چرخش به سوی بازارهای اروپا

«جهان صنعت»- منابع آمریکایی روز چهارشنبه مدعی شدند که دولت این کشور خرید مواد هسته‌ای از ایران را که به دوران ریاست‌جمهوری اوباما برمی‌گردد، متوقف می‌کند. اوباما این کار را در آغاز توافق هسته‌ای انجام داد تا تضمین کند که ایران به توافق اتمی پایبند بماند. آمریکا منبع تولید آب سنگین ندارد و این توافق خرید از ایران برایشان سودآور بوده تا بتواند از این طریق برخی نیازهای خود را تامین کند. اگرچه مسوولان ایرانی معتقدند در صورت عدم خرید آب سنگین، می‌توانیم همچون گذشته به ذخیره این محصول راهبردی ادامه دهیم ولی بر اساس متن برجام، ایران ملزم به فروش مازاد بر نیاز آب سنگین خود است. اکنون سوال اینجاست که اکنون که آمریکا قصد خرید آب سنگین از ایران را ندارد و در عین حال ایران نیز حق نگهداری از آب سنگین مازاد را نمی‌تواند داشته باشد تکلیف این فرآورده چه می‌شود؟ به گفته برخی کارشناسان، ایران مجبور خواهد شد در قبال انجام تعهدات خود در برجام مازاد خود را به قیمت کمتر به طرف غربی بفروشد. در نهایت این آژانس است که مسولیت این موضوع را به دوش می کشد.ایران باید انبار مازاد خود را به آژانس اعلام کند تا فکری برای این فرآورده شود.البته بعید نیست که خیلی زود تهران با کشورهای اروپایی برای فروش آب سنگین کنار بیاید.ایران می‌داند که انگشت اتهامات درخصوص توافق هسته‌ای به سمت‌اش است تا با کوچک‌ترین بهانه متهم به نقض برجام شود برای همین در خصوص آب سنگین بعید است که توافقات جانبی را زیرپا بگذارد.
هنگامی که دولت اوباما آب سنگین ایران را خرید، مایک پمپئو، رییس سازمان سیا که در آن زمان عضو کمیته اطلاعاتی کنگره بوده، گفته بود دولت اوباما به دنبال اعطای کمک هزینه به برنامه هسته‌ای ایران است. پمپئو مدعی شده بود که «این خرید به ایران اجازه می‌دهد تا یک محصول سابقا غیرقابل فروش را تخلیه کند و عمل تجارت با ایران را تطهیر می‌کند.» نهایتا دولت اوباما در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که هشت میلیون دلار برای خرید آب سنگین از ایران اختصاص داده است. این موضوع در کنگره و امنیت ملی آمریکا جنجال به پا کرد. قانونگذاران آمریکایی این اقدام را یک معامله غیرقانونی توصیف کردند که توسط مالیات‌دهندگان آمریکایی تامین مالی شده است. مقامات آمریکایی گفته‌اند این معامله توسط یک طرف سوم انجام شده است. در آن زمان، اعلام شد که اگر برای پایبند نگه داشتن ایران به برجام نیاز باشد، آمریکا خریدهای بیشتری انجام خواهد داد.
اما با این وجود، مقامات بلندپایه دولت ترامپ اعلام کردند که دولت آمریکا دیگر این معاملات هسته‌ای با ایران را انجام نخواهند داد. فری‌بیکن این اقدام آمریکا را یک تغییر سیاسی بزرگ دانسته که هدف آن اعمال سخت‌گیری بر دسترسی ایران به پول‌های آمریکایی است. قانونگذاران و افراد مطلع معتقدند که پرداخت ۶/۸ میلیون دلار به ایران طرحی برای اعطای دسترسی به ارز آمریکا برای ایران بوده است و این پرداخت، بخشی از بسته تشویقی آمریکا برای پایبند نگه‌ داشتن ایران به توافق هسته‌ای بود. یک منبع آشنا با طرز فکر دولت آمریکا درباره این تغییر به فری‌بیکن گفته، توقف خرید آب سنگین بخشی از یک سیاست سختگیرانه‌تر علیه تلاش‌های ایران برای کسب دسترسی بیشتر به پول نقد است.
بهروز کمالوندی درباره توقف خرید آب سنگین از ایران از سوی آمریکایی‌ها، انتشار این اخبار را «خبرسازی» عنوان کرد و گفت: فروش آب سنگین به آمریکا به شرکت‌های دولتی و خصوصی در گذشته مطرح بود و یک خرید دولتی از ما داشتند و وزارت انرژی آمریکا از ما آب سنگین خرید و نامه‌ای را به شرکت‌های خصوصی دادند و اعلام کردند که از خرید آب سنگین این شرکت‌ها از ایران حمایت می‌کنند، اما بعد از آن، تمرکزمان بر بازارهای اروپا بود. وی ادامه داد: دیدم در برخی رسانه‌ها این بحث توقف خرید آب سنگین از ایران را به دیوید آلبرایت نسبت داده‌اند در حالی که در سایت او هم نکته جدیدی در این باره وجود ندارد. البته قبلا تفاسیری از مباحث برجام داشته که حتی ۱+۵ و آمریکا هم خیلی با این تفاسیر موافق نبودند. به نظرم سعی دارند مشکل کاذبی را ایجاد کنند که به جایی هم نمی‌رسند.
کمالوندی گفت: بر اساس برجام ایران مازاد سالانه ۳۰ تن را به بازار بین‌المللی عرضه می‌کند و در ازای بهای آن مازاد را تحویل می‌دهد و کسی اجباری به خرید ندارد و تعهد ما فقط درباره مازاد آب سنگین است.
علی‌اکبر صالحی نیز در جمع خبرنگاران در رابطه با توقف خرید آب سنگین از ایران از سوی آمریکا اظهار کرد: «آمریکایی‌ها از ما ۳۰ تن خریدند علاقه‌مند بودند به خرید آب سنگین از ایران ادامه دهند اما دولت جدیدشان گفته از ایران آب سنگین نخرند، این دیگر مشکل خودشان است». وی در رابطه با برخی انتقادات ایران از تفاسیر متفاوت از متن برجام از سوی آژانس و انتقاد ایران و تقاضا برای اصلاح‌بندی از گزارش اخیر آمانو گفت: «برخی برداشت‌هایی دارند که نماینده ما در آژانس هم گفتند برداشت‌ها نباید یک طرفه باشد و باید منطبق با متن صریح برجام باشد اما برخی علاقه‌مندند در برخی امور تفسیر خودشان را از متن کنند اما ما گفتیم باید طبق برجام باشد.»درست است که این‌طور گفته می‌شود که اعمال سخت‌گیری بر دسترسی ایران به پول‌های آمریکایی هدف توقف خرید آب سنگین آمریکا از ایران است اما به نظر می‌رسد آمریکا با شناخت درست از بازار جهانی آب‌سنگین قصد دارد تا ایران را مجبور کند که توافقات جانبی برجام را زیر پا بگذارد تا در آینده از این موضوع برای توجیه پایبند نبودن ایران در تعهداتش استفاده کند. به هر حال در شرایطی که ایران تلاش کرد که با پیشنهاد قیمت مناسب جایی در بازار جهانی آب‌سنگین باز کند جنگ روانی این‌چنینی از سوی آمریکا می‌تواند این صنعت را به هدر بدهد.