چالش استراتژیک ولیعهد عربستان : اراده راسخ ریاض برای پاسخ به حمله حوثی‌ها

گروه جهان- انصارالله یمن با حمله گسترده به میادین نفتی بقیق و خریص در عمق عربستان قواعد درگیری جدیدی را رقم زده و این پیام را رساند که این جنبش قادر است هر گونه هدفی را در عمق عربستان مورد حمله قرار دهد.
به باور کارشناسان امور نفت و انرژی حمله به غول نفتی آرامکو عربستان که ستون فقرات اقتصاد و محور چشم‌انداز توسعه ولیعهد این کشور به شمار می‌رود، سیستم دفاعی و پدافندی ریاض را به چالش کشیده و در بلندمدت با تاثیر بر عرضه پنج درصد از سهام آرامکو در بازارهای جهانی و قیمت آن و همچنین کاهش جذابیت سهام این شرکت برای سرمایه‌گذاران، آینده نفتی عربستان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. حال امارات شریک عربستان در ائتلاف سعودی بیم آن را دارد که ادامه این حملات به ابوظبی برسد و چالش‌های بیشتری را برای منطقه و امارات به وجود آورد.
حمله پهپادی حوثی‌های یمن به تاسیسات نفتی آرامکو سبب شده تولید نفت در عربستان سعودی به طرز بی‌سابقه‌ای مختل شود. طبق اعلام سعودی‌ها این حملات تولید را در دو سایت بزرگ نفتی هدف قرار گرفته متوقف کرده و آمریکا، بزرگ‌ترین متحد غربی ریاض انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفته است. در واقع می‌توان گفت که این حمله پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو برای مقامات جنگ‌طلب واشنگتن فرصتی فراهم کرد تا از این راه، دستور کار ضدایرانی خود را به مرحله اجرا درآورند. حملات پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان که سومین مورد از نوع خود طی پنج ماه گذشته محسوب می‌شود واکنش تند مقامات ریاض را به دنبال داشته است.
واکنش امارات
وزیر مشاور امارات در امور خارجه تاکید کرد‌ حمله اخیر نیروهای انصارالله به دو مجموعه پالایشگاهی شرکت آرامکوی عربستان در استان بقیق به امارات و کشورهای منطقه نیز می‌رسد. وزیر مشاور امارات در امور خارجه دیروز در توئیتر به حمله انصارالله یمن به تاسیسات آرامکو واکنش نشان داد. انور قرقاش همچنین با اشاره به چالش استراتژیکی که منطقه با آن مواجه است، بر لزوم افزایش تلاش‌ها در برابر این چالش تاکید کرد.
وزیر مشاور امارات در امور خارجه در ادامه توئیت کرد: ابوظبی خیلی زود ماهیت چالش‌های پیش‌ رو و مشترک را درک کرد‌ و با قبول مسوولیت کامل تصمیم گرفت موضع‌گیری‌ای همسو با ریاض داشته باشد، بله مسیر و سرنوشت ما یکی است.
وزارت خارجه امارات پیشتر با انتشار بیانیه‌ای این حمله را محکوم و ادعا کرده است: این حمله مدرک جدیدی بر تلاش گروه‌های تروریستی برای ضربه زدن به امنیت و ثبات منطقه است. این وزارتخانه تاکید کرده بود‌ امنیت امارات و عربستان مجموعه‌ای غیرقابل تفکیک است و امارات هر گونه تهدید و خطر علیه عربستان را تهدیدی علیه ساختار امنیت و ثبات خود می‌داند. بر اساس اظهارات عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان، حمله به تاسیسات آرامکو موجب توقف ۵۰ درصد از تولیدات این شرکت شده است.
تماس ترامپ و بن‌سلمان
محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان پس از گفت‌وگویی تلفنی با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا گفت کشورش عزم و توان بالایی برای پاسخگویی به این حمله تروریستی دارد.
سخنگوی کاخ سفید در صفحه توئیتر خود نوشت‌ دونالد ترامپ با محمد بن‌سلمان صحبت کرد و گفت که از عربستان برای دفاع از خود حمایت می‌کند. این سخنگو تصریح کرد: ایالات متحده حمله اخیر به یک زیرساخت حیاتی انرژی را به شدت محکوم می‌کند. سخنگوی کاخ سفید ادامه داد: اقدامات خشونت‌آمیز علیه مناطق غیرنظامی و زیرساختی که برای اقتصاد جهانی ضروری است، تنها مناقشه و بی‌اعتمادی را تعمیق می‌کند.
