چرا رهبران اروپایی از برنامه صلح ترامپ نگرانند؟

کشورهای اروپایی‌ نگران هستند که تلاش‌های دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا برای پایان شتاب‌زده به جنگ اوکراین، به تضعیف غیرقابل جبران امنیت آنها منجر شود. دونالد ترامپ می‌خواهد با یک توافق به جنگ روسیه علیه اوکراین پایان دهد اما به ‌نظر می‌رسد این تلاش با خواسته اروپایی‌ها منطبق نیست.
به گزارش یورونیوز، پس از آنکه اروپایی‌ها از مذاکرات آمریکا و روسیه برای پایان دادن به جنگ اوکراین کنار گذاشته شدند، آنها بر تلاش‌های خود افزوده‌اند تا جایگاه‌شان را در این تحولات که به ‌سرعت در حال رخ دادن هستند، باز پس‌ گیرند. کایا کالاس، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر این نظر است اگر توافقی شود که اروپایی‌ها با آن موافق نباشند، آن توافق شکست خواهد خورد زیرا برای اجرایش به اروپایی‌ها نیاز است. خانم کالاس همچنین با هشدار نسبت به تلاش روسیه برای ایجاد اختلاف میان کشورهای غربی، گفت که آنها نباید در دام روس‌ها بیفتند.
سخنان رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نمایانگر یک نگرانی عمیق در این قاره است و آن اینکه کشورهای اروپایی احساس می‌کنند امنیت بلندمدت‌شان اکنون به طرح‌ها و تصمیم‌های یک فرد وابسته شده است.
یک توافق بد
اروپا از نوع نگاه ترامپ به پوتین آگاهی داشت. ترامپ پیش از این ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه را فردی «باهوش» توصیف کرده است که می‌فهمد چه کاری انجام می‌دهد. سخنان ترامپ درباره جنگ اوکراین و انتقادات او از نقش اروپا در سه سال گذشته، بر تردیدهای اروپایی‌ها نسبت به تمایل رییس‌جمهور آمریکا برای ایفای نقش میانجی بی‌طرف میان مسکو و کی‌یف افزوده است.
اگر ترامپ از همان ابتدای مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین به نفع روسیه عمل کند، این موضوع موجب خواهد شد شرایط به ‌شدت به ضرر کی‌یف تغییر کند؛ تغییر موازنه‌ای که به نفع پوتین خواهد بود تا بتواند ۲۰‌درصد از خاک اوکراین را که توسط نیروهای روسیه اشغال شده‌اند به ‌طور رسمی به دست آورد.
کاخ سفید اعلام کرده که بازگشت اوکراین به مرزهای پیش از سال ۲۰۱۴ و عضویت این کشور در ناتو اهدافی «غیرواقعی» هستند که باید از هر توافقی با روسیه حذف شوند. این موضع آمریکا با تفکر حاکم بر کرملین هم‌راستا است. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا گفته است که «همه طرف‌ها» باید در مذاکرات پایان دادن به جنگ اوکراین «امتیازاتی» بدهند. تاکنون دولت ترامپ بیشترین بار مسوولیت را بر دوش اوکراین گذاشته است. اروپایی‌ها اکنون نگرانند که ترامپ بخواهد با نقش‌آفرینی به‌ عنوان میانجی صلح و استفاده تبلیغاتی از این موضوع برای خود، اوکراین را ابتدا مجبور به پذیرش آتش‌بس کند و سپس این کشور را تحت فشار قرار دهد تا یک توافق نامناسب را بپذیرد.
پس از برگزاری نشست اضطراری برخی رهبران کشورهای اروپایی در پاریس، پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا تاکید کرد که هر توافقی برای پایان دادن به جنگ اوکراین باید به ‌گونه‌ای باشد که روسیه احساس کند نمی‌تواند به سیاست‌های امپریالیستی‌ خود ادامه دهد. او در ادامه با الحاق سرزمین‌های اوکراینی به روسیه در شرایط کنونی مخالفت کرد. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان نیز گفت که «تسلیم اجباری اوکراین به معنای تسلیم کل غرب با همه پیامدهایش خواهد بود».
پیش‌نویسی که اوکراینی‌ها را شگفت‌زده کرد
شهرت دونالد ترامپ در عرصه جهانی بیشتر به‌ دلیل رویکرد او در دیپلماسی است که به روشش در تجارت در منهتن شباهت دارد. یکی از طرح‌های جنجالی و در عین حال غیرواقعی او که اخیرا پیشنهاد داده، تصاحب نوار غزه توسط آمریکا و تبدیل آن به «ریویرای خاورمیانه» است. با اجرای این طرح، میلیون‌ها فلسطینی مجبور به ترک خانه‌های خود در این باریکه می‌شوند.
