چراغ سبز توریسم به لغو روادید

نادر نینوایی- در سال‌های گذشته با شکل‌گیری رکود ناشی از کرونا و به دنبال آن بروز تنش‌های سیاسی با غرب، گردشگری ورودی ایران دوره‌ای طولانی از رکود را تجربه کرد.
از سوی دیگر بروز ناآرامی‌های اجتماعی در سال گذشته و البته هشدار برخی کشورها به اتباعشان درخصوص سفر به ایران باعث شد ایران با چالشی جدی برای بازگشت به شرایط قبل از کرونا مواجه باشد.
در شرایطی که تنش‌های سیاسی با غرب بر سر مسائل هسته‌ای دنباله‌دار شده بود و مساله ایران‌هراسی نیز به عاملی بازدارنده بر سر راه توریسم کشور بدل شده بود، وزارت گردشگری از برنامه‌های خود برای لغو یکطرفه روادید پرده برداشت. اوایل مهر‌ماه امسال علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری کشور از مطرح شدن پیشنهاد لغو یکطرفه روادید با ۶۸ کشور سخن گفته و خبر داد که وزارت امور خارجه نیز طرح را بررسی کرده و در کنار پیشنهاداتی، مخالفت اساسی با این طرح نداشته است.
تاکنون لغو روادید با کشورهای چین، عمان و لغو روادید گروهی برای اتباع روسیه اجرایی شده است و گفته می‌شود دولت قصد دارد طرح لغو روادید را با تاکید بر لغو ویزا با کشورهای همسایه، مسلمان، حوزه تمدنی و پیمان‌های ملحق‌شده مثل شانگهای و بریکس طرف توجه قرار دهد.
اهمیت لغو روادید با کشورهای گردشگرفرست
یکی از راهکارهایی که برای خروج توریسم از رکود می‌تواند طرف توجه قرار گیرد موضوع لغو روادید خصوصا با کشورهای گردشگرفرست است.
سید‌محمد‌کاظم خلدی‌نسب سرپرست اسبق دفتر امور بین‌الملل وزارت گردشگری درخصوص اهمیت و آثار مثبت لغو روادید برای توسعه گردشگری ایران به «جهان صنعت» گفت: سیاست لغو روادید گردشگری یکی از برنامه‌های کلان تمام کشورهاست. از ۲۰ سال پیش که در اجلاس‌های بین‌المللی گردشگری شرکت می‌کردیم می‌دیدیم که خیلی از کشورها درخصوص لغو روادید با کشورهای دیگر اقدام می‌کردند. به هر روی گردشگر در صورت لغو روادید می‌تواند به راحتی وارد کشور مقصد شود و از امکانات و جاذبه‌های آن کشور استفاده کند.
وی افزود: از همان مقطع بود که به مدیران ارشد اعلام کردیم که اگر لغو روادید انجام شود اثرات بسیار مثبتی در پی خواهد داشت. اگرچه با لغو روادید وزارت امور خارجه و گمرک کشور از منابع درآمدی خود تا حدودی محروم می‌شوند اما اثرات جانبی آن بسیار بیشتر است. یک توریست وقتی وارد کشور می‌شود به واسطه هزینه‌ها و خریدهایی که دارد ده‌ها برابر (هزینه روادید) درآمد برای کشور میزبان ایجاد می‌کند. این درآمدزایی و ورود ارز همچنین اثرات مثبتی بر درآمدزایی کل کشور به دنبال خواهد داشت.
خلدی‌نسب ادامه داد: مساله لغو روادید قدم به قدم پیش رفت تا وزارت امور خارجه به این مساله پی برد و تلاش کرد که ویزای الکترونیک را نیز محقق کند و به این ترتیب لزوم رجوع به دفاتر خدمات مسافرتی برای دریافت ویزا از بین رفت.
این کارشناس گردشگری با تحلیل عملکرد کشورهای همسایه درخصوص لغو ویزا و تاثیر آن بر گردشگری آنها گفت: اگر همین کشور ترکیه در همسایگی ایران را مورد توجه قرار دهید مشاهده می‌کنید که کشورهایی که لغو روادید توریستی با ترکیه دارند بسیار زیاد هستند. حتی بسیاری از کشورها به صورت یکطرفه لغو روادید توریستی را انجام می‌دهند و این امر منجر به کسب درآمدهای کلان از حوزه گردشگری می‌شود.
وی ضمن تاکید بر آثار انگیزشی لغو روادید بر جذب توریست گفت: وقتی یک گردشگر قصد سفر داشته باشد ارزیابی کرده و به کشوری می‌رود که کمترین موانع و کمترین مشکلات را برای سفر داشته باشد. از این رو بحث لغو روادید یکی از پارامترهایی است که گردشگران همواره مورد توجه قرار می‌دهند.
خلدی‌نسب خاطر‌نشان کرد: سازمان جهانی گردشگری گزارشی درخصوص بحث لغو روادید و تاثیر آن بر توسعه گردشگری کشورها منتشر کرده است. این گزارش به بررسی ۴۰ کشوری که در زمینه لغو روادید عمل کرده‌اند پرداخته است و تاثیر مثبت لغو روادید بر توسعه گردشگری را به خوبی نشان می‌دهد.
