پتروشیمی‌ها در نقش سوپرمن

گروه انرژی- به دنبال حذف ارز نیمایی، برخی صادرکنندگان از جمله پتروشیمی‌ها با ابهاماتی درباره سازوکار جدید بازار توافقی روبه‌رو بودند و همزمان خریداران بازار توافقی اعلام می‌کردند که تاخیر در دریافت ارز توسط صادرکنندگان باعث بروز مشکلاتی برای آنان شده است؛ مشکلی که ظاهرا بانک مرکزی نسبت به حل آن اقدام کرده و سخنگوی مرکز مبادله ارزی اعلام کرده است، از ماه آینده نقش بانک‌ها در مرکز مبادله حذف خواهد شد و مبادله ارز مستقیم بین صادرکننده و واردکننده صورت می‌گیرد.
عصر یکشنبه همین هفته هلدینگ‌های پتروشیمی نشستی با رییس کل بانک مرکزی برای حل مشکلات و ابهام‌های بعد از حذف ارز نیمایی داشتند. فریبر کریمایی، قائم مقام انجمن کارفرمایی پتروشیمی در تشریح مذاکرات انجام شده بین هلدینگ‌های پتروشیمی با بانک مرکزی گفت: از ابتدای بهمن همه پتروشیمی‌ها ارز حاصل از صادرات خود را در مرکز مبادله عرضه می‌کنند. با این کار بانک‌ها از حالت واسطه خارج می‌شوند.
کریمایی افزود: طبق اعلام بانک مرکزی از ابتدای بهمن (شاید حتی زودتر) همه واحدهای پتروشیمی‌ می‌توانند نسبت به عرضه ارز حاصل از صادرات خود در مرکز مبادله اقدام کنند. با این کار همانند مدل بازار سرمایه خریدارها به صورت مستقیم ارز موردنیاز خود را از فروشندگان که همان واحدهای پتروشیمی هستند، دریافت خواهند کرد.
همزمان اصغر بالسینی، سخنگوی مرکز مبادله ارزی گفته که از ابتدای هفته آینده به صورت هماهنگ پتروشیمی‌ها افزایش ارز در سامانه ارز تجاری مرکز مبادله را هم به صورت همزمان انجام خواهند داد.
تصمیمی برای کاهش قیمت ارز؟
افزایش قیمت ارز طی یک ماه گذشته به خصوص بعد از حذف ارز نیمایی باعث افزایش قیمت ارز در بازار مبادله‌ای و بازار آزاد شد. افزایش قیمتی که موجبات نگرانی بسیاری از مردم نسبت به تاثیر این افزایش قیمت ارز را در پی داشت. در شرایط کنونی بیشتر از همه صنایع و تولیدکننده‌ها که نیاز اولیه آنها واردات کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه است، از این افزایش قیمت‌ها نگران هستند. نشست بانک مرکزی با هلدینگ‌ها از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند سیگنالی به بازار ارز باشد که قیمت‌ها ممکن است روند کاهشی پیدا کند و از سویی برای پتروشیمی‌ها که بخش قابل‌توجهی از ارزآوری کشور را در اختیار دارند، یک اطمینان‌خاطر ایجاد می‌شود که سازوکار جدید بانک مرکزی برای عرضه ارز در شرایط بهتری مهیا شود.
آنطور که فریبرز کریمایی، قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی به خبرگزاری بازار گفته است، در حال حاضر اختلاف قیمت دلار دولتی و بازار آزاد کمتر شده است و هر چقدر قیمت ارز واقعی‌تر باشد رانت کمتری ایجاد خواهد شد و صادرکنندگان انگیزه بیشتری برای صادرات و بازگشت ارز به کشور خواهند داشت.
کریمایی تاکید کرد: خرید و فروش ارز حاصل از صادرات در بستر مرکز مبادله مورد تایید ما بوده و از مدت‌ها قبل به دنبال اجرای این روش بودیم. با این کار بانک‌ها از حالت واسطه خارج شده و همانند بورس خواهند بود.
همزمان اصغر بالسینی، سخنگوی مرکز مبادله ارزی این تصمیم بانک مرکزی را بر بازار ارز موثر دانست و گفت:« از امروز روند کاهشی نرخ غیررسمی شروع شد و چند کانال افت داشت. وقتی یک بازار رسمی که در آن معاملات عرضه و تقاضایی است و کشف قیمت آن واقعی است، حتما به کاهش نوسانات کمک می‌کند.»