در مورد اوکراین نیز او فقط به صلح رضایت نمی‌دهد، بلکه به تجارت هم توجه خواهد داشت. اوایل ماه فوریه، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا به دستور ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین در کی‌یف دیدار کرد تا درباره دسترسی واشنگتن به مواد معدنی نادر اوکراین به ازای حمایت‌های امنیتی از این کشور گفت‌وگو کند اما پیش‌نویس توافقی که بسنت روی میز گذاشت، اوکراینی‌ها را شگفت‌زده کرد.
روزنامه دیلی‌تلگراف که نسخه‌ای از این طرح را به‌ دست آورده، در گزارشی نوشت آمریکا به اوکراین پیشنهاد کرده است که ۵۰‌درصد از درآمدهای استخراج مواد معدنی، ۵۰‌درصد از ارزش همه مجوزهای جدید صادر شده به طرف‌های ثالث و همچنین حقوق پیش‌خرید برای صادرات به سایر کشورها را به آمریکا منتقل کند. براساس پیش‌نویس توافقنامه‌ای که توسط واشنگتن ارائه شده، ارزش‌های اقتصادی مرتبط با منابع اوکراین، از جمله «منابع معدنی، منابع نفت و گاز، بنادر و زیرساخت‌های دیگر» شامل آن می‌شود و این قرارداد باید براساس قوانین نیویورک اداره شود. این روزنامه بریتانیایی، این پیش‌نویس را به‌ معنای «استعمار» دانسته و شرایط مطرح شده در آن را بدتر از مجازات‌های مالی اعمال شده بر آلمان و ژاپن پس از شکست آنها در سال ۱۹۴۵ توصیف کرده است.
زلنسکی پیشنهاد آمریکا را به‌ دلیل اینکه به نفع اوکراین نیست، رد کرده است. ترامپ وعده داده که آمریکا ۵۰۰‌میلیارد دلار از منابع اوکراین را در ازای کمک‌های نظامی گذشته خود به اوکراین در جنگ با روسیه به ‌دست خواهد آورد.
واگذاری چنین سرمایه‌ای به آمریکا به ‌شدت روند بازسازی اوکراین را به خطر می‌اندازد و اروپا را مجبور می‌کند سهم بیشتری از این هزینه‌ را بر عهده گیرد. نکته قابل توجه این است که رقم اعلام‌شده توسط دونالد ترامپ تقریبا با هزینه تخمینی بازسازی اوکراین برابر است.
یک جایگاه نامناسب
یکی از اصلی‌ترین دلایل نگرانی اروپا از گفت‌وگوهای آمریکا و روسیه این بوده که از مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین کنار گذاشته شده است.
ترامپ با گفت‌وگوی تلفنی خود با ولادیمیر پوتین باعث گسست جبهه متحدی شد که حدود سه سال روسیه را در انزوا نگه داشته بود. رییس‌جمهور آمریکا هنگام اعلام آغاز مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین، به ‌طور مشخص روند گفت‌وگوها را در قالبی سه‌جانبه تعریف کرد: پوتین، زلنسکی و خودش.
بنا به گفته کیت کلوگ، نماینده ویژه آمریکا در امور اوکراین، اروپایی‌ها در مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین حضور نخواهند داشت و فقط بر سر موضوعات مد‌نظر مورد مشورت قرار خواهند گرفت. این اظهارات شوکی بود که بر اروپا وارد شد زیرا این قاره با اختصاص ۱۳۲‌میلیارد یورو به اوکراین، بیشترین سهم را در کمک به این کشور داشته است. اروپا همچنین آینده خود را با ثبات در اوکراین مرتبط می‌داند.
پیشنهاد وزیر خارجه آمریکا مبنی بر اینکه اتحادیه اروپا فقط زمانی به میز مذاکره دعوت خواهد شد که نوبت به لغو تحریم‌ها علیه کرملین برسد، بر شدت نگرانی اروپایی‌ها افزود زیرا آنها احساس کردند که به ‌جای یک بازیگر فعال، بیشتر به‌ عنوان یک تماشاگر منفعل در نظر گرفته شده‌اند.
موضع روبیو با هدف رسمی اتحادیه اروپا مبنی بر مجازات روسیه به ‌خاطر تجاوزاتش در تضاد است. بروکسل اخیرا یک وام چند میلیارد دلاری برای کی‌یف در نظر گرفته که از دارایی‌های مسدودشده روسیه به‌ عنوان وثیقه استفاده کرده است. اگر این پول آزاد شود، همانطور که کرملین خواسته است، اعطای این وام منتفی می‌شود و کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید آن را پرداخت کنند.
