‌پرونده ثبت ملی باغ هشت هکتاری رامسر در هزارتوی فرآیندهای اداری

ایرنا- باغ هشت‌ هکتاری رامسر که به گفته کارشناسان قدمت تاریخی، طبیعی و فرهنگی آن اثبات شده و شرایط ثبت ملی را دارد، با وجود درخواست مردمی و جمع‌آوری بیش از هزار امضا هنوز برای قرار گرفتن در فهرست آثار ملی ناکام مانده است.
باغ هشت هکتاری رامسر شاید در نگاه اول محوطه‌ای به حال خود رهاشده به نظر برسد؛ فضایی به هم‌ریخته و در عین حال سرسبز که در گوشه‌وکنارش تعدادی درخت کهنسال، تکه‌های سفال، ردی از دالان‌های سرسبز و همچنین سازه‌های معماری که حالا دیگر مخروبه شده‌اند، خودنمایی می‌کند. با این اوصاف، اما حال و هوای باغ و فضاهای معماری به‌جامانده، این کنجکاوی را پیرامون سرگذشت باغ و چرایی جانمایی فضاهای معماری برمی‌انگیزد!
به گفته کارشناسان، شواهد و مستندات تاریخی گویای آن است که باغ هشت هکتاری دوران باشکوهی را از سر گذرانده و زمانی برای خودش جایگاهی داشت. از انتساب باغ به مقر حکمرانی حاکم سلسله آل‌کیا در گذشته‌های دور تا انجام فعالیت‌هایی شامل اصلاح و تلقیح دام و برخی اقدامات مطالعاتی علوم کشاورزی و منابع طبیعی طی دوران معاصر در حافظه این باغ ثبت شده است.
با همه این اوصاف و ویژگی‌های باغ، ثبت آن سال‌هاست که به سرانجامی نرسیده و سرنوشت این محدوده تاریخی، فرهنگی و طبیعی را در ‌هاله‌ای از ابهام قرار داده است. نگرانی‌ها پیرامون سرنوشت نامعلوم باغ هشت هکتاری رامسر تا جایی پیش رفت که گروهی با ثبت یک‌هزار و ۱۴۵ امضا در یک کارزار اینترنتی خواستار آن شدند که باغ هشت هکتاری هرچه سریع‌تر در فهرست آثار ملی قرار گیرد.
براساس متون تاریخی این باغ، در فاصله بین سال‌های ۷۵۰ تا ۷۶۹ هجری قمری محل حضور و حکمرانی حاکم منطقه محال ثلاث تنکابن بود که استقرار فرهنگی در این محدوده را ثابت می‌کند. براساس آنچه که در کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» اثر سید ظهیرالدین مرعشی آمده، این منطقه در مقطعی محل حضور حاکم سلسله آل‌کیا بود؛ بقایایی که اثبات می‌کند این منطقه همان «گرمه‌رود» قرن ششم و هفتم هجری است.
سال ۱۳۱۰ خورشیدی، درست در زمان پهلوی اول این محوطه به عنوان باغ پژوهشی وزارت کشاورزی طراحی و مطالعات پایه‌ای علوم کشاورزی و منابع طبیعی (اعم از دامی، باغی و زراعی) در آن انجام شد. محوطه‌ای با کاربری کشاورزی- اداری (موسسه تحقیقات کشاورزی) با نظام کرتی و آمایش‌شده که جانمایی چند بنا در آن نشان می‌دهد، فعالیت‌هایی شامل اصلاح و تلقیح دام در آنجا انجام می‌شد.
به گفته کارشناسان منابع طبیعی، کاشت درختان در این باغ به صورت ردیفی و منظم در ۲ دالان (کریدور) عمود بر هم در طول و عرض باغ طراحی و اجرا شده است. قطر برخی درخت‌های چنار بین۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و ارتفاع آنها بین ۲۰ تا ۳۵ متر است.
در بخش مرکزی و عرض باغ نیز به طول ۲۰۰ متر و عرض پنج متر درختان اوکالیپتوس با عمر ۸۰ سال و با قطرهایی بین ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۵ متر وجود دارد. همچنین گونه‌های بومی و باارزش جنگل‌های هیرکانی با تجدید حیات طبیعی و تنوع زیستی بالا در این باغ روییده است.
پرونده تکمیل است
یک کارشناس میراث فرهنگی در توضیح بیشتر پیرامون تاریخی بودن این عرصه و ارزش ثبت ملی باغ هشت هکتاری گفت: این عرصه جزئی از باغ پژوهشی طراحی شده‌ای است که سال ۱۳۱۰ خورشیدی در زمان پهلوی اول اجرایی شد. ضمن اینکه در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ که مراحل اولیه طراحی باغ فلاحت سابق در حال انجام بود، بقایا و اشیای تاریخی و فرهنگی در این عرصه کشف شد که استقرار فرهنگی در این محدوده را ثابت می‌کند. اشیای به دست آمده از این باغ همان زمان به تهران منتقل شد و اکنون در موزه جواهرات بانک مرکزی نگهداری می‌شود.
محمدقاسم کفاشی پیرامون جزئیات و روند ثبت ملی باغ هشت‌ هکتاری اظهار کرد: پرونده این محوطه ابتدا سال‌ ۱۳۸۵ همراه با ۱۱ اثر ارزشمند دیگر رامسر برای ثبت در فهرست آثار ملی به وزارتخانه ارسال شد، اما به دلیل اینکه آن زمان قرار بود طراحی‌هایی نظیر چهارباغ در این‌ منطقه اجرایی شود، ثبت ملی این پرونده از دستور کار خارج شد.
به گفته وی، ثبت ملی ساختمان بانک ملی مرکزی رامسر، پژوهشکده مرکبات، باغ ۳۳ هکتاری، مابقی اجزای مجموعه فرهنگی و تاریخی رامسر و باغ هشت هکتاری با هدف تکمیل پرونده ثبت جهانی که سال ۲۰۰۷ در فهرست موقت یونسکو قرار گرفت، انجام شد.
این کارشناس میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: در سال جاری این پرونده بار دیگر به‌روزرسانی و به شورای ثبت فرستاده شد. شورای ثبت نیز بررسی پرونده را به اخذ رای پژهشکده باستان‌شناسی پیرامون تاریخی بودن و ارزش ثبتی منوط کرد که این رأی دریافت و همراه با پرونده به اداره کل ثبت آثار ارائه شد. پس از آن اعلام شد نقشه به‌روزشده UTM باید از سوی وزارتخانه تایید شود. در همین راستا هفته گذشته مستندات درخواست‌شده هم به پژوهشگاه میراث فرهنگی فرستاده شد. به بیانی ساده‌تر در حال حاضر پرونده تکمیل شده و بدون نقص در اختیار وزارتخانه قرار دارد.