رسید که این رقم ناشی از دست به دست شدن بیش از ۳/۱ میلیارد سهم و اوراق مالی بوده است.