چرخش عیدانه بازار

نوید خیرخواه- روز گذشته بازار سرمایه یکی از روزهای فراتر از انتظار خود را تجربه کرد. در آخرین هفته از سال، بورس توانست در مسیری صعودی حرکت و بسیاری از سهامداران را شگفت‌زده کند. این تغییر مسیر، علاوه‌بر بهبود نسبی در جو معاملاتی، نشان داد که اخبار مثبت می‌توانند تاثیر چشمگیری بر روند بازار داشته باشند. برخی تحلیلگران بر این باورند که انتشار اخبار مربوط به FATF یکی از عوامل اصلی این چرخش بوده و موجب شده است که بورس با اقبال خریداران همراه شود در حالی‌ که بازار صندوق‌های طلا با افت مواجه شد. اگر چنین برداشتی صحیح باشد، می‌توان تصور کرد که در صورت انتشار اخبار مثبت‌تر در حوزه سیاست خارجی، واکنش بازارهای مالی می‌تواند حتی گسترده‌تر باشد. یکی از نکات برجسته معاملات روز گذشته، رشد سهام کوچک و شاخص هم‌وزن بود. بارها تاکید شده که اندازه سهام مهم نیست بلکه کارایی و ارزندگی آن اهمیت دارد اما به نظر می‌رسد که هنوز هم برخی ساختارهای بازار، از جمله سیاست‌های مرتبط با حجم مبنا، مانعی برای جریان نقدینگی به سمت این دسته از سهم‌ها ایجاد می‌کنند. اگر اصلاحاتی در این زمینه صورت نگیرد، ممکن است بازار مجددا درگیر رکود نقدینگی شود و رشد این نمادها تنها محدود به یک دوره کوتاه‌مدت باشد. با این وجود، در وضعیت فعلی، افزایش تقاضا برای سهم‌های کوچک و هم‌وزن نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران به دنبال فرصت‌های تازه در بازار هستند.
سیگنال‌های مثبت و تغییر فضای معاملاتی
بازار در شرایطی آغاز شد که از همان ابتدا، مجموعه‌ای از اخبار و سیگنال‌های مثبت به آن جهت داد. از بحث‌های مرتبط با FATF گرفته تا رشد نرخ نیما، خبرهای مثبت در صنعت پتروشیمی، انتشار اوراق تبعی و زمزمه‌های تسعیر ارز، همگی باعث شدند که جو ابتدایی بازار قوی و مثبت باشد. با این حال، هنوز هم تردید و نگرانی میان برخی معامله‌گران به چشم می‌خورد. بسیاری از سهامداران، با توجه به ابهام‌های موجود در فضای اقتصادی و سیاسی، از ورود پرقدرت به بازار خودداری کرده‌اند و حجم پایین معاملات نشان‌دهنده احتیاط سرمایه‌گذاران است. رشد بازار در روز گذشته، با وجود تمام نکات مثبت، همچنان با دیده تردید از سوی برخی فعالان مواجه است. آنها بر این باورند که فضای کلی بازار همچنان مبهم و پر از ابهام‌های سیاستگذاری و اقتصادی است و برای تداوم این روند مثبت، نیاز به ورود نقدینگی جدید و تثبیت سیاست‌های کلان اقتصادی وجود دارد. با این حال، این چرخش مثبت به‌موقع نشان داد که در صورت بهبود فضای روانی و سیاستگذاری‌های اقتصادی، بازار ظرفیت رشد بالایی
دارد.
چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار سرمایه
با توجه به روند روز گذشته، انتظار می‌رود که در روزهای باقیمانده از سال، بازار همچنان تحت تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی قرار داشته باشد. اگر سیگنال‌های مثبت جدیدی منتشر شود، این امکان وجود دارد که شاخص کل و به‌ویژه شاخص هم‌وزن، روند رو به رشد خود را ادامه دهند. از سوی دیگر تا زمانی که جریان نقدینگی جدید وارد بازار نشود، رشد پرقدرت و پایدار بورس همچنان با اما و اگر همراه خواهد بود. آخرین هفته معاملاتی سال آغاز شده و تنها سه روز کاری دیگر تا پایان سال باقی‌مانده است. روز گذشته، بازار سرمایه آخرین شنبه سال را با روندی مثبت پشت سر گذاشت و برخلاف انتظارات، فضایی پرتقاضا و کم‌تنش را تجربه کرد. این در حالی است که در دو روز آینده، برخی لیدرهای اصلی بازار از جمله نمادهای پالایشی و خودرویی متوقف خواهند بود و تمرکز بازار بیشتر بر سایر گروه‌های سهامی خواهد بود. با وجود آنکه بازار همچنان با ابهام‌هایی درخصوص سیاست‌های پولی، نوسانات نرخ ارز و تحولات بین‌المللی مواجه است اما نشانه‌هایی از کاهش سطح تنش‌ها و بهبود انتظارات سرمایه‌گذاران در معاملات روزهای اخیر دیده می‌شود.
سیگنال‌های مثبت و کاهش تنش‌ها در بازار سرمایه
در هفته‌های گذشته، بازار سرمایه تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله تحولات سیاست خارجی، نوسانات بازار ارز و کاهش نقدینگی قرار داشت که باعث شد بسیاری از سرمایه‌گذاران در موقعیت انتظار و احتیاط قرار بگیرند اما طی دو روز اخیر، برخی خبرهای مثبت باعث شد نگرش بازار نسبت به آینده تغییر کند. یکی از مهم‌ترین این اخبار، تحولات مرتبط با FATF بود که به اعتقاد برخی فعالان بازار، تاثیر مثبتی بر بورس و تاثیر منفی بر بازارهای طلا و ارز گذاشت. اگر این گمانه‌زنی‌ها درست باشد، می‌توان تصور کرد که انتشار اخبار مثبت‌تر در حوزه سیاست خارجی و زمزمه‌های احتمالی توافقات جدید، تغییرات محسوسی در روند بازارها ایجاد کند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که تکرار اخبار منفی و کاهش اثرگذاری آنها بر ذهنیت سرمایه‌گذاران یکی از دلایل اصلی بهبود فضای بازار بوده است. در واقع، بازار پس از یک دوره پرنوسان، اکنون وارد مرحله‌ای شده است که دیگر چندان نسبت به اظهارات و تصمیمات گذشته، واکنش‌های شدیدی نشان نمی‌دهد و این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از تغییر فضای روانی سرمایه‌گذاران باشد.
رویدادهای کلیدی هفته پایانی بازار
طبق روال هر هفته، در اولین روز معاملاتی، نگاهی به مهم‌ترین رویدادهای پیش‌روی بازار خواهیم داشت. مهم‌ترین موضوعی که در روزهای اخیر مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته، نامه‌ای است که اخیرا منتشر شده و واکنش‌های متفاوتی را در فضای اقتصادی و سیاسی ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد که واکنش ایران قبل و بعد از این نامه تفاوت‌هایی داشته است و این موضوع نشان می‌دهد که در سطح کلان، بازارها در شرایط متفاوتی نسبت به گذشته قرار دارند.
علاوه بر این، تا پایان هفته جاری، احتمال مطرح شدن سخنان سرنوشت‌ساز در سطح سیاستگذاری کم است و همه نگاه‌ها به سخنرانی نوروزی رهبری معطوف شده است. انتظار می‌رود که در این سخنرانی، مواضع رسمی ایران در قبال آمریکا و برخی دیگر از مسائل اقتصادی و بین‌المللی مشخص شود. برخی تحلیلگران حتی بر این باورند که نتایج این سخنرانی می‌تواند مسیر بازارهای مالی در سال۱۴۰۴ را تعیین کند و از این جهت، هفته جاری از نظر تحولات اقتصادی و سیاسی، یک هفته پر از ابهام و انتظار خواهد بود.
در سطح داخلی، برخی نمادهای متوقف‌شده آماده بازگشایی هستند و در مقابل، برخی دیگر از نمادهای خودرویی و پالایشی در آستانه توقف قرار دارند. نوسانات نرخ دلار نیما، تغییرات در نرخ تسعیر ارز بانک‌ها و سیاست‌های جدید مرتبط با کنترل نقدینگی، از جمله مواردی هستند که در معاملات روزهای آتی تاثیرگذار خواهند بود. اخبار مرتبط با FATF، سیاست‌های پولی بانک مرکزی و جهت‌گیری‌های اقتصادی دولت همچنان به عنوان عوامل مهم در تعیین انتظارات سرمایه‌گذاران نقش دارند.
چرخش بازار؛ سیگنالی برای تغییر روند در سال آینده؟
چند روز پیش، در بحبوحه نزولی‌ترین روزهای بازار، اصطلاح «به وقت چرخش» به کار رفت. این اصطلاح در شرایطی مطرح شد که بازار با روندی کاملا منفی و ناامیدی سرمایه‌گذاران مواجه بود اما حالا، در روزهای پایانی سال، نشانه‌هایی از چرخش مثبت و بازگشت تدریجی تقاضا در برخی نمادهای بازار دیده می‌شود.
سوال کلیدی این است که آیا این تغییر جهت، یک نوسان کوتاه‌مدت ناشی از جو خبری است، یا اینکه می‌تواند زمینه‌ساز یک روند پایدار در سال آینده باشد؟ از یک طرف، برخی کارشناسان بر این باورند تا زمانی که ورود نقدینگی جدید به بازار اتفاق نیفتد، رشد بورس پایدار نخواهد بود اما از سوی دیگر کاهش سطح تنش‌های سیاسی، تثبیت نسبی در نرخ ارز، و بهبود سیاست‌های اقتصادی دولت می‌توانند زمینه‌ساز رشد تدریجی و پایدارتر بازار در سال آینده شوند.
بازار در انتظار تثبیت نقدینگی و سیاست‌های اقتصادی
یکی از مهم‌ترین چالش‌های بورس در ماه‌های اخیر، خروج گسترده نقدینگی و کاهش ارزش معاملات روزانه بوده است. تا زمانی که حجم معاملات به سطح بالاتری بازنگردد و جریان پول جدید وارد بازار نشود، نمی‌توان انتظار رشد پرقدرت و پایدار را داشت. با این حال، در روزهای اخیر، برخی نمادهای کوچک‌تر و شاخص هم‌وزن عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل داشته‌اند که این موضوع نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خرد به تدریج در حال بازگشت به بازار هستند.
در این میان، اصلاح سیاست‌های مرتبط با حجم مبنا در برخی نمادهای کوچک‌تر می‌تواند نقدینگی را به سمت این گروه از سهم‌ها هدایت کند. اگرچه همچنان چالش‌های ساختاری بازار سرمایه به قوت خود باقی است اما توجه به اصلاحات در سازوکار معاملات و حمایت‌های سیاستی از بورس می‌تواند به افزایش عمق بازار و ورود سرمایه‌های جدید کمک کند.
چشم‌انداز کوتاه‌مدت بورس
با توجه به روند روز گذشته و اخبار منتشرشده، انتظار می‌رود که در روزهای باقیمانده از سال، بازار همچنان تحت‌تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی باشد. اگر در روزهای آتی، سیگنال‌های مثبت بیشتری منتشر شود، می‌توان انتظار داشت که روند شاخص هم‌وزن و برخی گروه‌های کوچک‌تر، همچنان صعودی باقی بماند.
با این حال، تا زمانی که نقدینگی جدید به بازار وارد نشود، رشد شاخص کل همچنان محدود خواهد بود و نمی‌توان انتظار داشت که بازار به‌سرعت به روندهای صعودی سال‌های قبل بازگردد. در نهایت، همه چیز به سیاست‌های اقتصادی و تحولات سیاسی آینده بستگی دارد و سرمایه‌گذاران در روزهای آینده همچنان با دیدگاهی محتاطانه و نگاهی به تحولات کلان، در انتظار تعیین‌تکلیف روند بازار در سال۱۴۰۴ خواهند بود.
چرخش بازار و آغاز یک روند جدید یا نوسانی گذرا
بازار در نقطه‌ای قرار دارد که کوچک‌ترین سیگنال مثبت می‌تواند تغییرات بزرگی را رقم بزند. این وضعیت را می‌توان به شرایطی تشبیه کرد که دو طرف یک رابطه پس از اختلافات شدید، تنها با یک پالس مثبت به سمت تفاهم حرکت می‌کنند. بازار سرمایه نیز در موقعیتی مشابه قرار گرفته است، جایی که انتشار یک خبر مثبت می‌تواند مسیر آن را به کلی تغییر دهد. با وجود ابهامات، بسیاری از نشانه‌ها حاکی از نزدیک شدن به یک تغییر روند است.
این شرایط را می‌توان با مفهوم به وقت چرخش توصیف کرد. این اصطلاح اشاره به لحظاتی دارد که بازار پس از یک دوره رکود و افت به ناگهان تغییر مسیر می‌دهد. ویژگی اصلی این چرخش، سرعت، غیرمنتظره بودن و تاثیرگذاری آن بر روند کلی بازار است. بسیاری از فعالان بازار تا روزها پس از وقوع این چرخش هنوز آن را باور ندارند. نمونه‌های این اتفاق را می‌توان در تحولات اوایل آبان و دوره‌های مشابه مشاهده کرد. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این چرخش در روزهای آینده اتفاق خواهد افتاد یا بازار به زمان بیشتری نیاز دارد. آنچه مسلم است، این است که بازار از لحاظ قیمتی در محدوده‌ای قرار دارد که احتمال برگشت آن را تقویت می‌کند.
نشانه‌های بنیادی و تکنیکالی تغییر مسیر بازار
بررسی شرایط فعلی نشان می‌دهد که تمامی عوامل بنیادی و تکنیکالی از احتمال وقوع یک چرخش خبر می‌دهند. نسبت‌های قیمتی، ارزش معاملات و رفتار حقوقی‌ها همگی نشان‌دهنده کاهش فشار فروش و افزایش احتمال بازگشت بازار هستند. این شرایط، حتی اگر منجر به رشد پایداری نشود اما احتمال یک چرخش کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند.
علاوه‌بر این، گزارش‌های مالی شرکت‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی در تعیین روند آینده بازار ایفا کنند. در سال جدید، بسیاری از شرکت‌ها گزارش‌های ماهانه خود را منتشر خواهند کرد که می‌تواند تاثیر مثبتی بر روند کلی بازار داشته باشد. گروه‌های بانکی، پتروشیمی و فلزات اساسی از جمله صنایعی هستند که عملکرد مالی آنها می‌تواند بر شاخص کل تاثیر بگذارد.
با این وجود، یکی از مهم‌ترین موانع پیش‌روی بازار در هفته جاری، تعطیلات نوروزی و نیمه‌تعطیل بودن حقوقی‌هاست. در روزهای باقیمانده تا آغاز سال جدید، بسیاری از سرمایه‌گذاران سازمانی فعالیت خود را کاهش می‌دهند که این مساله می‌تواند بر میزان نقدینگی و تحرک بازار اثر بگذارد. با این حال، اگر پس از تعطیلات، سیگنال‌های مثبتی از سوی سیاستگذاران ارسال شود، احتمال تغییر روند بازار افزایش خواهد یافت.
تغییر مسیر نقدینگی از بازارهای امن به سمت بورس
یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند به چرخش بازار کمک کند، تغییر مسیر نقدینگی از بازارهای امن نظیر طلا و سکه به سمت بازار سهام است. در ماه‌های اخیر، بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند سرمایه خود را به سمت صندوق‌های طلا و سایر دارایی‌های کم‌ریسک هدایت کنند اما اکنون نشانه‌هایی از تغییر این روند مشاهده می‌شود.
اگر سیگنال‌های مثبت اقتصادی و سیاسی تقویت شود، امکان دارد سرمایه‌هایی که به سمت دارایی‌های امن حرکت کرده بودند، دوباره وارد بورس شوند. این تغییر می‌تواند به افزایش حجم معاملات و رشد تدریجی شاخص‌ها منجر شود. یکی از عواملی که می‌تواند این تغییر مسیر را تقویت کند، سخنرانی نوروزی و ارائه سیگنال‌های مثبت از سوی سیاستگذاران است. اگر در این سخنرانی بهبود فضای بین‌المللی یا برنامه‌هایی برای حمایت از بازار سرمایه مطرح شود، می‌توان انتظار داشت که بخشی از سرمایه‌ها به سمت سهام بازگردند.
نقش اخبار سیاسی در مسیر آینده بازار
در هفته‌های اخیر، اخبار سیاسی تاثیر مستقیمی بر روند بازار داشته است. مهم‌ترین موضوعی که سرمایه‌گذاران به آن چشم دوخته‌اند، وضعیت مذاکرات و تحولات سیاست خارجی است. در صورتی که نشانه‌هایی از تغییر رویکرد یا آغاز مذاکرات جدید دیده شود، این عامل می‌تواند به سرعت مسیر بازارهای مالی را تغییر دهد.
پس از مسائل سیاسی، عوامل مرتبط با شرکت‌ها، از جمله افزایش سرمایه، تغییرات نرخ تسعیر ارز بانک‌ها و گزارش‌های مالی، نقش مهمی در تعیین مسیر آینده بازار خواهند داشت. نرخ دلار نیما و سیاست‌های بانک مرکزی درباره نرخ بهره نیز تاثیر قابل توجهی بر تصمیمات سرمایه‌گذاران خواهند گذاشت.
