پیشکسوتان هنر در رستوران سمندریان

احمدرضا غنی- مراسم افتتاحیه نمایش محیطی «مخاطب خاص» به کارگردانی علی شمس عصر یکشنبه هفتم مهرماه در
کافه‌تریای تئاتر شهر برگزار شد. این مراسم که با حضور جمعی از پیشکسوتان عرصه هنر نیز در آن حضور داشتند با استقبال تماشاگران روبه‌رو شد. در این مراسم از هنرمندان پیشکسوت عرصه هنر برای دیدن این نمایش دعوت شده بود که می‌توان به محمدعلی سپانلو، شمس لنگرودی، جمال اجلالی، اسماعیل شنگله، پرویز پورحسینی، حمید لبخنده، امید روشن‌ضمیر، حسین عاطفی، اصغر همت، جواد مجابی، محمدحسین ناصربخت، ابراهیم حقیقی، خسرو حکیم رابط و… اشاره کرد. فریبا کامران، مجید امرایی، ابراهیم پشت‌کوهی، کاوه سمندریان، محمدحسین ناصربخت و محمدرضا الوند نیز از دیگر افرادی بودند که برای دیدن این نمایش به کافه تریای سالن اصلی تئاترشهر آمده بودند که البته به دلیل استقبال علاقه‌مندان و کمبود جا برخی از آنها ایستاده این نمایش را دیدند.
نمایش «مخاطب خاص» که به مقطعی از زندگی استاد حمید سمندریان اشاره دارد، توسط علی شمس نویسندگی و کارگردانی شده است. طی سال‌های گذشته که حمید سمندریان به دلیل شرایط خاصی که برایش پیش آمده بود و وضعیت را برای فعالیت در تئاتر مناسب نمی‌دید، رستورانی را در خیابان فلسطین باز کرده بود که بیشتر از رستوران به محلی برای بحث و تبادل‌نظر درباره تئاتر شباهت داشت. این موضوع حالا دستمایه نمایشی شده است که از این نظر به بررسی برخی جنبه‌های تئاتر معاصر در ایران پرداخته است. علی شمس که خود پیشتر
روزنامه نگار بوده، با اشاره به اینکه تنها یک برخورد مفصل با سمندریان داشته، می‌گوید: من تنها یک برخورد مفصل با استاد سمندریان داشتم. آن هم در جلسه نقد نمایش ملاقات با بانوی سالخورده بود که من به عنوان منتقد حضور داشتم و به طور مبسوط با سمندریان گفت‌وگو کردم و این تنها برخورد من با استاد سمندریان بود.»
شمس اما در مورد موضوعی که به آن پرداخته و آن را جذاب می‌خواند، می‌گوید: «یک بار از خیابان فلسطین رد می‌شدم و حوالی خیابان عباسی‌نژاد، جایی که قبلا رستوران سمندریان آنجا بود، رسیدم و تصاویری در ذهنم آمد. اینکه مثلا احمد آقالو در حال سفارش گرفتن است، سمندریان پشت میز نشسته، محمدعلی کشاورز آن طرف‌تر سرگرم است و…. ایده برایم جذاب و قلقلک‌دهنده بود.» شمس با بیان اینکه این موضوع را بستر مناسبی برای اجرای یک نمایش دیده، عنوان می‌کند: «فکر کردم که بد نیست به این بهانه برهه‌ای از تئاتر معاصر را هم بررسی کنیم چون این جنبه از تئاتر ما یا گفته نشده یا اگر بوده به طور خصوصی و در گفت‌وگو‌های دونفره بوده و به هر شکل بیان نشده.» وی همچنین می‌گوید که می‌خواسته با این نمایش جنبه‌های متنوعی از تئاتر معاصر را بررسی کند.
نمایش «مخاطب خاص» با لحظه‌های کمدی همراه است، کمدی‌ای که با محوریت شخصیت‌های داستان اتفاق می‌افتد. شمس در مورد میزان مستند بودن نمایشی که ساخته، می‌گوید: «در این نمایش روایتگری و تخیل به شکل توامان حضور دارند. ممکن نبود که این نمایش تماما مستند باشد چون ضرورت‌های اجرایی ایجاب می‌کرد که واقعیت با تخیل همراه باشد. اطلاعات مستند را دریافت کردم و بستر تاریخی داستان شکل گرفت. در این میان تخیل هم به کمک داستان آمد برای فربه و چاق کردن آن.»
وی همچنین در مورد منابع اطلاعات مربوط به بخش روایی نمایش می‌گوید: «به طور پراکنده خیلی از مسایل را شنیده بودم. دوستانی که تجربه همکاری با استاد سمندریان را داشته‌اند، از زبان دوستانشان در مهمانی‌ها و جمع‌های مختلف و…. اینها پایه و بنیان کار بود. وقتی هم که کار جدی‌تر شد سراغ خانم هما روستا و حمید لبخنده رفتم و از این دو عزیز اطلاعات خام برای پرداخت قصه دریافت کردم.»
شمس در مورد بخش تخیلی داستان که به تمامی در اختیار خودش بوده و ماحصل داستان‌پردازی‌های خود اوست، می‌گوید: «وقتی راجع به چیزی فکر می‌کنی یا می‌نویسی فضا به تو پیشنهاد می‌دهد که چه کاری انجام دهی. وقتی فکر می‌کردم که حمید سمندریان رستوران‌داری می‌کرده، این یعنی یک آدمی سر جای خودش نبوده چون اینها رستوران‌دار نبوده‌اند.
در اعتراض به چیزی یا برحسب شرایط یا هرچیز دیگر سر از رستوران درآورده‌اند اما این کار اصلی‌شان نبوده. مثل اینکه یک روزنامه‌نگار برود و در کوره آجرپزی کار کند! خب وقتی چیزی سر جای خودش نیست، بستر بسیار مناسبی برای تولید کمدی شکل می‌گیرد ضمن اینکه خیلی از دوستان، اطرافیان، شاگردان و حتی کارکنان رستوران سمندریان هم خاطرات جالبی در این زمینه‌ها دارند. من هم تخیلم را به کار گرفتم و به آن افزودم.» وی البته اشاره می‌کند که در پرداخت کمدی‌ها تا جایی پیش رفته که شخصیت استاد سمندریان و باقی دوستان زیر سوال نرود یا به آنها بی‌احترامی نشود.
علی شمس که از اعضای گروه تئاتر «دن‌کیشوت» به سرپرستی علی‌اصغر دشتی است، پیش از این نمایشنامه‌های «شبی از شب‌های تهران مسافری» و «امینه» را کارگردانی کرده است. همچنین نمایش «دال خوتای نامک» را در رم به صحنه برده است. وی نمایش «مخاطب خاص» را هم که اجرای آن از هفتم مهر‌ماه آغاز شده تا ۳۰ مهرماه روی صحنه خواهد داشت.
این نمایش هر روز ساعت ۱۷:۳۰ در کافه تریای تالار اصلی تئاتر شهر اجرا می‌شود. مدت این نمایش ۵۰ دقیقه و قیمت بلیت آن هفت هزار تومان است. در این نمایش، رضا مولایی نقش شبیه زنده‌یاد سمندریان، جواد نمکی شبیه حمید لبخنده و وحید آقاپور شبیه زنده‌یاد احمد آقالو را بازی می‌کنند. الهام شعبانی نیز در نقش خبرنگاری که در آن سال‌ها با سمندریان گفت‌وگویی را انجام داده در این نمایش حضور دارد.