چالش تعرفه‌ای تهران- آنکارا

«جهان‌صنعت»- ترکیه یکی از مقاصد مهم صادراتی ایران به شمار می‌رود، موقعیت استراتژیک ترکیه پلی بین اروپا، آسیا و خاورمیانه ایجاد و آن را به قطبی حیاتی برای تجارت تبدیل کرده است. توسعه روابط تجاری با ترکیه می‌تواند دسترسی به بازارهای متنوع را فراهم و مسیرهای تجاری بین مناطق مختلف را تسهیل کند اما آنچه در حال حاضر به یکی از چالش‌های مهم بدل شده، تعیین‌تکلیف تعرفه ترجیحی است و تا مشکلات تعرفه ترجیحی میان ایران و ترکیه حل نشود، نمی‌توان به هدفگذاری‌های تجاری بین این دو کشور رسید.
به باور کارشناسان اقتصادی، حجم تجاری ایران و ترکیه هنوز به هدفگذاری ۳۰‌میلیارد دلاری نرسیده و این ضعف بزرگی برای کشور محسوب می‌شود، ایران اگر توانایی صادرات داشته باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شود، کشور ما به لحاظ مواد اولیه نیز کشوری غنی است، این در حالی است که دنیا در بحث مواد اولیه با دچار مشکل روبه‌رو است. در شش ماه اول 2024، ترکیه میزان تولید خود را ۶۲‌درصد افزایش داده و ارتباط تجاری خود را با کشور هندوستان تقویت کرده است، این در حالی است که ایران با ۱۱‌درصد کاهش صادرات مواجه شده است.
در این رابطه، رییس اتاق ایران در نشست با مدیرکل ایران و عراق وزارت امور خارجه ترکیه از اعمال برخی تعرفه‌ها برای واردات تعدادی از کالاهای ایرانی به ترکیه و این رفتار تبعیض‌آمیز انتقاد کرد و خواستار تجدیدنظر درباره این سیاست شد. همزمان در این نشست بر لزوم سرمایه‌گذاری مشترک در کنار تقویت تجارت دوجانبه تاکید شد.
در دیدار مدیرکل ایران و عراق وزارت امور خارجه ترکیه با صمد حسن زاده، رییس اتاق ایران ضمن توجه به گسترش همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری مشترک در کنار تجارت بر ایجاد شرایط پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی برای ورود سرمایه‌گذاران به بازار ایران تاکید شد. صمد حسن‌زاده با تاکید بر اینکه حجم مناسبات میان ایران و ترکیه نامناسب است و باید تقویت شود، افزود: سفارتخانه‌های دو کشور به همت اتاق‌های بازرگانی باید تلاش کنند و با برنامه‌ریزی، سطح روابط را افزایش دهند.
او اظهار کرد: با وجود فشارها و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، هم در داخل و هم در رابطه با کشورهایی مانند ترکیه سعی کردیم راه را برای تقویت مناسبات در همه حوزه‌ها حفظ کنیم. به ویژه در دولت چهاردهم که تلاش شده با رویکرد برقراری روابط تجاری و اجتماعی با همه کشورها حرکت شود. حسن‌زاده براساس ظرفیت‌های موجود در ایران و ترکیه تصریح کرد: با تکیه بر توانمندی‌هایی که در هر دو کشور وجود دارد، می‌توانیم با همکاری در مسیر بهبود رفاه مردم خود قدم برداریم. امروز در منطقه آذربایجان ایران به ویژه منطقه آزاد ارس، سرمایه‌گذاران ترکیه ورود کردند و از طرف دولت ایران محترم هستند. از طرفی شرایط به گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران ترکیه می‌توانند به صورت مشترک در اجرای پروژه‌های حوزه‌های پتروشیمی، نفت و صنایع غذایی ایران حضور پیدا کنند.
او با بیان اینکه حمایت‌های لازم از سرمایه‌گذاران خارجی از طرف دولت ایران تعریف شده است، صنایع مس، فولاد، دارو و… را برای این منظور مناسب ارزیابی کرد و گفت: در همین رابطه با همکاری دولت قرار شده ۱۰ پروژه بزرگ در زمینه‌های مختلف را در نظر بگیریم و برای اجرای آنها از سرمایه‌گذاران خارجی بهره ببریم. در حال حاضر تعدادی از کشورهای اروپایی آمادگی خود را برای مشارکت در این پروژه‌ها اعلام کردند چون می‌دانند که در آینده نزدیک فشارهای تحریم کاهش خواهد یافت.
رییس اتاق ایران اعتقاد دارد، ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی که دارد می‌تواند مسیر خوبی برای ارتباط بین ایران و اروپا باشد و از طرفی حضور هیات‌های تجاری از ترکیه در ایران را موثر می‌دانیم تا تجار، صنعتگران و فعالان اقتصادی ترکیه از نزدیک با ظرفیت‌های ایران آشنا شوند.
