پیام روی کار آمدن «ژنرال سرخ»

گروه بین‌الملل- محمدرضا ستاری- همزمان با تغییراتی که در کادر رهبری در کنگره بیستم حزب کمونیست چین در مهرماه امسال ایجاد شد، به نظر می‌رسد به زودی ژنرال لی شانگفو به عنوان وزیر دفاع جدید چین معرفی شود. در همین رابطه سوال مهم این است که معرفی ژنرال شانگفو به عنوان وزیر دفاع جدید، چه نکته و پیامی از سوی دولت چین خواهد داشت؟
طبق گزارشی که پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) در سال گذشته میلادی منتشر کرده است، شانگفو متخصص در حوزه نوسازی نظامی و مسائل فضایی است. همچنین انتخاب شدن وی از سوی شی جین‌پینگ به عنوان تکمیل حلقه حامیان وی برای قبضه کامل قدرت توصیف شده است. در این میان گفته می‌شود که علاوه بر نزدیکی شانگفو به شی جین‌پینگ، پیشینه مهندسی وی در امور هوا و فضا، یکی از دلایل مهم ترقی وی و رسیدنش به پست وزارت دفاع است. در واقع ظهور شانگفو، منعکس‌کننده برنامه جدی چین برای توسعه صنایع فضایی است؛ امری که از زمان به روی کار آمدن شی جین‌پینگ در سال ۲۰۱۲ با شدت دنبال شده است. همچنین این انتخاب به جهان نشان می‌دهد که در پی تشدید فزاینده اختلافات میان آمریکا و چین، دولت پکن رقابت فناورانه و توسعه و مدرن‌‌سازی هوا و فضا را در دوران سوم ریاست شی جین‌پینگ در دستور کار قرار داده است. بررسی پیشینه ژنرال شانگفو نشان می‌دهد که وی در سال ۲۰۱۵ رییس ستاد پشتیبانی ارتش چین بوده است؛ جایی که به عنوان یک سازمان نوآورانه اصلاحات نظامی مورد نظر شی را اجرا کرده است. به همین دلیل است که برخی از کارشناسان معتقدند وی نقشی کلیدی در تنظیم فرآیندها، تحقیق و توسعه و نیز پیشرفت فضایی و موشکی چین داشته است.
سرخ و حرفه‌ای
ژنرال لی شانگفو ویژگی‌های مورد نظر حزب کمونیست چین را در قالب ایده‌آل مجسم می‌کند. به گفته کارشناسان او هم سرخ است و هم حرفه‌ای؛ به این معنی که وفاداری تنزل‌ناپذیری به آرمان‌های کمونیستی داشته و در عین حال نیز متخصص است. این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که در دوران شی جین‌پینگ به شدت روی چنین ویژگی‌هایی تاکید شده است. حالا ژنرال شانگفو دقیقا مصداق دو ویژگی یاد شده است؛ طبق گزارش رسانه‌های چینی او در سال ۱۹۵۸ متولد شده و پدرش نیز از فرمانده‌های قبلی ارتش بوده که از سال ۱۹۳۲ به حزب کمونیست پیوسته و در جریان راهپیمایی بزرگ نیز جزئی از نفرات مائو بوده است.
بنابراین تبلیغات رسانه‌های چینی از روابط خانوادگی لی شانگفو احتمالا نشان‌دهنده اهمیت خون سرخ وی به عنوان عامل مهمی در ظهور او است. این در حالی است که شی جین‌پینگ نیز فرزند یکی از اعضای ارشد حزب کمونیست چین است. علاوه بر این پیشینه شانگفو در مهندسی هوا و فضا نیز از دیگر محورهای ارتقای او است. وی در سال ۱۹۸۲ از دانشگاه ملی فناوری دفاعی فارغ‌التحصیل شده و مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز از دانشگاه چونگ کینگ به عنوان یک مرکز مهم مهندسی در چین دریافت کرده است. به همین خاطر هم هست که به وی لقب حرفه‌ای تمام‌عیار داده شده است.
طبق گزارشی که نشریه دیپلمات از شانگفو منتشر کرده است، او تقریبا ۳۱ سال در مرکز پرتاب ماهواره Xichang ارتش خدمت کرده و مستقیما در پرتاب اولین موشک ضدماهواره‌ای چین در سال ۲۰۰۷ نقش داشته است. او همچنین ریاست پروژه پرتاب موفقیت‌آمیز اولین کاوشگر ماه چین را در کارنامه دارد. همین مسائل باعث شده تا نام وی را در فهرست افراد مشخص‌شده وزارت خارجه آمریکا (LSP) مرتبط با تحریم‌های دولت ترامپ برای خرید نظامی از روسیه مشاهده کنیم.
رقابت تخصیص منابع
شواهد نشان می‌دهد که شانگفو به احتمال فراوان چند روز آینده و همزمان با جلسه کنگره ملی خلق چین جایگزین ژنرال وی فنگه می‌شود. از این جهت نقش شانگفو در بوروکراسی داخلی چین برای شکل دادن به دستور کار مدرن‌سازی نظامی چین در طول سال‌های آینده برجسته‌تر می‌شود. در واقع از آنجایی که مقامات چینی بر اساس دستورالعمل‌های بوروکراتیک عمل می‌کنند نه تصمیمات شخصی، ممکن است پیشینه تخصصی وی اهرمی در جهت برخورد با ساختارهای سازمانی پیچیده حزب کمونیست چین باشد. در واقع شانگفو به عنوان تنها عضو یونیفرم‌پوش شورای دولتی، نماینده منافع ارتش در ساختار داخلی خواهد شد. به همین دلیل وی با وزرای مختلفی که اقتصاد، تجارت و دیپلماسی را هدایت می‌کنند، وارد رقابت می‌شود تا همچنان ارتش را در اولویت تخصیص منابع قرار دهد؛ آن هم در شرایطی که امروز اقتصاد چین درگیر چالش‌های خاص خود است.
دست راست نظامی شی
به نظر می‌رسد که اعتبار فعلی ژنرال شانگفو این قدرت را به وی بدهد تا دستور کار مدرن‌سازی فناوری در ارتش چین را به پیش ببرد. امری که به شدت مورد توجه و تاکید شی جین‌پینگ است. لذا از آنجا که عموما تکنوکرات‌ها در فرهنگ سیاسی چین، عملگراتر و تواناتر از ایدئولوگ‌های حزب هستند، به‌طور قطع روی کار آمدن شانگفو، اعتبار بیشتری را نیز به وجهه مردمی ارتش چین خواهد داد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که به واسطه قدرت بالای ارتش و فسادی که در آن جریان دارد‌، به خصوص در سال ۲۰۱۷ پس از رسوایی و برکناری ژنرال رائو کایسون، وجهه اجتماعی ارتش به میزان قابل‌توجهی خدشه‌دار شده است. به همین دلیل است که برخی کارشناسان معتقدند نتیجه انتصاب ژنرال لی شانگفو نشان‌دهنده ثبات بیشتر در رهبری ارشد ارتش است تا ایجاد تغییرات در آن.
علاوه بر این، لی شانگفو به عنوان بالاترین رتبه شورای ایالتی و یکی از اعضای CMC از دسترسی مستقیم به شی برخوردار خواهد بود و به عنوان مشاور نظامی کلیدی او خدمت خواهد کرد. بنابراین انتصاب وی نشان‌دهنده تمایل ارتش برای تبدیل شدن به یک نیروی جنگی مدرن جهت رقابت استراتژیک بلندمدت با رقبای بزرگ بین‌الملل است.