پشت پرده فعالیت همستر کامبت

شروین محمدپور*- این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که نام مینی‌اپلیکیشن تلگرامی، همسترکامبت را نشنیده باشد و هم‌سو با یکی از جبهه‌های موافق یا مخالف آن نباشد. از این‌رو گمانه‌زنی‌ها درباره آینده این مینی‌اپلیکیشن از سوی متخصصان رو به افزایش است. از سوی دیگر برخی نهادهای نظارتی با رویکردی محافظه‌کارانه، طی هشدارهایی، کاربران ایرانی را از پیوستن به همسترکامبت باز می‌دارند اما آنچه آمارهای غیر‌رسمی به ما نشان می‌دهد، عدم اقبال عمومی کاربران ایرانی به هشدارهای نهادهای نظارتی است که ریشه اصلی آن را می‌توان در عدم شناخت صحیح چنین محصولات نوینی دریافت.
لازم به ذکر است که این ضعف شناختی در مسائل نوین امروزی کشور، تنها به دلیل رویکرد متعارف جامعه نسبت به تخصص‌گرایی تک‌رشته‌ای یعنی همان چیزی که مافیای آموزشی آمریکایی به کشورهای جهان سومی تحمیل کرده به وجود آمده است به شکلی که امروزه در اغلب ابعاد مدیریتی کشور، شاهد چنین نقصانی هستیم. بخشی از گواه این مطلب را می‌توان در بسیاری از تحلیل‌های کارشناسانه در مورد همستر کامبت یافت چرا‌که بررسی و واکاوی چنین موضوعاتی توسط یک فرد تک‌رشته‌ای نه‌تنها باعث رفع ابهام‌های احتمالی نمی‌شود بلکه بر ابهامات نیز می‌افزاید. این در حالی است که بررسی چنین موضوعاتی تنها به دست معدود متخصصان مجرب توانمند و بینارشته‌ای امکان‌پذیر خواهد بود.
در این مطلب سعی شده تا با نگاهی منصفانه بر پایه اشراف مطلوب در چندین حوزه اصلی مرتبط، مواردی بیان شود که هیچ یک از مقالات منتشر شده تا به امروز به آن نپرداخته‌اند. موضوعاتی که اصلی‌ترین ابعاد انتشار این مینی‌اپلیکیشن را به روشنی نشان می‌دهد.
در ادامه به دور از تایید یا رد استفاده از همسترکامبت به بررسی این مینی‌اپلیکیشن جنجالی خواهیم پرداخت و در ابتدا نظرات پر تکرار را نقد و سپس به بررسی کارکرد اصلی آن و پشت پرده فعالیت‌های همستر کامبت خواهیم پرداخت.
همسترکامبت چیست؟
پیش از بررسی نظرات باید به اظهار‌نظر رییس‌کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر ایران (نظام صنفی رایانه‌ای) در گفت‌وگو با ایسنا مبنی بر آنکه «همستر کامبت یک بازی نیست» توجه ویژه‌ای داشت. به طور کلی همستر کامبت یک مینی‌اپلیکیشن آموزشی بر بستر پیام‌رسان تلگرام است که با طراحی گیمی‌فیکیشن‌های خلاقانه، سعی دارد تا مخاطب را با بازارهای مالی آنلاین آشنا کند. لازم به ذکر است که این مینی‌اپلیکیشن تلگرامی بر بستر شبکه بلاکچینی تلگرام در پی ایجاد یک رمز ارزی با نام همستر است که این روزها در
Pre Market یکی از صرافی‌های معتبر ارزهای دیجیتال یعنی « KuCoin» ثبت شده است.
بررسی برخی از نظرات پر‌تکرار درباره همسترکامبت
بسیاری از منتقدان همستر کامبت از جمله برخی از نهاد‌های نظارتی، معتقدند که این بازی، بستری برای کلاهبرداری خالقان بازی است. در پاسخ به این منتقدان باید گفت که همستر کامبت براساس نظر رییس کمیسیون نرم‌افزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر ایران (نظام صنفی رایانه‌ای)، اصلا در دسته بازی‌ها قرار نمی‌گیرد و چنین تحلیل‌هایی تولید شده با رویکرد بازی‌محور، قطعا مردود به حساب می‌آید اما رد این ادعا که خالقان مینی‌اپلیکیشن همستر‌کامبت به هیچ عنوان نمی‌توانند بستر اعتمادزایی اولیه و کلاهبرداری ثانویه را فراهم کنند، کاری بسیار دشوار است. تا مادامی که کاربران، بابت فعالیت در این مینی‌اپلیکیشن هزینه‌ای را پرداخت نکرده باشند، چنین ادعاهایی قطعا منطقی نخواهد بود.
