پزشکانی که شغل دوم دارند

|حبیب احسنی‌پور| آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۰۰ هزار نفر پزشک اعم از عمومی، متخصص و فوق‌تخصص، داروساز، دندانپزشک و‌.‌.‌. در کشور وجود دارد که گروه اندکی از آنها درآمد بالایی دارند و مرفه به حساب می‌آیند اما اکثریت برای تامین هزینه‌های زندگی، مجبورند شغل دومی داشته باشند یا اینکه به سراغ مشاغلی غیر از پزشکی بروند‌.
اول شهریور زادروز بوعلی سینا، بهانه‌ای است تا نگاهی داشته باشیم به وضعیت پزشکان کشورمان که همچون سایر اقشار جامعه در مسیر زندگی با دشواری‌ها و مشکلاتی مواجه‌اند که البته اکثریت مردم هنوز باور ندارند که پزشک هم می‌تواند بیکار باشد یا اینکه زیر خط فقر زندگی کند‌. شاید همین مساله سبب شده تا کمتر بتوانیم به دشواری‌ها و مشکلات حرفه مقدس پزشکی بپردازیم‌. اما آنچه مسلم است، اینکه هستند پزشکانی که برای امرار معاش، عطای پزشکی را به لقایش بخشیده‌اند و به سراغ شغلی رفته‌اند که هیچ ارتباطی با مدرک تحصیلی آنها ندارد‌.
دکتر ایرج خسرونیا، رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران به مشکلات معیشتی پزشکان اشاره می‌کند و می‌گوید: متاسفانه وضعیت معیشتی جامعه پزشکی آن‌طور که مردم فکر می‌کنند، خوب نیست‌. تنها ۱۰ درصد پزشکان که برای همگان شناخته شده‌اند، درآمد خیلی خوبی دارند و ۴۰ درصد هم می‌توانند مخارجشان را تامین کنند اما ۵۰ درصد بقیه که اکثر آنها پزشکان عمومی هستند، اگر یک روز کار نکنند یا اینکه بیمار نداشته باشند، دچار مشکل خواهند شد‌.
وی معتقد است که وضعیت اقتصادی ۵۰ درصد پزشکان بستگی به تعداد ویزیت بیمار دارد به‌طوری که گاهی اوقات مجبورند مطبشان را ببندند، چون هیچ بیماری برای ویزیت و معاینه ندارند‌.
ازموبایل‌فروشی تا مسافرکشی
خسرونیا با عنوان این مطلب که برخی از پزشکان به مشاغلی همچون موبایل‌فروشی، بنگاه مسکن و مسافرکشی روی آورده‌اند، در پاسخ به این سوال که چه مدرکی برای این ادعای خود دارید، می‌گوید: با توجه به اینکه در هیات‌مدیره نظام‌پزشکی هستم، چندی پیش یک پزشک درخواست وام کرده بود وقتی از او سوال کردم این وام را برای چه می‌خواهی، در پاسخ گفت که در مسیر تهران- رشت سواری کرایه دارد و می‌خواهد ماشینش را تعمیر کند‌. رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران بر این عقیده است که وضعیت معیشتی اغلب پزشکان به خصوص در مناطق دور از پایتخت و جاهایی که از وجود پزشک عمومی اشباع شده است، برخی پزشکان حتی در روز دو مریض هم برای ویزیت ندارند‌ این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد سه‌‌چهارم اعضای جامعه پزشکی کشور را پزشکان عمومی با درآمد اندک تشکیل می‌دهند‌.
دکتر حسن هویدا، معاون رفاهی سازمان نظام‌پزشکی ایران، مهم‌ترین و اساسی‌ترین مشکل فعلی جامعه پزشکی را فقدان جایگاه مشخص پزشکان عمومی در نظام سلامت کشور می‌داند و می‌گوید: وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی نظام سلامت هنوز هیچ برنامه و جایگاهی را برای پزشکان عمومی که در اولین سطح ارایه خدمات بهداشتی و درمانی باید قرار گیرند، در نظر نگرفته است‌.
دکتر علیرضا زالی، قائم‌مقام سازمان نظام‌پزشکی ایران از وجود هشت هزار پزشک عمومی بیکار در کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: وضعیت پزشکان عمومی به لحاظ شغلی و امنیت کاری، ناهنجار است‌.
وی، عدم پرداخت مطالبات پزشکان عمومی را از دیگران مشکلات نگران‌کننده این گروه از جامعه پزشکی کشور عنوان می‌کند و می‌افزاید: هم‌اکنون پزشکانی داریم که فعالیت شغلی آنها کمتر از ساعات کارشان است‌، یعنی در واقع کم شغلی دارند و تعداد زیادی پزشک عمومی داریم که به خاطر مشکلات فراوان حرفه‌ای و معیشتی به مشاغل غیرپزشکی روی آورده‌اند حال آنکه کاهش این معضلات نیازمند عزم ملی است‌.
