22 - 09 - 2024
پتروشیمی سبز و پایداری صنعتی
پریسا حاجی‌محمدی*- همانطور که جهان به سمت آینده‌ای پایدارتر و سبزتر حرکت می‌کند، نقش پتروشیمی‌ها به‌طور فزاینده‌ای نمایانگر می‌شود. پتروشیمی‌ها که از نفت و گاز طبیعی به‌دست می‌آیند برای تولید طیف وسیعی از محصولات از جمله پلاستیک، لاستیک و سایر مواد شیمیایی استفاده می‌شوند. حال این سوال مهم مطرح است که به‌راستی پتروشیمی‌ها چه نقشی در آینده سبز خواهند داشت؟
صنعت پتروشیمی در رنگ‌ها، اتومبیل، تولید کاغذ، بسته‌بندی، ساخت لوله، لوازم الکتریکی، کالاهای خانگی، تجهیزات پزشکی، مواد پاک‌کننده، مصالح ساختمانی، پوشاک و منسوجات، مواد اولیه داروها حتی آنتی‌بیوتیک‌ها، ساخت بسیاری از قطعات در محصولات کشاورزی و صنایع خدماتی، ساخت قطعات داخلی موشک‌های هدایت‌کننده، فضانوردها و ماهواره‌ها و تامین سوخت آنها نقش ارزنده‌ای دارد.
محصولات پتروشیمی نیز در ساخت بسیاری از قطعات مورد نیاز دیگر وسایل نقلیه نقشی اساسی دارند و در حال حاضر با استفاده از صنایع پتروشیمی، محصولات مفید و قابل استفاده‌ای از جمله پلاستیک که مورد استفاده روزانه همگان است، محصولات بهداشتی، لاستیک مصنوعی، چسب، حلال، کود، دارو، مواد افزودنی و مواد منفجره تولید می‌شوند.علاوه‌بر اینها پلیمر، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌وینیل کلراید، پلی‌اتیلن‌ترفتالات، پلی‌استایرن و پلی‌کربنات از جمله تولیداتی هستند که از مواد پتروشیمی ساخته شده‌اند.
از لباسی که روزانه می‌پوشیم گرفته تا مصالحی که در ساخت منزل‌مان به‌کار گرفته شده، بسته‌بندی‌های مختلف در مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، مواد شیمیایی و پلاستیک‌ها، لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی و هزاران‌هزار وسایلی که هر روز با آن سروکار داریم، از جمله تولیدات صنعت پتروشیمی هستند.
حال نکته حائز‌اهمیت این است که تولید محصولات پتروشیمی و استفاده از آنها اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی قابل‌توجهی از جمله آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و زباله‌های پلاستیکی داشته که نیاز به بررسی و تحلیل دارد تا بتوانیم گامی در ساختن آینده‌ای سبز برداریم.دستیابی به آینده‌ای سبزتر، عادلانه‌تر و پایدارتر که توسط اهداف توسعه پایدار بسط می‌یابد، نیازمند یک سرمایه‌گذاری گسترده در بخش‌های جدید، منابع انرژی، شیوه‌های حمل‌و‌نقل و فرآیندهای تولیدی و کشاورزی است.سبز شدن صنعت پتروشیمی می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی در کربن‌زدایی داشته باشد، زیرا این صنعت بسیار وابسته به سوخت‌های فسیلی و انتشار کربن است. با این حال، کاهش آن بسیار دشوار است، زیرا این بخش در طول دهه‌ها بسیار بزرگ شده و عمیقا در زنجیره‌های ارزش متعدد و گسترده‌ای جای گرفته است که محصولات نهایی و میانی مفیدی را ارائه می‌کنند که زندگی روزمره به آن بستگی دارد و همانطور که ذکر شد از کود تا دارو را در بر می‌گیرد و بر معیشت میلیون‌ها نفر تاثیر منفی و مثبت خواهد داشت.
جست‌وجوی مواد خام جایگزین برای مشتقات نفتی در حال حاضر در دستور کار تولید پلاستیک است. قیمت بالای نفت‌خام در بازار جهانی و نیاز به محصولات سازگار با محیط‌زیست، اعم از تجزیه‌پذیر یا تولیدشده از منابع تجدیدپذیر، به گشودن مسیرهای فناوری جدید برای این نوع صنعت کمک می‌کند.
با این حال، چندین راه‌حل بالقوه وجود دارد که می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی پتروشیمی‌ها در آینده سبز کمک کند. یک رویکرد افزایش راندمان تولید پتروشیمی است که می‌تواند میزان انرژی مورد نیاز و انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط را کاهش دهد. این را می‌توان از طریق استفاده از فناوری‌های پیشرفته، مانند بهینه‌سازی فرآیند، بازیابی گرمای اتلاف و جذب و ذخیره کربن به‌دست آورد.
توسعه مواد اولیه جدید و پایدارتر برای تولید پتروشیمی راه‌حلی مناسب است. به عنوان مثال، مواد اولیه مانند قندهای گیاهی می‌توانند برای تولید مواد شیمیایی تجدیدپذیر و پلاستیک استفاده شوند. این امر می‌تواند اثرات زیست‌محیطی پتروشیمی‌ها را با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش دهد. پتانسیل قابل‌توجهی برای کاهش اثرات زیست‌محیطی پتروشیمی‌ها با بهبود مدیریت عمر محصولات نیز وجود دارد. این امر شامل افزایش بازیافت و استفاده مجدد از محصولات پلاستیکی و همچنین توسعه پلاستیک‌های امحاشدنی در محیط‌زیست است.
یکی از رویکردهای امیدوارکننده برای بهبود پایداری پتروشیمی‌ها، شامل نگهداری مواد تا زمانی است که ممکن است با بازیافت و استفاده مجدد از آنها به جای دور ریختن آنها جایگزین شود و البته که این وظیفه تک‌تک ماست که در مواد مصرفی و دورریختنی روزانه‌مان کنترل لازم را به‌خرج دهیم.
* دکترای کسب‌و‌کار حرفه‌ای DBA
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد