چرم به قدمت تاریخ کهن

ایرانیان با پیشینه سه هزار ساله، شاید قدیمی‌ترین تولید‌کنندگان چرم در جهان هستند‌. آثار باستانی به جا مانده از دوران قبل از میلاد نشان‌دهنده آن است که حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد از پوست برای تهیه لباس، کفش و جنگ‌افزار استفاده می‌شده است‌. وجود واژه‌هایی مانند ادیم، کیمخت، ساغری، تیماج، سختیان در زبان فارسی پیش از اسلام و همچنین وجود واژه‌های مرتبط با وسایل و ابزار‌های چرمی مانند سختک، کمربند، انگشتیان، مشک و‌.‌.‌. در متون پهلوی نشان‌دهنده استفاده گسترده از چرم در ایران پیش از اسلام است‌.
به نوشته ابن یمین ایرانیان باستان از پوست حیواناتی مانند گاومیش و گاو و گوسفند برای نوشتن روی آن استفاده می‌کردند و ابن یمین در نوشته‌هایش بر نوشتن فرمان‌های داریوش روی چرم اشاره کرده است‌. بنا بر برخی روایات اوستا را بر ۱۲ هزار قطعه پوست گاو نوشته بودند‌. همچنین پوست‌نوشته‌هایی که در اورامان کردستان یافت شده و در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود نشان‌‌دهنده استفاده از پوست برای نگارش در دوره اشکانیان است‌.
تولید انواع پوست و چرم و نیز تجارت مرتبط با آن در دوره عباسی در سراسر قلمرو اسلامی پررونق بود‌. استفاده از پوست حیوانات مختلف برای ساخت پوستین و قبضه شمشیر و آستر کفش و لباس‌های زمستانی همچنین برای افسار و رکاب و مشک و همچنین جلدهای چرمی برای کتاب‌ها که به صورت ساده‌ای طلاکوب می‌شد بعضی از مهم‌ترین کاربردهای چرم در این دوره است و گزارش‌های فراوانی درباره تجارت پوست و چرم در این دوره در دست است که نشان‌دهنده رونق استفاده از چرم در این دوره می‌باشد‌.
تجارت چرم و پوست پس از حمله مغول نیز پررونق بود، مکاتبات خواجه رشیدالدین گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریز و شیراز در این دوره است‌. در دوره تیموری از چرم به منظور جلد کردن کتاب‌ها و ساخت جلدهای ضربی و سوخت استفاده بسیاری می‌شد به طوری که هنر سوخت علاوه بر جلدسازی به عنوان هنری تزئینی نیز در این دوره اهمیت پیدا کرد‌.
گزارش‌های جهانگردان از دوره صفوی نشان‌‌دهنده رونق فراوان بازار چرم و فعالیت‌های مرتبط با آن در این دوره است‌. کمپفر از کارگاه‌های سلطنتی و از کفش‌دوزخانه و پوستین‌دوزخانه سخن گفته است‌. معروفیت ساغری ایرانی در این دوره به حدی بود که شاردن معتقد است واژه شاگرن فرانسوی به معنی پوست خالدار مقتبس از کلمه ساغری است‌. ساغری در دوره صفوی در تبریز تولید می‌شد و بیشتر در ساخت چکمه و کفش کاربرد داشت و درباریان نیز کفش‌های ساغری می‌پوشیدند‌.
در دوره قاجار انواع چرم به مقدار زیاد در شهر‌های ایران تولید می‌شد‌. همدان در این دوره مرکز مهم تولید نوعی چرم معروف به چرم همدانی بود که از پوست گوسفند تهیه می‌شد و در این دوره از جمله کارهایی که امیر کبیر در سال ۱۲۶۷ به نمایشگاه لندن فرستاد پوست بود‌. به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم از اغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق بسیار داشت‌. علاوه بر همدان شهر‌های تبریز و اصفهان نیز در تولید و صادرات چرم سهم بسزایی داشتند‌. در عین حال به علت مسائل شرعی تجارت چرم‌هایی که توسط غیر مسلمانان تولید می‌شد در دست ارمنیان بود‌. اولین کارخانه چرم‌سازی ایران در سال ۱۳۰۸ ش در شهر تبریز بنا شد و پس از آن در همدان، تهران، اصفهان و برخی شهرهای دیگر نیز کارخانه‌هایی تاسیس شد به طوری که در سال ۱۳۳۷ تعداد ۲۲ کارخانه در ایران مشغول به کار بودند‌.
از سال ۱۳۶۲ در اطراف شهرهایی که از قدیم در تولید چرم فعال بودند مانند تهران و تبریز و مشهد، شهرک‌های صنعتی تولید این کالا راه‌اندازی شد که نام چرم شهر را بر این شهرک‌ها نهادند که وجود این شهرهای صنعتی به افزایش تولید چرم و کیفیت آن کمک شایانی کرده است به طوری که امروزه فقط در شهر تبریز سالانه ۰۰۰/۵۰۰/۲ جلدچرم تولید می‌شود ‌.