چشم امید دولت به چین و روسیه

نادر نینوایی- این هفته سفیر ایران در روسیه در نشست تخصصی که با حضور معاون‌سیاسی وزیر امور خارجه ایران و برخی مقام‌های فدرال و استانی روسیه برگزار شد، از شرکت‌های روس برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری ایران و به منظور جذب بیشتر گردشگران دعوت کرد.
آنطور که از صحبت‌های طرف ایرانی بر می‌آید، چشم امید دولت به سرمایه‌گذاری روس‌ها در زمینه ساخت هتل و ایجاد زیرساخت گردشگری در ایران است. جالب آنکه حتی اعلام آمادگی شده که تسهیلات مورد نیاز روس‌ها برای سرمایه‌گذاری در گردشگری ایران از سوی طرف ایرانی در اختیار آنها قرار گیرد.
تلاش برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در توریسم ایران اما محدود به مورد روس‌ها نیست؛ در دو سال اخیر تلاش‌هایی برای جذب سرمایه‌گذار حوزه گردشگری از چین انجام گرفته است. بر همین اساس صحبت‌هایی در خصوص سرمایه‌گذاری «اژدهای سرخ» در توریسم اردبیل، قشم و مناطقی دیگر از کشور مطرح شده است.
آنچه که مسلم است زیرساخت‌های گردشگری خصوصا در مناطق محروم ایران وضعیت مطلوبی ندارد. باتوجه به رکود توریسم ورودی به ایران، سرمایه‌گذاران داخلی هم چندان تمایلی به افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه نشان نمی‌دهند و سرمایه‌گذاران غربی نیز به سبب تحریم‌ها حاضر به ورود سرمایه خود به توریسم کشور پرریسکی همچون ایران نیستند.
در این شرایط به نظر می‌رسد تهران با نگاه به روابط نزدیک با مسکو و نیز با اتکا به قرارداد پرحاشیه ۲۵ساله با چین، تمرکز خود را بر جذب سرمایه ایجاد زیرساخت گردشگری از روسیه و چین گذاشته است. نکته مهم اما در این معادله آن است که این دوکشور در صورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری ایران چه امتیازات و عوایدی برای خود تعیین می‌کنند و باید مراقب بود که در امضای تفاهمنامه‌ها شرایط یکطرفه‌ای شکل نگیرد و ایران در بلند‌مدت از تفاهم احتمالی زیان نبیند.
درخواست تهران از روسیه
کاظم جلالی روز جمعه گذشته در نشست تخصصی مناسبات ایران و روسیه که با حضور معاون‌سیاسی وزیر امور خارجه ایران و برخی مقام‌های فدرال و استانی روسیه برگزار شد، به سرمایه‌گذاری شرکت‌های روسی در زیرساخت‌های گردشگری کشورهای منطقه اشاره کرد و گفت: این شرکت‌ها از گردشگران روس در خارج این کشور در همان زیرساخت‌ها میزبانی می‌کنند.
سفیر ایران در روسیه که در پاسخ به پرسشی درباره لزوم آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای ارتقای سطح مناسبات گردشگری دوکشور سخن می‌گفت، افزود:‌ زیرساخت‌های گردشگری برای آغاز کار تا حدودی مهیاست و در مناطقی همچون جزیره کیش، هتل‌ها و مکان‌های تفریحی مناسبی وجود دارد ولی طبیعتا باید هتل‌های بیشتری داشته باشیم.
وی گفت: ‌از علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در ساخت هتل و زیرساخت‌های گردشگری در ایران استقبال می‌کنیم و آمادگی داریم تسهیلات مورد نیاز را در اختیار آنها قرار دهیم.
سفیر ایران در مسکو خاطرنشان کرد: راه‌اندازی پرواز مستقیم از کازان به ایران در زمره اولویت‌هاست و در این زمینه، یکی از شرکت‌های روس نیز آمادگی خود را اعلام کرده و این موضوع در حال پیگیری است.
سرمایه‌گذاری گسترده چینی در توریسم قشم
افزون بر روسیه، چین نیز در سایه تنش‌های ایران و غرب، وارد عرصه سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران از جمله در زمینه صنعت توریسم شده است. در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین اخبار منتشر شده در مورد حضور چینی‌ها در ایران و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری کشور به موضوع جزیره قشم مربوط می‌شود.
در نظر داشته باشید که در سند همکاری جامع ۲۵ساله ایران و چین توسعه بلندمدت جزایر منتخب ایران با هدف گردشگری مورد تاکید قرار گرفته است و همین امر به خوبی گویای اهداف بلند‌مدت چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در گردشگری جزایر ایرانی از جمله قشم است.
در این راستا اسفند ماه سال گذشته عادل پیغامی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد در جلسه با هیات سرمایه‌گذاری چینی ضمن استقبال از سرمایه‌گذاری کشورهای خارجی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و گردشگری جزیره قشم، تاکید کرد: امضای تفاهمنامه همکاری‌های مشترک میان منطقه آزاد قشم و شاخه عملیاتی سازمان پیمان شانگهای فرصت مناسبی جهت بهره‌مندی از فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری این سازمان اقتصادی و کشورهای عضو آن در پیشرفت جزیره قشم فراهم کرده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم ادامه داد: باید زمینه مناسب برای ورود و نقش‌آفرینی قشم در اقتصاد جهانی فراهم شود و با اجرایی شدن تفاهمنامه با پلتفرم اقتصادی و تجاری سازمان همکاری‌های شانگهای، روابط اقتصادی جزیره با ۱۹کشور جهان، توسعه پیدا می‌کند.
هیات سرمایه‌گذار چینی در این دیدار پیشنهاداتی را پیرامون ایجاد زمینه حمل‌و‌نقل سبز با حضور شرکت‌های تولیدکننده موتورهای برقی، اتوبوس و ماشین‌های برقی و همچنین امکان‌سنجی ایجاد خط تولید آنها در جزیره قشم را مطرح کردند.
چگونگی ایجاد بستر گردشگری برای حضور تورهایی از کشور چین، ساخت هتل پنج‌ستاره در جزیره قشم و برقراری خط پروازی مستقیم از شهر چنگدو به قشم نیز از دیگر موضوعاتی بود که در این جلسه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت تا عزم جزم چینی‌ها برای ورود به گردشگری قشم بیش از پیش آشکار شود.
نیم‌نگاه چینی‌ها به سرمایه‌گذاری در مناطق محروم
نگاهی به اخبار منتشر شده در دو سال گذشته نشان می‌دهد که چینی‌ها لااقل در مقام سخن تمایل وافری به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری ایران نشان می‌دهند و وعده‌های مطرح شده برای سرمایه‌گذاری در توریسم ایران از اردبیل تا مناطق محرومی نظیر استان چهارمحال‌وبختیاری گویای همین نگاه چینی‌هاست.
مرداد ماه سال گذشته آرام‌آرام صدای پای چینی‌هایی که قصد سرمایه‌گذاری در اردبیل داشتند، بلند شد. در این مقطع تفاهمنامه همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در حوزه‌های مختلف از جمله در زمینه توسعه گردشگری به امضا رسید.
در این تفاهمنامه که در تهران به امضای استاندار اردبیل و استاندار «چینگ‌های» رسید، دو استان چینگ‌های چین و اردبیل به عنوان خواهرخوانده معرفی شدند. مطابق با مفاد این تفاهمنامه سرمایه‌گذاری چینی‌ها در حوزه گردشگری ایران شامل احداث هتل‌ها و مجموعه‌های گردشگری و سفرهای گردشگران دوکشور است. سیدحمید عاملی استاندار اردبیل در مراسم امضای این تفاهمنامه مدعی شد: براساس این تفاهمنامه، مجموع تعهدات چین برای سرمایه‌گذاری در استان اردبیل، بالغ بر ۲میلیارد دلار خواهد بود.
شایان ذکر است دی ماه سال گذشته نیز سرکنسول چین در بندرعباس اعلام کرد: همکاری و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های گردشگری و کشاورزی چهارمحال‌و‌بختیاری نیز مورد استقبال سرمایه‌گذاران چینی است.
با نگاهی به گستره بالای مناطق مورد علاقه چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در توریسم ایران می‌توان متوجه شد که طرف چینی برای حضور در صنعت گردشگری ایران برنامه‌ای بلند‌مدت دارد.
اهمیت دوری از افراط و تفریط
شرایط کنونی ایران در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه توریسم گویای آن است که تمرکز دولت بر جذب سرمایه از دوکشور چین و روسیه است. این در حالی است که اگر نگاه راهبردی و بلند‌مدت در زمینه جذب سرمایه‌گذاری در حوزه توریسم داشته باشیم، نباید نگاه‌مان صرفا معطوف به این دوکشور باشد. به هر روی کشور باید بتواند هم از شرق و هم از غرب جذب سرمایه داشته باشد و در روابط خود در بند افراط‌وتفریط گرفتار نشود. از سوی دیگر فراموش نکنیم که اگر دولت بتواند تنش‌های سیاسی موجود با غرب را کاهش دهد و زمینه اولیه را برای حضور گردشگران غربی به کشور فراهم آورد، افزون بر سرمایه‌گذاران چینی و روسی، سرمایه‌داران داخلی نیز به ورود قدرتمند به حوزه توریسم و ایجاد زیرساخت‌هایی نظیر هتل تحریک می‌شوند و در این صورت است که می‌توان به آینده صنعت توریسم کشور خوش‌بین بود.