او خاطرنشان کرد: آمریکا در حال رصد وضعیت بوده و به حصول اطمینان از این امر پایبند است که بازارهای جهانی نفت باثبات باشند و تقاضایشان به خوبی تامین شود. علاوه بر سخنگوی کاخ سفید، خبرگزاری رسمی عربستان هم در گزارشی خبر تماس تلفنی ترامپ و بن‌سلمان درباره حمله به آرامکو را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، بن‌سلمان به ترامپ گفت عربستان متمایل و قادر به واکنش به این حملات است.
همچنین بر اساس بیانیه‌ای که سفارت ریاض در واشنگتن منتشر کرد، ترامپ به بن‌سلمان گفته آمریکا آماده همکاری با سعودی‌ها به منظور تامین امنیت عربستان است. رییس‌جمهوری آمریکا در تماس تلفنی خود همچنین به ولیعهد سعودی گفته این حملات تاثیری منفی بر اقتصاد جهانی و اقتصاد آمریکا دارد.
کاخ سفید پس از تماس تلفنی میان بن‌سلمان و ترامپ در بیانیه‌ای اعلام کرد: آمریکا حمله به تاسیسات مهم نفتی عربستان را محکوم می‌کند. اقدام‌های خشونت‌آمیز بر ضد مناطق غیرنظامی و زیرساخت‌هایی که برای اقتصاد جهان حیاتی هستند تنها نتیجه‌اش بالا گرفتن تنش و تشدید بی‌اعتمادی است.
شبه نظامیان حوثی دقایقی پس از حمله پهپادی به تاسیسات نفتی در بقیق و خریص مسوولیت این حملات را برعهده گرفتند. حوثی‌ها با اعلام اینکه برای این حملات کمک‌هایی از داخل عربستان دریافت کرده‌اند، در پیامی تهدیدآمیز یادآور شدند که اگر عملیات ائتلاف نظامی تحت رهبری ریاض در کشورشان ادامه یابد بر شدت حملات پهپادی و موشکی به عربستان سعودی خواهند افزود.
از طرفی عضو شورای سیاسی عالی انقلاب یمن به هدف قرار گرفتن تاسیسات نفتی ‌آرامکو عربستان در شهر بقیق در شرق این کشور واکنش نشان داد.
محمد علی الحوثی، عضو شورای سیاسی عالی انقلاب یمن در صفحه خود در توئیتر نوشت: همگان باید بدانند که این آمریکاست که مخالف توقف حمله و تجاوز به کشور ماست. آمریکا ائتلاف ضد یمن را مدیریت می‌کند و واشنگتن با تمام طرف‌هایی که خواهان صلح هستند از جمله کنگره مقابله می‌کند و به همین دلیل است که عادل الجبیر ‌وزیر مشاور عربستان در امور خارجه و ترکی المالکی ‌سخنگوی ائتلاف ضد یمن می‌گویند این جنگ به آنها تحمیل شده است.
در همین راستا‌ علی القحوم، از رهبران جنبش مردمی انصارالله یمن خاطرنشان کرد: ما به رهبری انقلاب، نیروهای هوایی، وزارت دفاع، ریاست ستاد مشترک، ارتش و نیروهای امنیتی این عملیات بزرگ را که شرکت آرامکو در عمق عربستان را هدف قرار داد و با موفقیت انجام شد، تبریک می‌گوییم. القحوم همچنین عنوان کرد: این تحول استراتژیک در عملیات پاسخ‌دهی و بازدارندگی پس از افزایش توانمندی‌های نظامی روزافزون جهت تحمیل این معادله صورت گرفته است.
اهمیت و خطرات راهبردی حمله به آرامکو
روزنامه عربی ۲۱ با انتشار گزارشی درباره حملات اخیر یگان پهپادی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن وابسته به جنبش انصارالله به پالایشگاه‌های شرکت نفت آرامکو در بقیق و خریص عربستان نوشت: این حملات سوالات قدیمی درباره عملکرد سیستم‌های رصد و پدافند هوایی ریاض، اثربخشی آنها در محافظت از اماکن استراتژیک مهم و مهم‌تر از همه آینده این شرکت نفتی بزرگ را بار دیگر مطرح می‌کند، شرکت نفتی‌ای که در نوع خود بزرگ‌ترین شرکت نفتی در جهان، ستون فقرات اقتصاد عربستان و محور چشم‌انداز توسعه محمد بن‌سلمان، ولیعهد این کشور به شمار می‌رود.
طبق اذعان ریاض در این حمله دو مجموعه پالایشگاهی بزرگ در بقیق و خریص هدف قرار گرفتند و منجر به آتش‌سوزی در آنها شد. همچنین گزارش‌ها فاش کردند که این دو پالایشگاه درصد بیشتر نفت عربستان را تولید می‌کنند و در پی این حمله استخراج و صادرات نفت خام این کشور متوقف شده است.
