پیامی برای تهران

نادر کریمی‌جونی

شاید چین دقیق‌ترین و پرسرعت‌ترین سیستم خبررسانی درون حکومتی را داشته باشد. مشهور است که با جمعیت تقریبا ۳/۱ میلیارد نفری، خبر دورترین نقطه کشور ظرف کمتر از ۱۰ دقیقه به مرکز منعکس می‌شود، درباره خبر تصمیم‌گیری شده و برای اجرا، تصمیم به مسوولان محلی ابلاغ می‌شود. این بارزترین مشخصه در عنصر فوریت خبر و اطلاع‌رسانی است که مقامات کشور، چه مقامات مرکزی و چه محلی بتوانند در زمانی کوتاه درباره موضوع‌های جاری و مبتلا به، تصمیم بگیرند و این تصمیم با اطمینان مناسبی به مورد اجرا درآید.
همین کشور خشن‌ترین مجازات درباره فساد مالی و تخلفات مقامات محلی کشور را هم دارد. تا همین چند سال پیش، مرگ تنها مجازاتی بود که برای مفسدین اقتصادی در نظر گرفته می‌شد اما رفته رفته نه‌فقط تعداد مفسدین افزایش یافت بلکه ابعاد فساد علاوه بر اقتصادی به اخلاقی و سیاسی هم کشیده شد و اندک اندک رده‌های ارشدتری از مقامات چینی را در بر گرفت به این ترتیب اعدام افراد دشوار و دشوارتر و چشم‌پوشی از جرایم انجام گرفته آغاز شد.
اکنون مشکل بیماری فساد در چین به جایی رسیده که عالی‌رتبه‌ترین مقام چینی در بالاترین نشست حزبی بدون ملاحظه و هراس از دشمنان نه‌فقط مجبور به بیان آن می‌شود بلکه در مورد ابعاد و تاثیرات آن هشدار می‌دهد. دقیقا معلوم نیست که فساد تا چه حد جامعه و از آن مهم‌تر هیات حاکمه چین را بیمار کرده اما هر چه هست، دیگر جای اغماض و گذشت باقی نمانده و نمی‌توان از تاثیرهای مهلک این فساد چشم‌پوشی کرد.
اگر کمی به گذشته باز گردیم این همان چین است که وقتی شیوع بیماری مهلک «سارز» از سوی یک پزشک چینی اعلام شد، دولت چین سال‌ها او را به حبس خانگی محکوم کرد. آن اعلام شیوع بیماری جان صدها هزار چینی و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را نجات داد و کشورها را برای مقابله با یک بیماری خطرناک بسیج کرد اما دولت چین دقیقا به خاطر آنکه افشای این خبر خیانت به کشور و حزب کمونیست بوده، آن پزشک را مجازات کرد. روشن نیست که تصمیم‌گیران چینی چگونه کشور را بدون جمعیت ارزشمند تلقی کرده و صیانت از حزب را بر نجات جان هموطنان خویش ارجح دانسته بودند. همین رویه البته در موارد دیگر نیز دیده شده بود. در حقیقت این رفتار به رویه متعارف حزب کمونیست، چه در شوروی سابق، چه در کوبای فعلی و چه در چین کمونیست تبدیل شده است.
بسیاری از ناظران می‌گویند، اصرار بر پنهان نگه‌داشتن اشتغال در زیر فرش و خودداری از بیان مشکلات باعث غفلت عمدی از بیماری و رشد آن شده است. در واقع راهبران حکومت چین با جلوگیری از آشکار شدن بیماری و در مقابل تبلیغ دستاوردها و خوب جلوه دادن همه چیز نسبت به رشد فساد و گسترش بیماری در کشور غفلت کردند و وضعیت فعلی حاصل شد.
البته مشکل آنجا آزاردهنده‌تر به نظر می‌رسد که حتی در موقعیت کنونی نیز حکومت اجازه کالبدشکافی و درمان مشکل را به شهروندان نمی‌دهد و همچنان از نظارت افکار عمومی و رسانه‌های مستقل بر عملکرد حکومت جلوگیری می‌کند، این وضعیت حاوی این پیام است که هشدار عالی‌ترین مقام چینی در عالی‌ترین نشست حزبی هم احتمالا کارساز نخواهد بود.
این پیام مهمی است که در تهران نیز باید شنیده شود.