نیکولای فون اندارزا، پژوهشگر ارشد موسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت (SWP) بر این نظر است که مواضع علنی دولت ترامپ در مورد اوکراین پیش از شروع هرگونه مذاکره‌ای به بدترین سناریو برای اروپا تبدیل شده است. بنا به گفته او، آمریکا نه‌تنها در حال مذاکره درباره امنیت اروپا بدون حضور کشورهای اروپایی است، بلکه با پذیرش علنی همه نکات مطرح‌شده توسط روسیه پیش از آغاز مذاکرات، به روسیه برای کسب پیروزی‌های بزرگ دیپلماتیک کمک کرده است.
این پژوهشگر در ادامه گفت در این شرایط، کشورهای اروپایی باید دو اقدام اساسی انجام دهند؛ اول اینکه آنها باید با قدرت از اوکراین حمایت کنند تا این کشور بتواند به هر توافقی که میان روسیه و آمریکا منعقد می‌شود، «نه» بگوید و دوم اینکه کشورهای اروپایی باید برای تقویت توان دفاعی خود به سرعت سرمایه‌گذاری کنند.
کنار گذاشته شده
دولت ترامپ از کشورهای اروپایی خواسته تا نظر خود را درباره اعزام نیروی نظامی برای تضمین یک توافق صلح احتمالی میان اوکراین و روسیه بیان کنند. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا به ‌صراحت اعلام کرده است که کشورش هیچ نیروی نظامی در اوکراین مستقر نخواهد کرد. او همچنین گفته است که «نباید هرگونه ماموریت حفظ صلح در اوکراین شامل بند ۵پیمان ناتو» شود. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا اگرچه بر «آمادگی و تمایل» کشورش برای اعزام نیرو به اوکراین برای تضمین صلح تاکید کرده اما تضمین‌های آمریکا را برای صلح پایدار ضروری می‌داند زیرا به گفته او فقط آمریکا می‌تواند پوتین را از انجام حملات دوباره بازدارد. دانمارک نیز بر اهمیت تضمین‌های آمریکا برای صلح پایدار تاکید دارد.
در مقابل، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان بحث درباره اعزام نیرو برای حفظ صلح را «زودهنگام» می‌داند و دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان نیز بر ضرورت حضور نیروهای نظامی کشورش در مرز لهستان با بلاروس تاکید دارد. این اختلاف‌‌نظرها نشان‌ از ناامیدی فزاینده در میان اروپایی‌ها دارد زیرا آنها با واقعیتی تلخ روبه‌رو هستند و آن اینکه آنها از مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین کنار گذاشته شده‌اند و فقط باید مفاد توافق احتمالی را اجرا کنند.
تضاد منافع امنیتی
یکی دیگر از نگرانی‌های اروپا این است که آمریکا صرف‌نظر از نتیجه مذاکرات بین زلنسکی، پوتین و ترامپ تصمیم دارد حضور نظامی خود را در اروپا به ‌تدریج کاهش دهد. این حضور نظامی به دوران جنگ سرد برمی‌گردد؛ زمانی که آمریکا تلاش داشت از گسترش اتحاد جماهیر شوروی جلوگیری کند.
از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در فوریه‌۲۰۲۲، تعداد نیروهای آمریکایی مستقر در اروپا به حدود ۱۰۰‌هزار نفر افزایش یافته است. اینک وزیر دفاع آمریکا گفته است که کشورش به جای تمرکز بر اروپا، توجه خود را به منطقه اقیانوس آرام و مرز با مکزیک معطوف خواهد کرد. کشورهای اروپایی از اینکه از آنها خواسته شود توافقی شکننده میان اوکراین و روسیه را همزمان با خارج کردن نیروهای نظامی آمریکا از خاک اروپا حفظ کنند، یک بحران می‌دانند که باید از وقوع آن جلوگیری کرد.
صدر‌اعظم آلمان بر این نظر است که ناتو باید براساس همکاری مشترک بین اعضا عمل کند تا امنیت همه اعضای این سازمان تضمین شود. نخست‌وزیر لهستان نیز بر ضرورت همکاری اروپا و آمریکا برای تضمین امنیت تاکید دارد.
قطع همکاری اروپا و آمریکا می‌تواند فرصتی برای پوتین ایجاد کند تا به هدف خود که شکستن اتحاد کشورهای فراآتلانتیک است، دست یابد. این اتحاد تاکنون مهم‌ترین مانع در برابر تلاش‌های پوتین برای بازگرداندن نفوذ روسیه در جهان بوده است. بنا به گفته جانا پاگلی‌ارن، پژوهشگر ارشد در شورای روابط خارجی اروپا، رویدادهای فوریه‌۲۰۲۵ در روابط آمریکا و اروپا ممکن است به‌ عنوان نقطه عطفی در تاریخ ثبت شوند و آن زمانی است که منافع امنیتی آمریکا به ‌طور اساسی با منافع امنیتی اروپا تفاوت پیدا کند.