پیوستن ۶ کشور به گروه بریکس از نظر اقتصادی چه معنایی دارد؟

در گامی که به نظر می‌رسد با هدف گسترش نفوذ این گروه در جهان، مواجهه با نفوذ آمریکا و کاهش فشار بر چین و روسیه انجام شده است، «گروه بریکس» تصمیم گرفت تا تعداد اعضای این گروه را توسعه دهد. شایان ذکر است این اقدام برای اولین بار در این گروه از سال ۲۰۱۰ انجام می‌شد. بر همین اساس این گروه از ۶ کشور «ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، عربستان و امارات» دعوت کرد تا به این مجموعه بپیوندند. به گزارش رصدخانه اندیشکده‌ها به نقل از العربی جدید، ۶ کشور یادشده از ابتدای سال بعد میلادی به این گروه ملحق خواهند شد و طبق گفته رییس‌جمهوری آفریقای جنوبی این الحاقیه «مرحله اول از فرآیند گسترش این گروه» است و این گروه در تلاش است تا نظامی متوازن‌تر در دنیایی ایجاد کند که در زمان فعلی توسط آمریکا و متحدان غربی‌اش هدایت می‌شود.
چین عامل اصلی پیوستن ۶ عضو جدید
به نظر می‌رسد این اقدام در راستای کمک به این گروه برای رویارویی با هژمونی «گروه ۷» بر مسائل جهان باشد کما‌اینکه پیوستن این کشورها به گروه بریکس به خود آنان هم کمک خواهد کرد، زیرا مثلا در همین راستا «عربستان» به دنبال آن است تا از این طریق به اقتصاد خود تنوع ببخشد و به همین علت در سال‌های اخیر تلاش کرده به «روسیه و چین» نزدیک‌تر شود. همچنین چین بزرگ‌ترین مشتری عربستان در زمینه واردات نفت است و این در حالی است که عربستان به روسیه برای حمایت از قیمت نفت از طریق گروه «اوپک‌پلاس» وابسته است. به طور کلی چین مهم‌ترین عامل گسترش بریکس بوده، اما پکن درخصوص این ایده حمایت روسیه و آفریقای جنوبی را هم با خود همراه داشت. این در حالی بود که هند بیم داشت بریکس به «گروهی با هیمنه گفتمان چین بر آن» تبدیل شود؛ از سوی دیگر برزیل هم این بیم را داشت این اقدام باعث دور شدن هر چه بیشتر از غرب شود. با وجود اینکه در ابتدا بهانه هند برای مخالفت با این گسترش «تضعیف این گروه و چه‌بسا افزایش تخاصم آن با آمریکا-‌که شریک بزرگ اقتصادی دهلی‌نو است- بود» اما در نهایت «نارندرا مودی» نخست‌وزیر این کشور با ایده پکن موافقت کرد؛ چه‌بسا وجود شراکت استراتژیک در زمینه دفاعی میان هند و برخی از اعضای جدید مانند امارات و مصر از عوامل تغییر دیدگاه این کشور باشد.
چالش‌ها و منافع
بنابر گفته «لولا داسیلوا» رییس‌جمهوری برزیل، اعضای جدید باعث افزایش تولید ناخالص این گروه در سطح جهانی از ۳۲ درصد به ۳۷ درصد خواهند شد. گفتنی است میزان تولید ناخالص این گروه در زمان فعلی ۵/۲۷ تریلیون دلار است. هرچند به نظر می‌رسد اعضای جدید چالش‌هایی هم برای این گروه با خودشان همراه خواهند داشت، مثلا ایران با تحریم‌هایی از طرف آمریکا مواجه است کمااینکه وضعیت اتیوپی از نظر ثبات داخلی نگران‌کننده است. همچنین مصر با فشار مشکلات مالی و اقتصادی و فروپاشی پول ملی روبه‌رو بوده و آرژانتین هم با همین مشکلات اقتصادی مواجه است.
همچنین پذیرش اعضای جدید باعث ایجاد معضلی در تصمیم‌گیری‌ها خواهد شد، زیرا طبق قوانین بریکس تصمیم‌ها باید با اجماع اعضا اتخاذ شود، در حالی که ما شاهد این هستیم دو کشور مصر و اتیوپی اختلافاتی در زمینه موضوع «سد رنسانس» دارند و چالش‌هایی میان دو کشور ایران و عربستان همچنان وجود دارد. در نتیجه با ملاحظه اینکه هر کدام از اعضای جدید دارای وضعیت خاص خود از نظر منافع و اولویت‌ها و روابط هستند، اتخاذ تصمیم به صورت اجماع سخت‌تر خواهد شد.