تاثیر لغو یک‌طرفه روادید بر گردشگری ایران
دکتر مسلم شجاعی دستیار معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در توضیح اثرات لغو روادید بر توریسم ایران گفت: به شکل کلی سیاست لغو روادید و در این مقطع لغو یک‌طرفه می‌تواند به تسهیل تردد گردشگران خارجی به کشور منجر شود. البته دستاورد کلان‌تر این اقدام، نشان دادن عزم جدی ایران برای گسترش و تقویت تعاملات منطقه‌ای و جهانی است و حتی می‌تواند کاهنده اثرات منفی ایران‌هراسی در رسانه‌های بین‌المللی باشد.
او ادامه داد: کشور ایران از پنجم تیرماه ۱۳۹۸ با چین لغو روادید کرد. مقایسه ماهانه سفر از این کشور به ایران در دو سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ که روادید ایران با چین هنوز لغو نشده بود، میزان سفرها به نسبت فروردین سال قبل‌تر ۳۷ درصد منفی بود. در اردیبهشت‌ماه سال ۹۸ میزان سفر چینی‌ها به ایران در قیاس با مدت زمان مشابه سال ۹۷ همچنان روند نزولی داشت و به منفی ۳۰ درصد رسیده بود. این روند منفی در ماه‌های بعدی (هم) ادامه داشت.
دستیار معاون گردشگری خاطر نشان کرد: در تیرماه ۱۳۹۸ در مقایسه با تیر ۱۳۹۷ حجم سفر از چین ۴۱ درصد کمتر شده بود. لذا تا به اینجا روند ورود گردشگران چینی به کشور کاملا منفی بود، اما یک ماه پس از لغو یک‌طرفه روادید، یعنی مردادماه ۹۸، سفر چینی‌ها به ایران ۴۰ درصد رشد کرد.
او گفت: پس از لغو یک‌طرفه روادید ایران با چین، روند کاهشی سفر شهروندان این کشور متوقف شد و شیب نمودار آماری سفرها از این کشور به ایران مثبت شد.
این کارشناس گردشگری بازار چین افزود: در شهریورماه سال ۱۳۹۸ در قیاس با مدت زمان مشابه سال ۹۷، سفر چینی‌ها ۹ درصد رشد مثبت داشت و در ماه‌های مهر، آبان و آذر ۹۸ نیز به ترتیب این رشد ۱۲، ۲۳ و ۳۹ درصد بیشتر از مدت زمان مشابه سال ۹۷ بود.
به گفته دستیار معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، روند رو به رشد سفر چینی‌ها به ایران تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا و بسته شدن مرزهای هوایی ادامه داشت.
شجاعی گفت: بازاری که تا پیش از لغو روادید، حجم سفر از آن به ایران (تیر ۱۳۹۸) منفی ۴۱ درصد شده بود، به فاصله چندماه به ۳۹ درصد رشد (آذر ۹۸) رسید.
او به جدیدترین آمار موجود از سفر چینی‌ها به ایران اشاره کرده و گفت: با گشایش مرزها (با کاهش محدودیت‌های همه‌گیری کرونا) و ازسرگیری دوباره سفرهای بین‌المللی چینی‌ها، فصل بهار سال ۱۴۰۲ در ایران با ۵۷ درصد رشد سفر گردشگران چینی در قیاس با سه‌ماهه بهار سال ۱۳۹۸ مواجه بوده است.
شجاعی ضمن اشاره به تاثیر لغو روادید با عمان نیز گفت: ایران با عمان از ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۸ لغو روادید شده است که بلافاصله تاثیر خود را در این بازار گذاشت، به گونه‌ای که در مهرماه ۹۷ سفر شهروندان عمان به ایران با ۹۹ درصد رشد روبه‌رو شد. این رشد در آبان‌ماه ۹۸ در قیاس با مدت زمان مشابه در سال ۹۷ به هفت درصد رسید. در آذرماه ۹۸ نیز سفر عمانی‌ها به ایران در قیاس با آذر ۹۷ حدود ۳۷ درصد رشد داشت. این رشد در دی‌ماه ۹۸ به ۲۴ درصد رسید که با آغاز همه‌گیری کرونا و بسته شدن مرزها، سفر از عمان به ایران نیز ابتدا نزولی و سپس متوقف شد.
دستیار معاون گردشگری بیان کرد: عمان از جمله کشورهایی است که با گشایش مرزها و پس از کاهش و لغو محدودیت‌های کرونا، به شدت از رژیم لغو روادید تاثیر مثبت گرفته است.
شجاعی خاطر‌نشان کرد: اجرای رژیم لغو روادید، حتی یک‌طرفه قطعا در بازارهای گردشگری تاثیر مثبت می‌گذارد، به ویژه در کشورهایی که از تنش‌های سیاسی دور هستند یا مجاورت فرهنگی با ایران دارند و این سیاست قطعا می‌تواند محرک خوبی برای ایجاد تحول در روابط گردشگری ایران باشد.
وی افزود: البته پرواضح است که در فرآیند لغو روادید یک‌طرفه باید به ابعاد دیگر موضوع از نقطه نظر سایر دستگاه‌های کلیدی هم توجه داشت و همچنین موضوع توسعه زیرساخت‌ها و بازاریابی هدفمند هم به عنوان اقدامات مکمل مدنظر قرار گیرند، ولی تحلیل آماری دو کشور مورد اشاره (عمان و چین) به عنوان نمونه نشان می‌دهد که پاسخ به پرسش مطرح‌شده مثبت ارزیابی می‌شود.