خرید سهام یا انتظار برای تثبیت شرایط
سوالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران مطرح می‌کنند این است که آیا زمان مناسبی برای خرید سهام است یا خیر. پاسخ به این سوال بستگی به میزان ریسک‌پذیری هر فرد دارد. در شرایط کنونی، قیمت بسیاری از سهام در محدوده جذابی قرار دارد اما هنوز ابهاماتی درخصوص سیاست‌های اقتصادی و تحولات بین‌المللی وجود دارد.
برای کسانی که ریسک‌پذیر هستند، ورود تدریجی و پله‌ای به بازار می‌تواند گزینه مناسبی باشد. در چنین شرایطی، خرید مرحله‌ای سهام و بررسی مداوم شرایط می‌تواند به کنترل ریسک و افزایش بازدهی کمک کند. سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به بازار را دارند، باید به جای خرید یک‌باره، از استراتژی ورود تدریجی استفاده کرده تا بتوانند در صورت تغییر شرایط، موقعیت خود را مدیریت کنند.
نقش انتشار اوراق تبعی و تاثیر آن بر بازار
در ادامه روند تحولات اخیر بازار، یکی از اتفاقات قابل‌توجه که می‌تواند بر مسیر بازار تاثیرگذار باشد، انتشار اوراق تبعی از سوی صندوق‌های تثبیت و توسعه است. این اقدام از چند جنبه دارای اهمیت است. نخستین بعد آن، جنبه فنی و تحلیلی ماجراست که نشان می‌دهد در شرایط کنونی بازار، بسیاری از ناشران، سهامداران عمده و صندوق‌های تثبیت و توسعه حاضر شده‌اند نرخ بدون ریسک حدود ۳۰‌درصد را تضمین کنند. این مساله نشان می‌دهد که از دید این مجموعه‌ها، قیمت‌ها در محدوده‌ای قرار گرفته که ریسک نزولی چندانی برای آن متصور نیستند.
انتشار اوراق تبعی به نوعی نقش بیمه برای سهامداران را ایفا می‌کند چراکه به آنها این اطمینان را می‌دهد که در صورت تثبیت در محدوده‌های قیمتی فعلی، می‌توانند تا حدی از زیان‌های احتمالی خود جلوگیری کنند. البته برای آنکه این اقدام تاثیر واقعی بر بازار داشته باشد، لازم است که مقیاس انتشار این اوراق افزایش یابد و اقدامات حمایتی گسترده‌تری صورت گیرد اما با همین شرایط نیز انتشار اوراق تبعی، یک سیگنال مثبت به بازار مخابره می‌کند که نشان می‌دهد نهادهای اثرگذار حاضرند از این محدوده‌های قیمتی حمایت کنند.
بعد مهم‌تر این موضوع، تاثیر روانی آن بر کلیت بازار است. بررسی سوابق تاریخی نشان می‌دهد که هر بار انتشار اوراق تبعی از سوی صندوق‌های تثبیت و توسعه و سهامداران عمده انجام شده، بازار با فاصله کوتاهی به تعادل رسیده و واکنش مثبتی نشان داده است. حتی می‌توان گفت سازمان بورس نیز با آگاهی از این اثر روانی، اقدام به انتشار این اوراق کرده است چراکه از نظر روانی، این اقدام می‌تواند جو منفی بازار را کنترل کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند.
در صورتی که بازار دچار شوک‌های جدیدی نشود، انتشار این اوراق می‌تواند نقش مهمی در تثبیت قیمت‌ها و کاهش فشار فروش ایفا کند. این مساله به‌ویژه برای حقوقی‌های بازار و صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهمیت بالایی دارد چراکه به آنها نشان می‌دهد که محدوده‌های فعلی می‌تواند یک کف قیمتی با ریسک پایین باشد.
حمایت‌های سازمان بورس و اقدامات مکمل برای خروج از رکود
انتشار اوراق تبعی یکی از ابزارهایی است که سازمان بورس برای کنترل وضعیت بازار از آن استفاده کرده است اما در کنار این اقدام، سازمان در حال اجرای مجموعه‌ای از سیاست‌های حمایتی دیگر نیز هست که برخی از آنها دیرهنگام ولی در هر صورت مفید هستند.