در مقابل گروه بریکس از پذیرش اعضای جدید منافعی را هم به دست خواهد آورد، زیرا برخی از اعضا مانند ایران و عربستان و امارات از صادر‌کنندگان نفت هستند و در مقابل چین بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت و گاز در دنیاست و از طرف دیگر روسیه هم با عضویت این سه کشور می‌خواهد به کمک آنها بر بازار انرژی دنیا هژمونی داشته باشد و چه‌بسا پیوستن این سه کشور باعث تعمیق گفت‌وگوها برای استفاده از واحد پولی به غیر‌از دلار در خرید و فروش نفت و در نتیجه محاصره هیمنه این واحد پولی بر بازرگانی دنیا و ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی شود.
در این زمینه «نئوکلاسن لارسن» کارشناس امور بانکی در تحلیلی معتقد است پذیرش عضویت عربستان باعث پشتیبانی از بانک «توسعه جدید» می‌شود و این بانک در چارچوب گروه بریکس خواهد بود کما‌اینکه عضویت این کشور حاشیه خلیج‌فارس می‌تواند باعث پشتیبانی بیشتر از بانک «توسعه آسیایی» در وام دادن با شرایطی جذاب‌تر در مقایسه با وام‌های اعطا‌شده از طرف بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به کشورهای در حال توسعه شود، زیرا بانک توسعه آسیایی از ناتوانی در وام دادن به شکل رقابتی با بانک‌های دیگر رنج می‌برد و این مشکل پس از جنگ اوکراین افزایش یافته است، زیرا روسیه مالک ۲۰درصد از سهام این بانک است و مسکو در زمان فعلی با تحریم‌های اقتصادی غربی‌ها مواجه است. به همین خاطر این بانک در یکی از بیانیه‌های اخیر خود اذعان داشته در خاورمیانه اهمیت بالایی برای عربستان قائل بوده و گفت‌وگوهای مثمر‌ثمری با این کشور داشته است. لازم به ذکر است این بانک پس از جنگ روسیه و اوکراین مجبور شد تسلیم تحریم‌های غرب علیه روسیه شود و اعلام کرد تامین مالی پروژه‌های جدید در روسیه و کشورهای متحد با آن را متوقف خواهد کرد کما‌اینکه در برهه زمانی فعلی از کمبود نقدینگی برای وام دادن رنج می‌برد. به همین علت از نظر لارسن عضویت عربستان و تا حدی امارات می‌تواند باعث افزایش نقدینگی این بانک شود.
درخصوص ایران از نظر کارشناسان هم چین و هم روسیه منافع اقتصادی و بازرگانی مشترکی با این کشور دارند و چین در این زمینه توافقی به ارزش ۳۰۰ میلیارد دلار با ایران برای سرمایه‌گذاری در نفت و گاز این کشور به مدت ۲۵ سال امضا کرده بود، کما اینکه پکن از نفت ارزان قیمت این کشور استفاده می‌کند. روسیه هم با ایران توافقنامه‌هایی در زمینه انرژی دارد. بدین ترتیب عضویت ایران باعث افزایش قدرت اقتصادی و هیمنه بریکس بر تولید نفت و گاز در خاورمیانه خواهد شد، زیرا تهران ۲۵ درصد از ذخایر نفت خاورمیانه را در اختیار داشته و دومین ذخایر گاز در دنیا را دارد.
از نظر کارشناسان در سال‌های اخیر نیاز گروه بریکس به چین بیش از نیاز این کشور به این گروه است. همچنین به موازات افزایش روابط میان چین و روسیه، روابط چین با هند تضعیف شده است. به همین علت ارزش هند برای این گروه و ارزش این گروه برای هند مانند یک دهه گذشته نیست. همچنین «استیون گرینویل» کارشناس امور مالی در این راستا می‌گوید «برای اعضای جدید به دست آوردن فواید کامل از عضویت در گروه بریکس بدون توافق با واشنگتن سخت خواهد بود، خصوصا برای اعضای تحت تحریم مانند ایران، زیرا تهران نیازمند تکنولوژی غربی‌هاست و تحریم‌های واشنگتن در این زمینه مانع از این موضوع است.»