حسن‌زاده اعمال برخی تعرفه‌ها برای واردات تعدادی از کالاهای ایرانی به ترکیه و این رفتار تبعیض‌آمیز را مورد انتقاد قرار داد و خواستار تجدیدنظر درباره این سیاست شد.
منابع انسانی، مهم‌ترین ظرفیت ایران
علیرضا گونای، مدیرکل ایران و عراق وزارت امور خارجه ترکیه، سطح روابط ایران و ترکیه را با دیگر کشورها متفاوت ارزیابی کرد و گفت: نوع ارتباط ایران و ترکیه با ارتباطی که بین ترکیه با سایر کشورها وجود دارد، متفاوت است. هرچند سطح مناسبات با نقطه ایده‌آل فاصله زیادی دارد که ناشی از موضوعات خارجی است. امیدواریم با استقرار دولت جدید در ایران این فاصله کاهش یابد.
او تصریح کرد: ایران از نظر معدن و ذخایر زیرزمینی غنی است اما مهم‌ترین پتانسیل ایران، منابع انسانی آن است و اگر فشارهای خارجی از روی این کشور برداشته شود، شاهد جهش اقتصادی در ایران هستیم. در حال حاضر 5/2 تا ۳‌میلیون گردشگر از ایران به ترکیه سفر می‌کنند و برخی در ترکیه برای زندگی، مسکن می‌خرند ولی حجم تجارت بین دو کشور رقم رضایت‌بخشی نیست. گونای اظهار کرد: باید خود را برای دورانی که تحریم‌ها علیه ایران برداشته می‌شوند، آماده کنیم اما پیش از این باید کریدورهای حمل‌ونقل را متنوع کرده و مرزهای بین دو کشور را به درگاهی برای تجارت تبدیل کنیم و از ظرفیت همسایگی بیشترین بهره را ببریم. به باور مدیرکل ایران و عراق وزارت امور خارجه ترکیه، همکاری موثر ایران و ترکیه نتیجه فوق‌العاده‌ای خواهد داشت هرچند نباید به روابط بین دو کشور تنها از منظر تجاری نگاه کرد. در این بین باید روی سرمایه‌گذاری مشترک متمرکز شویم.
او خاطرنشان کرد: اگر شرایط پیش‌بینی‌پذیری ایجاد شود، سرمایه‌گذاران ترکیه وارد بازار ایران می‌شوند که با خود اشتغال‌زایی به دنبال دارند و برای هر دو طرف منفعت خواهد داشت. متاسفانه سرمایه‌گذاران ترکیه در ایران با چالش‌هایی مواجه هستند و امیدواریم اتاق ایران به عنوان مهم‌ترین بازیگر در عرصه تجارت ایران، نقش سازنده‌ای ایفا کند.
سفارت‌ها ایفاگر نقش تسهیل‌گر در روابط بین کشورها
حجابی کرلانقیچ، سفیر ترکیه در تهران نقش سفارت را تسهیل‌گر روابط بین دو کشور عنوان کرد و گفت: چشم‌انداز این سفارتخانه تقویت روابط تجاری به عنوان یکی از اولویت‌های تعریف شده است و امیدواریم در این حوزه موفق عمل کنیم.
بسترها برای حضور سرمایه‌گذاران ترکیه در ایران مهیاست یوسف نجفی، مشاور ارشد رییس اتاق ایران نیزبه روابط تاریخی بین ایران و ترکیه اشاره و سطح مناسبات دو کشور را دیرینه و بسیار قوی توصیف کرد.
او با تاکید بر پایین بودن سطح مناسبات تجاری ایران و ترکیه گفت: رییس‌جمهور ایران نسبت به تقویت مناسبات با ترکیه رویکرد مثبتی دارد. از طرفی می‌دانیم که برای سرمایه‌گذاری به امنیت و اقتصاد پایدار نیاز است و در سایه بسترسازی‌هایی که شکل گرفته این شرایط در دسترس است. انعقاد تفاهمنامه بین اتاق‌ها نیز می‌تواند در فراهم شدن زمینه سرمایه‌گذاری مفید باشد.
همکاری مشترک ایران و ترکیه در حوزه استارتاپی
مرتضی میری، عضو هیات‌رییسه اتاق مشترک ایران و ترکیه، ایجاد روابط با انجمن‌های این کشور را یکی از اولویت‌های اتاق مشترک عنوان کرد و گفت: معتقدم در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها امکان همکاری مشترک بین دو کشور وجود دارد. از طرفی می‌توانیم با برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی برای افزایش سطح روابط خود استفاده کنیم.
این فعال اقتصادی اعمال تعرفه‌های تجاری را راهکاری برای توسعه و استمرار روابط دانست و اعمال آنها را ضروری ارزیابی کرد. در انتهای این نشست درباره تفاهمنامه‌ای که قرار است بین اتاق ایران و اتحادیه اتاق‌های ترکیه (TOBB) در حاشیه کمیسیون مشترک ایران و ترکیه به امضا برسد نیز صحبت شد.