چرا ارزش روبل روسیه سقوط کرد؟

تجارت‌نیوز- سقوط روبل اواخر روز دوشنبه شدت گرفت و پس از اینکه بانک مرکزی روسیه با اعلام یک جلسه سیاستگذاری فوق‌العاده برای روز سه‌شنبه انتظارات افزایش شدید نرخ بهره را برانگیخت، قیمت هر دلار آمریکا با ۱۰۰ روبل روسیه برابر شد. در این رابطه، مشاور اقتصادی رییس‌جمهوری ولادیمیر پوتین پیش‌تر بانک مرکزی را به دلیل کاهش ارزش روبل از مرز ۱۰۱ سرزنش کرد و سیاست سست آن را نشانه‌ای از اختلافات فزاینده بین مقامات دانست. به گزارش رویترز، از زمانی که پوتین در فوریه ۲۰۲۲ نیروهای خود را به اوکراین فرستاد، روبل حدود یک‌چهارم ارزش خود را در برابر دلار از دست داده بود، زیرا تحریم‌های غرب بر تراز تجاری و هزینه‌های نظامی روسیه تاثیر گذاشته است. در بورس مسکو، روبل در روز دوشنبه به ۷۵/۱۰۱ سقوط کرد که ضعیف‌ترین آن در ۱۷ ماه گذشته و ۳۰ درصد کاهش تاکنون در سال جاری است.
ماکسیم اورشکین، مشاور اقتصادی پوتین، پیش‌تر گفته بود بانک مرکزی می‌تواند تضمین کند که سرعت وام‌دهی با نرخ‌های بالاتر به سطوح پایدار کاهش می‌یابد. اعطای وام مصرفی بالا، همراه با کمبود شدید نیروی کار و کسری بودجه گسترده، همگی باعث افزایش تورم در سال جاری شده است. اورشکین در مقاله‌ای برای خبرگزاری تاس نوشت: «منبع اصلی تضعیف روبل و تسریع تورم، سیاست پولی نرم است. بانک مرکزی همه ابزارها را برای عادی‌سازی شرایط در آینده نزدیک در اختیار دارد.»
تصمیم بعدی بانک مرکزی روسیه برای نرخ بهره در روز پانزدهم سپتامبر برنامه‌ریزی شده بود. بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است از ۵/۸ درصد فعلی افزایش اضطراری داشته باشد، از اظهار نظر خودداری کرد.
به دنبال افزایش ۱۰۰ واحدی، دنیس پوپوف- تحلیلگر بانک پرومسویاز بیست و یکم جولای از یک افزایش کلیدی دیگر در نرخ بهره خبر داد. پوپوف گفت: برای محدود کردن تقاضا از جمله برای واردات، روبل باید گران‌تر شود. او گفت که بانک همچنین ممکن است به دنبال محدود کردن مازاد نقدینگی روبل و حتی تشدید قوانین در مورد جریان سرمایه برون‌مرزی باشد.
بانک مرکزی کاهش ارزش روبل (کاهش ۸۵ درصدی سالانه در ژانویه تا جولای) را ناشی از کاهش مازاد حساب جاری روسیه دانسته است. در هفته جاریر این بانک اعلام کرد که هیچ خطری برای ثبات مالی ناشی از تضعیف روبل مشاهده نمی‌کند، اما به زودی امکان افزایش نرخ بهره وجود دارد. نرخ‌های بهره بالاتر زندگی را برای وام‌گیرندگان از‌جمله شرکت‌ها و دولت سخت‌تر می‌کنند، زیرا این کشور عملیات نظامی در اوکراین را تامین مالی می‌کند.
الویرا نابیولینا، رییس بانک مرکزی، بلافاصله پس از تهاجم روسیه، به دلیل مدیریت اقتصادش مورد تحسین قرار گرفت، اما ممکن است در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ماه مارس آینده به عنوان یک قربانی شناخته شود، زیرا روبل ضعیف و تورم سرسختانه بالا به مصرف‌کنندگان آسیب می‌رساند.
ولادیمیر سولوویف، مجری محبوب تلویزیونی طرفدار کرملین، که برنامه‌های Rossiya1 او توسط میلیون‌ها روس تماشا می‌شود، اواخر هفته گذشته انتقادات تهاجمی و توهین‌آمیز از بانک مرکزی را آغاز کرد. او گفت: همه کشورها به ما می‌خندند، زیرا روبل ما به لطف سیاست نبوغ‌آمیز بانک مرکزی یکی از سه ارز ضعیف است. روبل از زمان حمله روسیه به اوکراین سیر پرتلاطمی داشته است و در ماه مارس سال گذشته به پایین‌ترین سطح خود در برابر دلار سقوط کرد و چند ماه بعد با حمایت از کنترل سرمایه و افزایش درآمدهای صادراتی به بالاترین حد خود در بیش از هفت سال گذشته رسید. در سال منتهی به جنگ، با حرکت روبل توسط عواملی مانند قیمت نفت، صادرات عمده روسیه و نوسانات شدید ناشی از تصمیمات ژئوپلیتیک به‌طور متوسط در حدود ۷۴ روبل به‌ازای هر دلار معامله می‌شد. در این رابطه برخی کارشناسان معتقدند ضعیف شدن روبل یک کیفرخواست برای جنگ روسیه علیه اوکراین است. این امر نه‌تنها به دلیل دریافت کمتر انرژی به دلیل از دست دادن بخش عمده‌ای از تجارت گاز اروپا، بلکه به دلیل موفقیت سقف قیمت نفت G7، هزینه بسیار بالاتر واردات به دلیل تحریم‌ها و سپس ادامه فرار سرمایه است.»
هفته گذشته، روسیه عملا قانون بودجه خود را با سیاست توقف خرید ارز از بازار فارکس توسط وزارت دارایی کنار گذاشت. تحلیلگران به‌طور گسترده موافق بودند که این اقدامات به تنهایی برای حمایت قابل توجهی از ارز ناکافی است.
یان ملکوموف، اقتصاددان مستقل مستقر در مسکو، به رویترز گفت: بانک مرکزی به‌طور کامل تحت کنترل نیست. بانک مرکزی می‌تواند نرخ بهره را به شدت افزایش دهد، همان‌طور که مدت کوتاهی پس از آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین توسط روسیه به ۲۰ درصد رسید. حتی حرکت به سمت نرخ ۱۵ درصد می‌تواند از روند کاهشی ارزش روبل جلوگیری کند، اما این موضع روسیه را مجبور به پرداخت بهای آن می‌کند.
وی گفت: بانک مرکزی نمی‌خواهد مانند سال گذشته اقتصاد و کسب‌وکار را نابود کند. بر اساس این گزارش، تحریم‌های اقتصادی غرب، هزینه‌های جنگ روسیه و اوکراین و خروج سرمایه از کشور همه و همه عوامل تاثیرگذار بر سقوط ارزش روبل هستند. احتمال تغییر تصمیمات ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، درباره سیاست خارجی و جنگ با اوکراین و نشست بانک مرکزی روسیه قطعا در نوسانات ارزش روبل اثر خواهند داشت، لذا نتیجه نهایی نشست اخیر قطعا بزرگ‌ترین تاثیر را بر محبوبیت ولادیمیر پوتین خواهد داشت، زیرا فرصت زیادی تا انتخابات ماه مارس باقی نمانده و تیم وی در بانک مرکزی باید بهترین راه‌حل را برای خروج از این وضعیت اضطراری پیدا کنند.