«پدر» فقط نسبت به ظالم خشمگین می‌شد

اعظم طالقانی، دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی و دختر مرحوم آیت‌الله طالقانی، اگرچه بیشتر یک چهره سیاسی است اما ما با او درباره ویژگی‌های اخلاقی آیت‌الله طالقانی، تفسیر قرآن او و رفتارهای یک روحانی در مقام پدر به گفت‌وگو نشستیم. بخشی از متن گفت‌وگوی خبرآنلاین با او را می‌خوانید.
ویژگی اخلاقی برجسته‌ای که آیت‌الله طالقانی را در مقام پدر قرار می‌داد چه بود؟
مرحوم آیت‌الله طالقانی پدر معنوی همه کسانی بود که با اندیشه ایشان مشترک و همراه بودند. آن‌طور که من ایشان را شناخته‌ام، ایشان یک انسان چند بعدی بود. واقعا هر کلام و هر جمله‌ای که بیان کرده یا هر فعالیتی که می‌کرد، همه مسایل و ابعاد مختلف آن را به طور جامع می‌سنجید و محاسبه دقیقی در گفتار، رفتار و انتخاب‌هایش داشت. اهل مشورت و عمل کردن به رای جمعی هم بود.
به نظر شما چه عواملی باعث شد آیت‌الله طالقانی، انسانی چند بعدی با اخلاقی پدرانه برای مردم باشد؟
در کتاب «علی بن ابی‌طالب(ع)» نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود مصری که مرحوم طالقانی جلد اول آن را ترجمه کرده و هفت جلد دیگرش را دکتر سیدمحمد مهدی جعفری ترجمه کرده‌اند چند بعدی بودن حضرت علی(ع) در تاریخچه زندگانی آن حضرت کاملا مشهود است و من این طور استنباط می‌کنم که مرحوم طالقانی با شناختی که از رفتارها، گفتارها، نگاه‌ها و نگرش‌های حضرت علی (ع) و برخورد آن حضرت با دوست و مخالف داشت، از این آموزه‌ها به خوبی درس آموخته بود و البته ایشان استعداد فراگیری چند بعدی بودن را در رفتار و گفتار داشت. می‌توان گفت مرحوم طالقانی با تساهل و تسامح رفتار می‌کرد و با اندیشه چندسویه‌نگری رفتار و مسایل را تحلیل می‌کرد.
ایشان در رفتار و آثار خود، تاکید زیادی بر توجه به کرامت انسان‌ها داشت، نظر شما در این زمینه چیست؟
وقتی عملکرد ایشان را در شرایطی که قرار داشت می‌سنجیم و بررسی می‌کنیم، با توجه به اینکه خودمان هم در آن شرایط بودیم و واقعیت‌ها را می‌دیدیم، مرحوم پدرم روی عقلانیت، عواطف و کرامت انسانی تاکید داشت و داشتن نگاه کرامت‌گونه به انسان‌ها بر همه وجوه دیگر خلق و خوی او غلبه داشت. ایشان فقط نسبت به شاه و افراد ظالم و ملون به شدت خشمگین می‌شد اما نسبت به افراد دیگر نگاه بسیار کریمانه داشت. می‌دیدم که ایشان با حوصله زیاد و ظرفیت وسیع با مردم رفتار کرده و سختی‌ها را تحمل نموده و گذشت می‌کرد.
هدف ایشان، لقاءالله بود و به خاطر این هدف متعالی، ظرفیت و پتانسیل زیادی داشت. من وقتی از ایشان سوال می‌کردم که فرضا فلانی که با شما ملاقات کرد چطور آدمی بود؟ ایشان محاسن و توانایی‌های او را برمی‌شمرد و به تعریف و تمجید از او می‌پرداخت و حتی یک نقطه ضعف از آن فرد پشت سرش مطرح نمی‌کرد و اگر هم نسبت به کسی می‌خواست اشکالی وارد کند، مستقیما به خودشان می‌گفت آن هم با ملاحظاتی که تحقیر در آن نباشد. از تحقیر انسان‌ها بسیار رنج می‌برد.
تفسیر قرآن آیت‌الله طالقانی دارای چه ویژگی‌های خاصی است؟
تفسیر ایشان هم مثل نگاه و رفتار ایشان، چندوجهی و چند بعدی است. در تفسیر ایشان، مسایل اجتماعی به طور وسیع دیده می‌شود. همچنین نکات ادبی، سیاسی، فلسفی، عرفانی و نوآوری‌های اجتهادی در تفسیر ایشان وجود دارد. با توجه به مطالعات وسیعی که در ابعاد اجتماعی و سیاسی داشت، نکات ریز، اجتهاد و نوآوری‌های خاصی در تفسیر قرآن طرح می‌کند. اگر بخواهیم نکات اجتماعی تفسیر قرآن ایشان را که شش جلد است، دربیاوریم و در قالب یک رساله اجتماعی، سیاسی و فلسفی جمع کنیم، کار بسیار دقیق و اهل فن را می‌طلبد.