بالسینی با بیان اینکه سامانه ارز تجاری مرکز مبادله اولین بازار رسمی حواله در کشور است و هر چقدر عمق بخشی داشته باشد به کنترل نوسانات نرخ ارز در بازار غیر رسمی هم کمک می‌کند، افزود: از هفته آینده هم ارز پتروشیمی‌ها در بازار ارز تجاری عرضه می‌شود این نرخ‌ها رسمی و قابل اتکا نیست اما کشف قیمت در بازار رسمی سیگنال قیمت واقعی به بازار می‌دهد.
بالسینی یکی دیگر از تصمیمات جلسه بانک مرکزی با هلدینگ‌ها را تامین ارز شرکت‌ها دانست و افزود: اتفاق دیگر این است که از طریق مرکز مبادله تامین ارزی شرکت‌های پتروشیمی و دیگر شرکت‌ها تامین می‌شود.
شاگرد اول بازار ارز
گزارش‌ها نشان می‌دهد که میزان صادرات پتروشیمی ایران معمولا بین 12 تا 15‌میلیون تن در سال متغیر بوده است. صادرات پتروشیمی در سال1401 حدود 16‌میلیارد دلار بوده است و در سال۱۴۰۲ معادل 4/‏19‌میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادر شده که نسبت به سال۱۴۰۱ از نظر ارزشی حدود 6/‏28‌درصد کاهش را نشان می‌دهد.بنا به گفته اصغر بالسینی سخنگوی مرکز مبادله ارزی، شرکت‌های پتروشیمی در هشت ماهه سال گذشته 3/‏8میلیارد دلار عرضه ارز داشتند که امسال به 3/‏9میلیارد دلار رسیده و افزایش ۱۲‌درصدی داشته است. در حال حاضر نزدیک 6/‏1‌میلیارد دلار پروژه از طرف شرکت‌های پتروشیمی در بازار ارز تجاری مرکز مبادله انجام شده و کارهای امکان‌سنجی آن پایان پذیرفته است.
به گفته وی، بازار ارز تجاری یک بازار رسمی شفاف و کارآمد است که تمام نیازهای ارزی را پاسخ می‌دهد هر چقدر به این بازار عمق بخشی داده شود کنترل نوسانات ارزی بازار غیررسمی افزایش می‌یابد.
فریبرز کریمایی، قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی هم در پاسخ به این سوال که با اجرایی شدن شیوه جدید، مقدار عرضه ارز از سوی واحدهای پتروشیمی تا چه اندازه افزایش خواهد یافت، گفت: عملکرد واحدهای پتروشیمی در سال‌های گذشته کاملا شفاف و مشخص بوده و به اذعان مسوولان بانک مرکزی آنها شاگرد اول صادرات و بازگشت ارز به کشور بوده‌اند. پتروشیمی‌ها ارز حاصل از صادرات خود را به صورت تمام و کمال عرضه می‌کردند و هیچ مشکلی در این جهت وجود نداشت اما با اجرایی شدن این روش ارزهای حاصل از صادراتی که به دلیل غیرواقعی بودن ارز نیمایی به کشور بازگردانده نمی‌شد، وارد کشور خواهد شد و به نوعی ذخایر ارزی کشور شرایط بهتری را تجربه خواهد کرد.
محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی هم درباره جلسه با هلدینگ‌های پتروشیمی اعلام کرد که «ایجاد سامانه ارز تجاری (توافقی) ضمن اینکه قرار است به گونه‌ای کار کند که نه‌تنها اطمینان حاصل شود که نیازهای ارزی کشور در یک نظام کارا و مبتنی بر بازار تامین می‌شود بلکه عرضه‌کنندگان می‌توانند با عرضه خود نیازهای صنعت خود را تامین کنند و نرخ آن نیز باید طوری باشد که هم به نفع عرضه‌کننده و هم به نفع متقاضی باشد و از طرف دیگر بستری فراهم می‌شود که واسطه‌های ارزی حذف شوند. بنابراین هر آنچه در این بازار وجود دارد یا باید برای عرضه‌کننده باشد یا برای متقاضیان خریدار ارز است.» به گفته او، همه فعالان اقتصادی کشور با پیش‌بینی‌پذیر شدن نرخ ارز در بازار ارز تجاری که کشف نرخ در آن بر مبنای عرضه و تقاضا و توافق خواهد بود منتفع خواهند شد و در این بازار حجم معاملات روز‌به‌‌روز افزایش می‌یابد.