چرا مولدسازی شکست خورد؟

اقتصاد آنلاین- در شرایطی که مجلس سرگرم تدوین برنامه هفتم و بودجه ۱۴۰۳ است، اظهارات جدید داود منظور رییس سازمان برنامه بودجه سیگنال نگرانکننده‌ای برای اقتصاد ایران ارسال کرده چراکه در هفت ماهه ابتدایی سال‌جاری فقط ۷۰ درصد منابع و درآمدهای پیش‌بینی‌شده، تحقق پیدا کرده و با توجه به رفتار دولت‌ها به نظر می‌رسد تا پایان سال از طریق افزایش قیمت‌ها یا استقراض دولت از نظام بانکی کسری بودجه تامین می‌شود که مجددا دور باطل افزایش تورم را به جامعه تحمیل خواهد کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، براساس این گزارش، ناترازی بودجه که تبعات تورمی آن به سرعت بروز پیدا می‌کند به عنوان بزرگ‌ترین ناترازی در اقتصاد ایران شناخته می‌شود، البته ناترازی انرژی و ناترازی صندوق‌های بازنشستگی هم به عنوان ابرچالش که هنوز نسخه مناسبی برای رفع آن نوشته نشده شناخته می‌شوند اما تنظیم بودجه معیوب و به دور از واقعیات، محیط اقتصاد کلان را دچار بی‌ثباتی شدید کرده است.
کارشناسان اعتقاد دارند یکی از مهم‌ترین مصائب بودجه‌نویسی، سهم قابل توجه نفت در درآمدها است که در شرایط کنونی به دلیل نامشخص بودن آینده تحریم‌ها و نوسانات قیت نفت عملا در بسیاری از ماه‌ها امکان صادرات با قیمت پیش‌بینی شده وجود ندارد.
برای نمونه آن‌طور که رییس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده، در ۱۴۰۲ درآمدهای نفتی در بودجه ۶۲۰ هزارمیلیاردتومان پیش‌بینی شده و فرض بر این بوده که به میزان ۵/۱ میلیون بشکه نفت با قیمت ۸۰ دلار فروخته شود اما این پیش‌بینی تحقق پیدا نکرده است.
نکته قابل توجه بعدی این است درآمد حاصل از مولدسازی دارایی‌ها نیز در بودجه سالجاری ۱۰۴ هزارمیلیاردتومان پیش‌بینی شده که کمتر از ۱۰ هزارمیلیارد تومان از این مبلغ حاصل شده است.
بنگاه‌های دولتی جذابیتی برای خریدار ندارند
در همین ارتباط، وحید شقاقی‌شهری استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی گفت: آسیب‌شناسی نشان می‌دهد که مولدسازی یا به تعبیری فروش اموال فراتر از ظرفیت اقتصاد ایران، پیش‌بینی شده بود. در کشور نسبت به واگذاری‌های بنگاه‌های دولتی سال‌ها نگرش منفی وجود داشته و محرز بود که چنین اتفاقی عملی نخواهد شد.
وی متذکر شد: نکته دیگر این است در سال‌های گذشته، بنگاه‌های سودده و خوب دولتی قبلا واگذار شده و بنگاه‌های فعلی چندان جذابیتی ندارد که خریدار داشته باشند بنابراین این سیاست تا این لحظه شکست خورده است.
این اقتصاددان ادامه داد: اشتباه بزرگ این بود که بودجه جاری کشور به درآمد حاصل از مولدسازی دارایی‌ها گره زده شد در حالی که دولت باید هزینه‌های قطعی انجام دهد که منبعی برای آن وجود ندارد.
شقاقی‌شهری یکی دیگر از دلایل کسری بودجه امسال را فروش نرفتن اوراق بدهی عنوان کرد و گفت: مشخص بود با توجه به رکود اقتصاد ایران، چندان استقبالی از خرید اوراق بدهی انجام نخواهد شد. در بخش صادرات نفتی هم درآمدها صرف واردات کالا می‌شود و به دست بانک مرکزی نمی‌رسد تا تبدیل به ریال شود.
اصلاحات ساختاری راه برون‌رفت از ناترازی
شقاقی‌شهری افزود: به‌طور کلی تا زمانی که شاهد اصلاحات ساختاری در بودجه نباشیم، ناترازی برای سال‌های بعد هم ادامه‌دار خواهد بود. سیاستگذار باید توجه کند که حتی در طول سال هزینه‌های غیرمنتظره ایجاد می‌شود در حالی که براساس درآمدهایی که تحقق آنها کاملا مبهم است دست به تدوین برنامه می‌زند.
استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی با تاکید بر اینکه هزینه‌های جاری را باید با درآمدهای مالیاتی پوشش داد، بیان کرد: حدود ۸۰ درصد بودجه، هزینه جاری است اما مالیات تنها نصف آن را پوشش می‌دهد در حالیکه در کشورهای توسعه یافته تنها از محل مالیات، هزینه‌های جاری پوشش داده می‌شود، در نتیجه دولت مجبور است که سراغ منابع بانک مرکزی برود که البته اکنون شاهد آن هستیم دولت به سراغ بانک‌های دولتی رفته که در نهایت این بانک‌ها هم تنها با خلق پول می‌توانند پاسخگوی نیاز دولت باشند.
شقاقی‌شهری در پایان با طرح این مساله که ناترازی بودجه تنها با واقع‌نگری قابل برطرف شدن است، تصریح کرد: در یک دهه گذشته هیچگاه سند مالی دولت براساس واقعیت بسته نشده و شاهد اقدامات مقطعی بوده‌ایم؛ تنها راه رهایی از ناترازی این است که وقتی درآمد قطعی نداریم برای آن هزینه‌ای ایجاد نکنیم.