زالی ادامه داد: مهم‌ترین موضوع درحال حاضر پایین بودن درآمد پزشکان عمومی و وضع معیشتی آنان است‌. در این میان وزارت بهداشت، سازمان نظام‌پزشکی، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و مجلس جزو نهادهایی هستند که می‌توانند این مشکلات را برطرف کنند‌.
به گفته وی، در حال حاضر در روستاها برای هر چهار هزار نفر و در شهرها برای هر دو هزار نفر یک پزشک داریم‌ بنابراین باید کاری کرد که به نسبت جمعیت به ازای هر هزار نفر یک پزشک وجود داشته باشد تا هم فعالیت‌ها درحوزه سلامت با دقت و سرعت بیشتری صورت گیرد و هم فرصت‌های جدید شغلی برای پزشکان عمومی فراهم شود‌. دکتر کاظم عباسیون، عضو هیات‌رییسه جامعه جراحان ایران گفت: هر ۱۵ مورد معاینه بی‌وقفه بیماران توسط یک پزشک، میزان خطا در معاینات بعدی را ۳۰ درصد افزایش می‌دهد‌. وی با عنوان این مطلب که ویزیت پایین و غیرمنطقی موجب می‌شود تا پزشک برای تامین نیاز مالی زندگی خود بیماران بیشتری را ویزیت کند، افزود: تعرفه ویزیت پزشکان در ایران نسبت به فقیرترین کشورهای جهان پایین‌تر است اما خدماتی که درخواست می‌شود همپای برترین کشورهای دنیاست‌.
۸ هزارپزشک بیکار!
عباسیون معتقد است که تعرفه غیرمنطقی موجب می‌شود تا برخی پزشکان در روز حتی تا ۱۰۰ بیمار را مورد معاینه قرار دهند و این در شرایطی است که هم‌اکنون بالغ بر هشت هزار پزشک بیکار در کشور داریم‌.
دکتر محمدرضا نوروزی، نایب‌رییس شورای عالی نظام‌پزشکی در گفت‌وگو با مهر، مهم‌ترین چالش‌های پیش روی جامعه پزشکی کشور را مشکلات اقتصادی، شغلی و فرهنگی عنوان می‌کند و می‌گوید: در آینده نگاه ما به بیکاری و کاهش سطح اشتغال پزشکان باید باشد‌. از یک طرف همچنان شاهد افزایش تعداد پزشکان در رده عمومی هستیم و از طرف دیگر با مشکل بیکاری آنها مواجهیم‌.
وی از برنامه پزشک خانواده به عنوان تنها نقطه امن برای اشتغال پزشکان عمومی در کشور نام می‌برد و در عین حال می‌افزاید: البته برای پزشک خانواده نیز برنامه‌ای تعریف شده است‌، یعنی اینکه اگر بخواهیم تعداد بیشتری از پزشکان عمومی را در این برنامه به کار بگیریم باید از تعداد بیماران هر پزشک کم کنیم که این مساله می‌تواند معیشت پزشکان را تحت تاثیر قرار دهد‌. مدیرعامل صندوق تعاون و رفاه سازمان نظام‌پزشکی با اعلام اینکه بین ۷ تا ۱۰ هزار پزشک در مشاغلی به غیر از رشته تحصیلی خود مشغول کار هستند، می‌گوید: عدم واقعی بودن تعرفه‌ها باعث شده تا برخی پزشکان با افزایش تعداد بیماران، هزینه‌های خود را جبران کنند که این مساله می‌تواند در آینده به چالش بزرگی تبدیل شود‌.
نوروزی با تاکید بر اینکه نگرش وزارت بهداشت در مورد اشتغال پزشکان باید تغییر کند، می‌افزاید: حرفه پزشکی از رشته‌های سخت و زیان‌آور تلقی می‌شود که مشکلاتی همچون فرسودگی جسمی و روحی را برای پزشکان به دنبال دارد‌. به‌طوری که شاهد افزایش بیماری‌هایی همچون سرطان‌ها، ام‌اس و افسردگی در گروه جامعه پزشکی هستیم‌.
نایب‌رییس شورای عالی نظام‌پزشکی، روی آوردن برخی پزشکان به کارهای اقتصادی را ناشی از تامین نشدن در حرفه پزشکی می‌داند و می‌گوید: وزارت بهداشت ‌باید به‌طور جدی در این راستا وارد عمل شود و تدابیر جدی بیندیشد‌. آنچه مسلم است، اینکه جامعه پزشکی هم مثل سایر اقشار جامعه ‌باید برای تامین هزینه‌های زندگی وارد شغل دوم شده یا اینکه شغل دیگری را برای خود دست و پا کنند‌.