پس از اذعان عربستان به این حمله، جنبش انصارالله یمن مسوولیت آن را برعهده گرفت و اعلام کرد که این حمله توسط ۱۰ پهپاد و پس از یک عملیات اطلاعاتی دقیق انجام شد.‌ تاسیسات نفتی بقیق در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی آرامکو در ظهران احداث شده و بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت جهان در این منطقه به شمار می‌رود و بیشتر کارمندان این پالایشگاه غربی هستند، اما تاسیسات نفتی خریص در ۱۹۰ کیلومتری جنوب غربی ظهران عربستان قرار دارد و دومین حوزه نفتی بزرگ جهان به شمار می‌رود.
آینده نفتی عربستان
در همین راستا نهاد اسماعیل، کارشناس امور نفت و انرژی به عربی ۲۱ گفت: تعطیلی تولید نفت عربستان و صادرات آن موقت بوده و هدف از آن جلوگیری از تبعات بیشتر، بررسی دقیق میزان خسارت و انجام تعمیرات است. او اضافه کرد: این حمله تحولی خطرناک بوده و حجم خسارت‌های آن بالاست و نمی‌توان دقیقا آنها را مشخص کرد، اما موضوع مهم‌تر تاثیرات بلندمدتی است که این حمله بر غول نفتی آرامکو می‌گذارد.
اسماعیل تصریح کرد: عملیات تولید و صادرات به زودی از سرگرفته خواهد شد، اما به سطح دو میلیون تا دو و نیم میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد، این روند تا بازگشت امور به روال عادی برای چند روز و یا حتی دو هفته ادامه خواهد داشت.
وی ادامه داد: طی این مرحله قیمت نفت در بازارهای جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش خواهد یافت اما در بلندمدت، این عملیات بر موضوع عرضه پنج درصد از سهام آرامکو در بازارهای جهانی و قیمت آن تاثیر خواهد گذاشت؛ موضوعی که محور اساسی چشم‌انداز محمد بن‌سلمان برای توسعه است. سهام شرکت آرامکو برای سرمایه‌گذاران جاذبه کمتری خواهد داشت‌ چراکه آنها تمایلی به ریسک ندارند.
این کارشناس امور نفت و انرژی تاکید کرد: از آنجایی که عربستان نتوانسته در طول پنج سال گذشته مساله یمن را از نظر نظامی حل‌و‌فصل کند، اکنون و در سایه ضدحملات حوثی‌ها راه‌حل این است که با یک روند سیاسی به بحران یمن و ویرانی این جنگ پایان داده شود تا به دنبال آن منافع عربستان و نفت آن در امان بماند.
شکست مجدد امنیتی و پدافندی
فایز الدویری، کارشناس مسائل نظامی و افسر بازنشسته ارتش اردن نیز به ناتوانی سامانه امنیتی و پدافندی عربستان اشاره دارد و در این باره می‌گوید: علاوه بر حملات تقریبا روزانه به فرودگاه‌های جنوب عربستان، این سومین حمله به تاسیسات نفتی این کشور است. وی افزود: مسافتی که پهپادهای حوثی‌ها طی کرده‌اند به ۱۲۰۰ کیلومتر می‌رسد، این در حالی است که هیچ راداری آن را رهگیری نکرده و یا هیچ سامانه پدافندی آن را هدف قرار نداده است. این پهپادها، ساده و ارزان‌قیمت هستند و طی کردن چنین مسافتی توسط آنها ساعت‌ها طول می‌کشد.
الدویری در ادامه اظهار کرد: حملات مداوم حوثی‌ها در جنوب با ماهیت این منطقه و پرواز پهپادها در ارتفاع پایین در دره‌ها توجیه می‌شود، اما نفوذ این پهپادها به عمق عربستان قابل توجیه نیست، به ویژه اینکه در این منطقه می‌توان به آسانی آنها را رصد کرد و راه‌های مختلفی برای منهدم کردن آنها وجود دارد.
او با ابراز تعجب نسبت به این مساله که چرا ریاض سیستم امنیتی خود را بار دیگر سازماندهی نمی‌کند، گفت: قرار بود که طی سال‌های گذشته علاوه بر راه‌اندازی سیستم‌های راداری و منهدم‌کننده پهپادها، از چنین تاسیسات راهبردی محافظت شود. افسر بازنشسته ارتش اردن در پایان گفت: عربستان سامانه‌ها و سلاح‌های بسیار زیادی در اختیار دارد اما زمانی که کسی وجود ندارد تا آنها را به صورت شایسته مدیریت کند سلاح‌ها چه فایده‌ای دارند.