یکی دیگر از ادعاهایی که منتقدان غیر‌متخصص به این مینی‌اپلیکیشن وارد می‌کنند، آن است که مگر می‌شود بابت یک تعداد ضربه روی صفحه نمایشگر تلفن همراه، پولدار شد. در پاسخ به این افراد باید گفت که مطالعه اصطلاح Airdrop در دنیای کریپتوکارنسی می‌تواند این ابهام را مرتفع کند. از سوی دیگر این مینی‌اپلیکیشن و نه بازی در هیچ صفحه رسمی از خود، ادعا نکرده که کاربرانش پولدار یا درآمدزا خواهد کرد بلکه اعلام کرده به زودی ارز دیجیتال قابل معامله‌ای را در قالب Airdrop به کاربران این بازی اختصاص خواهد داد. از طرف دیگر طبق اعلام رسمی خالقان این بازی در صفحات رسمی خود، در صورت عرضه ارز دیجیتال همستر، این ارز براساس پرافیت هر کاربر به او تعلق می‌گیرد، به بیان دیگر همستر کامبت به میزان سکه‌های دریافتی به کاربرانش ارز دیجیتال یا توکنی را اختصاص نمی‌دهد.
از دیگر ادعاهای منتقدان متخصص در حوزه سایبری به این نکته می‌توان اشاره کرد که این بازی می‎تواند شبکه ارتباط دوستان کاربر را شناسایی و در آینده با تحلیل‌های عمیق یا فروش اطلاعات، انتفاعات مالی و اطلاعاتی را به دست آورد و این موضوع می‌تواند بستری برای کلاهبرداری این مینی‌اپلیکیشن را فراهم آورد.
در پاسخ به این متخصصان باید گفت که چنین امری توسط بسیاری از اپلیکیشن‌های مطرح جهان صورت می‌پذیرد و مطلب چندان جدیدی نیست. این در حالی است که اغلب تحقیقات میدانی نشان می‌دهد بسیاری از کاربران ایرانی از طریق صفحات مجازی عمومی به این برنامه پیوسته‌اند اما پر‌واضح است که سوء‌استفاده از چنین اطلاعاتی نه از سوی همسترکامبت، بلکه از هر بازی و پیام‌رسان دیگری محتمل است.
از سوی دیگر بسیاری از موافقان معتقدند همسترکامبت همچون بازی نات کوین می‌تواند فرصت درآمدزایی دلاری از ضربه‌زنی در ازای دریافت سکه درون بازی را فراهم آورد. در پاسخ به چنین افرادی باید گفت که در وهله اول همستر کامبت اصلا بازی نیست، در وهله دوم همستر کامبت در مسیر ثبت و عرضه اولیه ارز دیجیتال خود است و چنین ادعاهایی بسیار زود‌هنگام مطرح شده است و در وهله سوم همستر کامبت اصلا در ازای ضربه‌زنی به نمایشگر تلفن همراه، هیچ ارز یا توکنی را به کاربران خود اختصاص نمی‌دهد.
برخی رسانه‌ها نیز در این میان به صورت مستقل یا به نقل از نهادهای نظارتی مطالبی را با عنوان کلاهبرداری بازی همستر کامبت به گونه‌ای منتشر می‌کنند که گویا این مینی‌اپلیکیشن بدون دریافت مبلغی از کاربر، پولی از حساب‌های بانکی او کسر کرده است و پس از بررسی خبر در‌می‌یابیم که افرادی سودجو در داخل یا خارج از کشور به دلیل عدم اطلاع‌رسانی صحیح درباره همستر کامبت، دست به جرائم رایانه‌ای زده‌اند.
به طور کلی اکثر منتقدان و موافقان معتقدند که این بازی با هدف ضربه‌زنی و درآمدزایی در ازای هر ضربه شکل گرفته است. از این رو باید گفت که این اختلاف تنها به دلیل عدم شناخت صحیح از ماهیت اصلی همستر کامبت نشأت می‌گیرد.
آنچه به عنوان یک فرض غلط در نظر اکثر منتقدان و موافقان مفروض است، عنوان کلمه «بازی» است که اطلاق چنین عنوانی به چنین مینی‌اپلیکیشنی به هیچ عنوان صحیح نیست چرا‌که این مینی‌اپلیکیشن تنها یک بستر آموزشی است که با طراحی گیمی‌فیکیشن و فضایی فانتزی سعی دارد تا توجه همه مخاطبان در هر رده سنی را به خود جلب کند. از سوی دیگر عدم تعریف صحیح این مینی‌اپلیکیشن توسط متخصصان باعث شده تا مخاطب درک اشتباهی از این مینی‌اپلیکیشن داشته باشد و احساس کند که این مینی‌اپلیکیشن در ازای بازی کردن به او مبلغی را پرداخت می‌کند.
آنچه در این میان جای تعجب دارد، فقدان بررسی و معرفی نحوه کارکرد همستر کامبت توسط منتقدان و موافقان آن است، حتی نهادهای نظارتی نیز در این راستا محتوایی آموزشی را برای شناخت و آگاهی بیشتر ارائه نکرده‌اند، از این رو در ادامه مطلب برای درک بهتر به کارکرد همستر کامبت خواهیم پرداخت.
آشنایی با نحوه کار همستر کامبت
شما برای ورود به همستر کامبت نیاز به معرف ندارید، توجه به همین نشانه می‌تواند دلیلی برای زیر سوال بردن نظرات برخی منتقدان مبنی بر کشف شبکه دوستان کاربران باشد. کاربران همستر کامبت در نقش مدیرعامل یکی از صرافی‌های مطرح ارزهای دیجیتال جهان، شروع به فعالیت می‌کنند. در صفحه نخست یا همان بخش Exchange، تصویری از یک همستر روی سکه وجود دارد که با ضربه زدن روی آن می‌توانید، تعداد سکه‌های خود را افزایش دهید تا جایی که بتوانید کارت‌هایی درون همستر‌کامبت را خریداری کنید.
به بیان ساده‌تر همستر کامبت، ضربه‌زنی در ازای دریافت سکه در این مینی‌اپلیکیشن به نوعی استعاره‌ای از فعالیت‌های یدی در دنیای واقعی به حساب می‌آید اما همستر کامبت با ایجاد محدودیت‌هایی برای ضربه‌زنی از جمله محدودیت تعداد ضربه، کاربر را به سمت دریافت کارت‌های بازی هدایت می‌کند. پس آن پیش‌فرضی که موافقان و مخالفان به غلط درباره این بازی مطرح می‌کنند، گزاره غلطی تلقی می‌شود.
گیمی‌فیکیشن پاداش محور همستر کامبت به شکلی طراحی شده تا کاربر ناآشنا به بازارهای مالی آنلاین، برای کسب سکه‌های بیشتر به جای ضربه‌زنی، به دنبال خرید کارت‌ها باشد تا به جای ضربه‌زنی بیهوده، بتواند با خرید هر کارت به میزان مشخصی در کسری از ساعت، سکه‌های بیشتری را کسب کند که این موضوع کاملا مشابه سرمایه‌گذاری در دنیای واقعی است، به جای آنکه شما کارهایی را با بازوی خود انجام دهید (ضربه‌زنی)، سعی می‌کنید از درآمد کسب شده با انجام هزینه در کسب‌وکار خود، آن را گسترش و باعث رشد درآمدی کسب‌وکار خود شوید.
در اصل کارت‌های این بازی با عناوین هوشمندانه‌ای که برای آنها انتخاب شده، به کاربر آموزش می‌دهد که چطور یک مدیر صرافی ارزهای دیجیتال می‌تواند با ایجاد بسترهایی، میزان درآمد کسب‌وکارش در کسری از زمان را افزایش دهد.
به بیان دیگر این مینی‌اپلیکیشن در مدل گیمی‌فیکیشن و پاداش‌دهی خود بر خلاف باور عمومی سعی دارد به جای تمرکز روی ضربه‌زنی بی‌حاصل، کاربر را به سمت کسب کارت‌های همسترکامبت سوق دهد تا علاوه بر افزایش اطلاعات کاربر با اصطلاحات پر‌کاربرد بازارهای مالی که روی هر کارت درج شده، او را در مسیر آینده‌نگری و مدیریت چالش‌ها و دغدغه‌های یک مدیر صرافی ارزهای دیجیتال قرار دهد و او را با مفاهیمی همچون سرمایه‌گذاری هوشمندانه آشنا کند.
شما در بخش Exchange می‌توانید نام یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال مطرح جهان را انتخاب و با ضربه‌زنی سکه جمع کنید. شما در این بخش می‌توانید میزان موجودی لحظه‌ای، میزان سود بر ساعت و حد Level خود را ملاحظه کنید.
در بخش دیگر همستر کامبت، قسمتی به نام Mine وجود دارد که خود اصطلاحی پر‌کاربرد در حوزه کریپتوکارنسی به حساب می‌آید، این بخش در 4 بخش Market، PR&Team، Legal، Specials به صورت هدفمند دسته‌بندی شده است. هر دسته بخش Mine دارای تعدادی کارت است که روی هر کارت اصطلاحی مرتبط با بازارهای مالی آنلاین یا پروسه تولیدات محصولات فین‌تکی وجود دارد و با انتخاب هر کارت، توضیح مختصری درباره آن اصطلاح پر‌کاربرد به کاربر ارائه می‌شود. لازم به ذکر است که طبق گیمی‌فیکیشن بازی که الگو‌برداری از جهان واقعی بازارهای مالی صورت گرفته، خرید هر کارت را منوط به تهیه پیش‌نیاز لازم برای آن کارت کرده است. به طور مثال شما نمی‌توانید کارتی که با موضوع امنیت سایبری است را پیش از خرید کارت پیش‌نیاز آن مثلا خرید کارت فعال‌سازی رمزگذاری دو مرحله‌ای خریداری کنید.
در دسته Market سعی شده تا کاربر به وسیله کارت‌هایی با مفاهیم پرکاربرد بازار ارزهای دیجیتال، همچون Staking، Defi، Derivatives، DAO، Trading Bots، Margin Trading و مواردی دیگر آشنا شود. مفاهیمی که شاید بسیاری از فعالان این بازارها نیز با آن آشنایی چندانی نداشته باشند.
در دسته Pr&Team یا به بیان دیگر Product & Team سعی شده تا کاربر با ابعاد دیگری از مدیریت صرافی ارزهای دیجیتال آشنا شود، کارت‌هایی همچون IT Team، Product Team، Partnership Program، UX and UI Team، Risk Management Team و موارد دیگر کارت‌هایی هستند که با سلسله مراتب دقیقی مشابه تولید یک محصول خدمت‌رسان دیجیتالی، نام‌گذاری شده‌اند.
در این مسیر کاربر به خوبی با مراحل ساخت یک محصول فین‌تکی آشنا خواهد شد. از سوی دیگر ارائه کارت‌هایی مانند Two Factor Authentication، Security Team، Anti Hacking Shield و موارد دیگر موجب می‌شود تا کاربر با برخی اصطلاحات امنیت سایبری و اهمیت ایجاد امنیت در حساب‌های دیجیتالی خود، بیش از پیش آشنایی پیدا کند. چیزی که دقیقا نقض تحلیل‌های منتقدان این بازی از نظر امنیتی است به بیان دیگر همستر کامبت سعی دارد دقیقا همان چیزی که دغدغه اصلی نهادهای نظارتی و منتقدان نسبت به این مینی‌اپلیکیشن است را به کاربر به زبانی ساده آموزش داده تا قربانی کلاهبرداری و آسیب‌هایی پیرامون فعالیت در بازارهای مالی آنلاین نشوند.
در دسته Legal، همستر کامبت سعی دارد با عرضه کارت‌هایی همچون KYC، SEC Transparency، Anti money laundering، License Asia، License Europe، License America و مواردی دیگر، کاربر را با اهمیت لایسنسینگ در صرافی‌های ارزهای دیجیتال آشنا کند. این بخش یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که بسیاری از ایرانیان به دلیل عدم آشنایی صحیح با اصطلاحات و مفاهیم آن دچار ضررهای مالی بسیاری شده‌اند چرا‌که اگر کاربران صرافی‌ ارزهای دیجیتال با مفهوم KYC آشنایی داشتند، حساب‌های آنها به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا در صرافی‌های بین‌المللی بلوکه یا فریز نمی‌شد. همچنین عدم آشنایی کاربران ایرانی با اهمیت لایسنسینگ در صرافی یا کارگزاری‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر، باعث شده تا بسیاری از بروکر نماهای فارکسی و غیرفارکسی، دارایی‎های ایرانیان را به تاراج ببرند.
در دسته Specials نیز سعی تولید‌کنندگان همسترکامبت بر آن بوده تا کاربران با برخی اصطلاحات و مفاهیم مارکتینگ و برندسازی مرتبط با بازارهای مالی آنلاین آشنا شوند و در قسمت دیگر کاربر را با اصطلاحات اصلی بازارهای مالی آنلاین همچون Long و Short آشنا می‌کند.
در بخش Friends شما امکان معرفی دوستانتان به این مینی‌اپلیکیشن را دارید که البته بر خلاف باورهای عمومی که تحلیلگران نا آگاه بیان کرده اند، اجباری در آن نیست اما هر کاربر با معرفی هر دوست خود و فعالیت آن دوست در این مینی‌اپلیکیشن، علاوه بر دریافت تعدادی سکه، امکان خرید برخی از کارت‌ها برای او فراهم خواهد شد.
در بخش Earn، این مینی‌اپلیکیشن کارهایی را به کاربر پیشنهاد می‌دهد که کاربر با انجام آن کارها می‌تواند بر تعداد سکه‌های خود بیفزاید. برخی از این کارها عبارتند از مشاهده ویدئو کلیپ‌های آموزشی روزانه که توسط همستر کامبت به کاربر پیشنهاد می‌شود و کاربر با مشاهده کامل آن ویدئو پاداشی در قالب سکه درون اپلیکیشنی دریافت می‌کند. لازم به ذکر است که این ویدئوها اغلب به صورت روزانه ارائه شده و شامل محتوایی ساده و آموزنده با موضوعیت یکی از اصطلاحات بازارهای مالی است.
و در آخر بخش Airdrop قسمتی وجود دارد که در صورت علاقه‌مندی و نه اجبار، کاربر می‌تواند کیف پولی بر بستر شبکه TON یا همان شبکه بلاکچینی تلگرام ساخته یا کیف پول مورد نظر خود در این شبکه را برای دریافت Airdrop اضافه کند.
به طور کلی، این مینی‌اپلیکیشن بر‌خلاف بازی‌های تقریبا مشابه آن، اصلا به دنبال ترویج ضربه‌زنی بیهوده نبوده بلکه تنها به دنبال آشنایی مخاطب با مفاهیم بازارهای مالی است، از سوی دیگر پروژه Airdrop همستر، اصلا اجباری نبوده و کاربر می‌تواند در صورت تمایل به آن بپیوندد.
این در حالی است که هر فعال بازار ارزهای دیجیتال می‌داند که بسیاری از ارزهای دیجیتال در ابتدای کار خود، به جای هزینه‌های هنگفت تبلیغاتی سعی در جذب مخاطب با پرداخت همان هزینه‌های تبلیغاتی در ازای معرفی دوستان دارند. به شکلی که بسیاری از ارزهای دیجیتال مطرح جهان به همین شیوه مرسوم توانسته‌اند ارز خود را در صرافی‌های معتبر لیست و عرضه کنند.
حال با توجه به مطالب مطرح شده به سادگی متوجه خواهید شد که این مینی‌اپلیکیشن در حال حاضر به هیچ عنوان علائم کلاهبرداری را ندارد. در ادامه به بررسی ابعاد تاریک و پنهان همستر کامبت خواهیم پرداخت چیزی که تا به امروز کمتر کسی به آن پرداخته است.
پشت پرده همستر کامبت
یکی از نقاط تاریک همستر کامبت، ناشناس بودن خالقان آن است. البته بیتکوین به عنوان پرچمدار و مادر ارزهای دیجیتال نیز از این قائده مستثنی نیست ولی برخی منتقدان معتقدند که چنین مساله‌ای ابهامات فراوانی را به بار آورده است.
از آنجا که همه صفحات رسمی همستر کامبت در شبکه‌های اجتماعی دارای نشان مورد تایید آن سکو (پلتفرم) است اما تا به امروز هیچ‌کس از هویت خالق یا خالقان همستر کامبت و محل فعالیت آنها اطلاعی در دست ندارد اما براساس تحقیقات تخصصی انجام گرفته توسط نگارنده این مطلب، مشخص شد دامنه وب‌سایت رسمی همستر کامبت، توسط شخصی در مسکو روسیه ثبت شده یا حداقل اطلاعات شخصی خود را منتسب به شهر مسکو روسیه درج کرده است.
از سوی دیگر عدم انتشار White Paper رسمی این مینی‌اپلیکیشن باعث شده تا ابهامات درباره همستر کامبت روز به روز افزایش یابد. این درحالی است که کمتر کسی حتی از متخصصان و نهادهای نظارتی به این موارد بسیار کلیدی و مهم پرداخته‌‌اند
اما آنچه از نحوه کار این مینی‌اپلیکیشن و اتفاقات پیرامون آن می‌توان یافت، شروع جنگ تمام عیاری است که میان پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی جهان در حال شکل‌گیری است، جنگی که مدت‌هاست توسط نهادهایی مانند SEC کنترل شده ولی این روزها به اوج خود خواهد رسید.
از این رو شاید بتوان گفت که ساخت پیام‌رسان اختصاصی ترامپ رییس‌جمهور سابق آمریکا با نام Truth Social یا ساخت پیام‌رسان‌های دیگر توسط اشخاص نامدار بازارهای مالی آمریکا همچون مارک کوبان، پیام روشنی برای فعالان و سرمایه‌گذاران این عرصه است. چیزی که در ماه‌های گذشته با خرید پر سر و صدای، شرکت توئیتر توسط ایلان ماسک و تبدیل آن به ایکس نمایانتر شد.
به هر روی پر واضح است که شرکت‌های متا، تلگرام، ایکس، تیک‌تاک و دیگر شبکه‎های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، به دنبال افزایش سهم خود در بازار جذب مخاطب هستند و تلفیق بلاکچین با خدمات این شرکت‌ها، قطعا چالش بزرگی است که هر کدام از آنها با آن روبه‌رو هستند. پر واضح است که این رقابت جنجالی روز‌به‌روز ابعاد مختلفی را از خود نشان خواهد داد.
در حالی که پروژه‎های بلاکچینی و متاورسی شرکت متا، هنوز آماده عرضه نشده‌اند و از سوی دیگر توئیتر یا همان ایکس، هنوز موفق به دستاورد جدیدی در حوزه‌های مرتبط با فعالیت‌های بلاکچینی نشده‌ است، از این رو تلگرام به عنوان پیام رسانی پیشرو با ساختاری غیر‌شفاف، دست به کار بزرگی با اهداف آتی بزرگ‌تر زده است و مینی‌اپلیکیشن‌هایی همچون همستر کامبت تازه ابتدای این انقلاب بزرگ رسانه‌های اجتماعی هستند. بدینسان انتظار می‌رود که تلگرام سعی کند تا با حمایت یا تولید مینی‌اپلیکیشن‌هایی همچون همستر کامبت، شرایطی را برای تبادلات ارزی بر بستر شبکه بلاکچینی خود در ماه‌های آتی فراهم آورد.
از این رو شواهد به دست آمده بر خلاف آنچه تصور می‌شود، احتمال حضور دولت روسیه در پشت صحنه پیام‌رسان تلگرام در مسیر دور زدن تحریم‌های جهانی را روز به روز تقویت می‌کند. از این رو رصد فعالیت‌های این پیام‌رسان در ماه‌های آتی می‌تواند فرصت‌های شگرفی را برای کم اثر کردن تحریم‌های تحمیلی بر کشور عزیزمان فراهم آورد.
در انتها باید پذیرفت که با افزایش بسترهای آزاد بلاکچینی و افزایش روز‌افزون سرعت انتقال اطلاعات، ارزهای فیات در خطر انقراض قرار خواهند گرفت و اقتصادهای ناکارامد امروزی، چاره‌ای جز تسلیم شدن در برابر تحولات دنیای مدرن نخواهند داشت. بدینسان همستر کامبت به عنوان یک پروژه پیشرو، تنها بخش بسیار کوچکی از آژیر خطر نابودی ارزهای کاغذی است. از این رو بزرگنمایی‌ در مورد چنین پروژه‌هایی توسط اقتصاددانان، تنها از سر سرگرمی تلقی خواهد شد اما آنچه در جنجال اخیر همسترکامبت بر همگان نمایان شد، فقر آگاهی و کاهش ظرفیت تاب‌آوری جامعه، نسبت به درآمدزایی‌های آنی بی‌پشتوانه است. همچنین فشارهای اقتصادی ناشی از بی‌درایتی‌های مدیریتی که اغلب آن به دلیل عدم به کارگیری و کسب مشاوره از متخصصان چند توانمند است و تحریم‌های ناجوانمردانه، باعث شده تا بازار فروشندگان امید و رویاهای خیالی در ازای هر لایک مخاطبان‌شان، در فضای مجازی، روز به روز پر رونق شود.
امید است تا مسوولان برای تغییر چنین روندهای باطلی بر به‌کارگیری متخصصان بینارشته‌ای و مولتی‌تلنت اهتمام بیشتری ورزند تا شاید تحقق بسیاری از برنامه‌های خرد و کلان کشوری تسریع و تسهیل یابد.
* مولتی تلنت و متخصص علوم بینارشته‌ای