چشم‌انداز گردشگری در پنج سال آتی

نادر نینوایی- در برنامه هفتم توسعه اینطور هدف‌گذاری شده که تا پنج سال دیگر یعنی تا سال ۱۴۰۶ کشور بتواند ۱۵ میلیون گردشگر خارجی در سال جذب کند.
این در حالی است که براساس آخرین آمار اعلامی، در سال گذشته تعداد گردشگران ورودی به کشور حدود ۴ میلیون و ۱۰۰هزار نفر برآورد شده است. بنابراین برای رسیدن به آمار ۱۵ میلیون گردشگر ورودی در سال لازم است که در چهار سال آتی آمار گردشگر ورودی به کشور تقریبا چهار برابر شود.
با توجه به جاذبه‌های تاریخی و طبیعی پرتعداد ایران، رسیدن به آمار ۱۵ میلیون گردشگر نه‌تنها دست‌یافتنی است، بلکه حتی می‌توان گفت رسیدن به اهدافی بالاتر نیز دست دور از ذهن نیست. ترکیه که در همسایگی ایران واقع شده در سال ۲۰۲۲ چیزی حدود ۴۵ میلیون گردشگر خارجی جذب کرده است.
اقلیم کردستان عراق فقط طی ۶ ماهه نخست سال ۲۰۲۲ چیزی حدود ۴ میلیون گردشگر داشته است و آمار آن با میزان گردشگر ورودی به ایران در یک سال تقریبا برابری می‌کند.
ایران با ۲۶ میراث ثبت‌شده در فهرست یونسکو، دهمین کشور جهان است که بیشترین آثار ثبت‌شده در فهرست این سازمان جهانی را دارد. این در حالی است که نام کشورهای ترکیه، عراق و کشورهای خاورمیانه جزو ۱۰ کشوری که بیشترین آثار ثبتی در یونسکو را دارند دیده نمی‌شود. با این شرایط در صورت در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی و ایجاد زیرساخت‌ها می‌توان به جذب بیش از ۱۵ میلیون گردشگر در سال امیدوار بود.
نگاهی به آمار گردشگری ایران
براساس آمار بانک جهانی ترکیه در سال ۲۰۱۹ (قبل از شیوع همه‌گیری کووید۱۹) این کشور توانست به رکورد درآمدی ۴۱ میلیارد دلار از گردشگری در سال دست یابد.
این در در حالی است که ایران در این سال حدود ۵ میلیارد دلار درآمد از حوزه گردشگری داشته است. فراموش نکنیم که کشورمان از نظر جاذبه‌های باستانی و تاریخی رتبه دهم و از نظر اکوتوریسم در رتبه پنجم دنیا قرار گرفته است و از این حیث نسبت به کشورهای همسایه از جمله ترکیه برتری دارد.
نگاهی به آمار گردشگری ایران پیش و پس از امضای برجام مشخص می‌کند که جذب گردشگر به کشور در دو سالی که این توافق پابرجا بود، سیر صعودی قابل ملاحظه‌ای داشته است. در واقع ایران توانسته از حدود ۴ میلیون و ۸۰۰هزار گردشگر ورودی در سال در دوران پیش از امضای برجام به آمار قابل توجه بیش از ۹ میلیون گردشگر ورودی پس از امضای این توافق دست یابد. در سال‌های بعد با خروج آمریکا از برجام و پس از آن همه‌گیری کرونا بار دیگر گردشگری کشور افول می‌کند و حتی در دوران کرونا تعداد گردشگران ورودی به ایران به زیر یک میلیون نفر می‌رسد.
در حال حاضر تعداد گردشگر ورودی به ایران حدود ۴ میلیون و ۱۰۰هزار نفر در سال است. از کل سفرهای گردشگری به ایران ۹۹ درصد با هدف تفریح انجام می‌شود و یک درصد سفرها نیز تجاری است.
از بین گردشگران خارجی، عراقی‌‌ها در رتبه اول و پس از آن گردشگران ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان و کویت در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. سایر کشورها نیز در سال ۲۰۲۱ سهم ۲۹ درصدی از کل گردشگران ورودی به ایران داشته‌‌اند.
نگاهی به این آمار مشخص می‌کند ایران در جذب گردشگر از کشورهای غربی وضعیت چندان مطلوبی ندارد و بیشتر گردشگران ورودی به ایران از کشورهای همسایه می‌آیند.
این در حالی است که عمده کشورهای گردشگرفرست در غرب هستند و در صورت جذب آنها می‌توان به رسیدن به آمار ۱۵ میلیون گردشگر ورودی در سال امیدوار بود.
تنش‌زدایی راه‌حل اساسی برای جذب گردشگر
تحریم‌های سیاسی و اقتصادی سال‌های اخیر علیه ایران باعث شده بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی پرواز مستقیم به کشورمان نداشته باشند. در نتیجه این رویکرد ایرلاین‌های بین‌المللی، مسیر سهل‌الوصولی برای ورود گردشگران خارجی به کشور وجود ندارد.
از سوی دیگر اعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا باعث شده است، برخی از شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی برنامه پروازهای خود به ایران را لغو کند. پیامد تداوم وضعیت موجود به حداقل رسیدن همکاری ایرلاین‌های خارجی با ایران بوده است. در نظر داشته باشید که به دلیل تنش‌های موجود در سیاست خارجی کشور، رسانه‌های غربی نیز به تبلیغات منفی درخصوص وضعیت امنیت در ایران می‌پردازند.
همین تبلیغات منفی علیه ایران، موجب شکل‌گیری موجی از ایران‌هراسی در دنیای غرب شده است. مطمئنا رفع تنش‌های موجود با غرب می‌تواند تبلیغات منفی رسانه‌های غربی را محدود کند و شرایط را برای برقراری جریان ورود گردشگر خارجی به ایران هموار کند. نگاهی به آمار گردشگران ورودی پس از برجام که با افزایش حدود دو برابری همراه بوده گویای تاثیر مثبت تنش‌زدایی بر جذب گردشگر خارجی است.
افزون بر این نباید از نظر دور داشت که در زمینه تولید محتوا برای معرفی ایران نیز تاکنون اقداماتی جامع و اثرگذاری نشده است؛ مساله‌ای که به ناشناخته ماندن بسیاری از جاذبه‌های گردشگری ایران دامن زده است.
چالش کمبود محتوا
یکی از چالش‌های جدی ایران در حوزه گردشگری تعداد کم محتوای تولیدشده برای معرفی جاذبه‌های ایران به زبان‌های بین‌المللی است. چینی، روسی، عربی، انگلیسی، اسپانیایی و فرانسوی از جمله مهم‌ترین زبان‌های بین‌المللی جهان هستند که اگر قصد جذب گردشگران بین‌المللی را داشته باشیم باید جاذبه‌های ایران به این زبان‌ها معرفی شوند.
ساخت برنامه‌های تلویزیونی و هماهنگی برای پخش آن در شبکه‌های تلویزیونی کشورهای دیگر و نیز تولید محتوا در قالب متن، ویدئو و عکس در فضای وب و شبکه‌های اجتماعی از دیگر مواردی است که باید طرف توجه قرار گیرد.
در حال حاضر می‌توانیم با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی به زبان انگلیسی متوجه شویم که هشدارهای زیادی به اتباع سایر کشورها درخصوص سفر به ایران داده می‌شود.
باید توجه داشت که وجود و پر‌و‌بال گرفتن تبلیغات منفی در فضای مجازی نتیجه کم‌کاری‌های موجود برای معرفی شرایط و جاذبه‌های گردشگری ایران است.
در نظر گرفتن طرح‌های تشویقی برای ارائه تصویر مثبت از ایران و گردشگری آن به زبان‌های رایج، از جمله اقداماتی است که انتظار می‌رود دولت به آن توجه بیشتری نشان دهد.
با اطمینان می‌توان گفت در صورت بهبود روابط سیاسی با دیگر کشورها، تولید محتوای مطلوب به زیان‌های بین‌المللی و ایجاد زیرساخت‌های لازم در حوزه گردشگری، ایران توان تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری منطقه و حتی جهان را دارد.