پس تحریم نعمت نیست!

مجیدرضا حریری*- پذیرش مشکلات حاصل از تحریم‌ها از سوی دولتمردان خود قدم بزرگی است که در صورت پذیرش آن امکان بهبود شرایط نیز فراهم خواهد شد‌. به واقع اینکه مشکل را بپذیریم و درصدد حل آن برآییم خود گامی رو به جلو است که نباید از آن به سادگی گذشت‌. متاسفانه در گذشته مسوولان با بیان اینکه تحریم نعمت است و اثری در مسایل اقتصادی کشور ندارد راهکارهای منطقی برای آن تعریف نکرده و این موضوع منجر به آن شد که از این منظر آسیب‌هایی جدی متوجه اقتصاد کشور شود‌.
گفته‌های رهبری در نشستی که با سران قوا برگزار شد حاکی از آن بود که مسوولان باید این اطمینان را به مردم دهند که سیاستگذاران شرایط را درک می‌کنند و در راستای انتقال این احساس به مردم تلاش می‌کنند‌. از همین رو موضع‌گیری مسوولان پس از نشست روز شنبه واقع‌بینانه‌تر از گذشته و در راستای پذیرش مشکلات اقتصادی و یافتن راهکارهای مناسب در این مسیر است‌.
اما با نگاهی به تحریم دوره‌های قبلی متوجه آن خواهیم شد که شرایط کنونی با تحریم‌های ادوار گذشته متفاوت است‌. اعمال همزمان تحریم‌ها از سوی شورای امنیت، اتحادیه اروپا و ایالات متحده به‌طور قطع دشوارتر از تحریم‌های آمریکاست‌. این در حالی است که رفتار مسوولان در مقابل تحریم‌های قبل هیجانی و فاقد برنامه بوده است‌. امروز نیز ترس از تحریم‌های کنونی بسیار شدیدتر از گذشته است. در واقع به همان میزان که در گذشته نسبت به تحریم‌ها بی‌توجه رفتار می‌شد امروز نگرانی‌ها بیش از حد واقعی است‌.
باور به اینکه تحریم‌ها تا چه میزان خطرناک، جدی و آسیب‌زننده هستند موضوعی مهم است که با توجه به آن باید رفتار متقابل را تعریف کرد‌. به‌طور قطع یکی از ابزارهای لازم مبارزه با تحریم ایجاد اعتماد بین مردم و حاکمیت است‌. به همان میزان که این اعتماد افزایش پیدا کند یافتن راهکارهای برخورد و مقابله با تحریم‌ها ساده و شفاف خواهد شد‌. از همین رو می‌توان گفت تحریم‌ها نه‌تنها اقتصاد کشور بلکه اعتماد جامعه را نشانه گرفته است بنابراین نه‌تنها جناح‌های سیاسی باید در تعامل و همبستگی داخلی با یکدیگر باشند بلکه باید در مسیر جذب اعتماد مردم نیز تلاش جدی کنند‌. اما درباره مذاکره به اعتقاد من به عنوان یک فعال اقتصادی و نه یک سیاستمدار، پیش از آنکه اتحاد همه‌جانبه داخلی و همفکری را تجربه نکنیم زمان آن نرسیده است که بار دیگر وارد مذاکره شویم‌. این موضوع نه به دلیل رفتار تیم مذاکره‌کننده مقابل بلکه به دلیل بالا رفتن احساس امنیت خاطر تیم مذاکره‌کننده داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است‌. زمانی که گروهی در حال مذاکره هستند جهانیان باید از این موضوع اطمینان داشته باشند که ایران کشوری اهل گفت‌وگو است و پشت میز مذاکره از زبان یک ملت و یک کشور واحد با احساسی مشترک سخن می‌گوید‌.
اما درباره آسیب‌های حاصل از تحریم‌ها بر مسایل اقتصاد داخلی کشور باید گفت قطعا تجربه‌ای که از تحریم‌ها به دست آورده‌ایم بیانگر آن است که در چنین شرایطی اقتصاد کشور در مسیری غیرشفاف و زیرزمینی قرار می‌گیرد و کاسبان تحریم‌ها بیشترین بهره را در چنین شرایطی خواهند برد‌. آسیب‌ها در این شرایط بنا بر آنچه گفته شد در مرحله اول ماهیتی است‌. اما در مرحله‌های بعد قدرت مانور فعالیت‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد‌. از همین رو بهتر آن است که هر چه در روابط خارجی تصمیم به دور زدن تحریم‌ها گرفته می‌شود اما در داخل شفافیت لازم را از دست ندهیم‌.
* نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین