چین؛ برنده جنگ روسیه و اوکراین

در گزارش‌های اخیر از رقابت برای فروش نفت در بازار چین بین ایران و روسیه یک نکته مورد غفلت قرار گرفته و آن سودی است که چینی‌ها در این آشفته‌بازار قیمت نفت می‌برند.
شاخص‌های بورس اروپا و آمریکا طی ماه‌های گذشته به دلیل افزایش قیمت نفت، مشکلات ناشی از زنجیره تامین و اثرات باقیمانده از بحران کرونا در ریزش پیاپی بودند و حالا هم بحران جنگ روسیه و اوکراین اروپا و آمریکا را با بحران تورم مواجه کرده است. در چنین شرایطی چین که خود را درگیر بحران روسیه و غرب نکرده چراغ خاموش به رشد خود ادامه می‌دهد و پیش‌بینی‌ها از رشد اقتصادی این کشور در سال جاری میلادی رقم ۸ درصدی را ترسیم می‌کند و این کشور در شش ماهه اول سال جاری میلادی به رشد ۵ درصد دست یافته است. این در حالی است که رشد اقتصادی در برخی ایالت‌های آمریکا در نیمه نخست سال جاری میلادی صفر و حتی منفی بوده است.
چنین چشم‌اندازی از اقتصاد جهانی نشان از قدرت گرفتن چین در دنیا دارد. در واقع چین بیشترین بهره را از جنگ روسیه و اوکراین برده است؛ هم خود را درگیر نکرده و هم در رقابت همیشگی با آمریکا جلو افتاده است بدون آنکه هزینه جنگ تجاری با آمریکا را بر اقتصاد خود تحمیل کند. از سویی شاخص‌های بورس چین هم روند صعودی دارند. در واقع چین توانسته از بحران کرونا بیشترین سود را ببرد.
از سویی قیمت بالای نفت هر چند فشارهای مضاعفی بر اقتصادهای دنیا وارد کرده، برای چین چندان هم شرایط سختی نبوده، زیرا بیشترین تخفیف‌ها را در بازار رقابت ایران و روسیه می‌برد و نیازی به برداشت از ذخایر استراتژیک نفتی خود را ندارد. در حالی که آن سوی دنیا آمریکا با مشکل قیمت بنزین روبه‌رو است و افزایش بهای نفت این کشور را هم در سیاست داخلی و هم خارجی دچار مشکل کرده است.
در واقع می‌توان گفت جو بایدن در موازنه جدید انرژی بازی را به چین و روسیه باخته است. روسیه هرچند با حمله به اوکراین زیان‌های بسیاری دیده اما در موازنه با غرب توانسته نفت خود را بفروشد و با گاز خود بیشترین فشار را به اروپا وارد کند.
اویل‌پرایس هم در این رابطه می‌نویسد: تا زمانی که غرب موفق شود مکانیسمی برای محدود کردن درآمدهای نفتی روسیه طراحی کند، روسیه همچنان از افزایش قیمت‌های نفت و آشفتگی بازار، نفع خواهد برد. از بداقبالی واردکنندگان نفت غربی، صادرات نفت و گاز روسیه به حدی بزرگ است که ممنوعیت کامل آن دشوار است؛ حتی اگر سران گروه ۷ و اتحادیه اروپا موفق شوند تحت تهدید تحریم‌های ثانویه، هند و چین را برای کاهش واردات نفت روسیه متقاعد کنند. سیاستگذاران در این رویکرد که اجازه می‌دهد عمده صادرات نفت روسیه ادامه پیدا کند اما جریان درآمد نفتی برای پوتین محدود شود، به خلاقیت زیادی نیاز خواهند داشت.
محسن قمصری مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران، درباره تخفیف فروش نفت ایران در رقابت با روسیه در بازار چین به ایلنا گفته است: «با توجه به شرایط رقابتی که وجود دارد و فقط چین هم خریدار نفت دو کشور است، این احتمال وجود دارد که از سوی هر دو کشور تخفیف اعمال شود، ضمن اینکه در شرایط رقابتی امروز و سطح بالای قیمت‌ها، منطق حکم می‌کند که تخفیف داده تا اصل وجه دریافت شود. البته منطق بازار اعمال تخفیف را حکم می‌کند و این عملیات را رد نمی‌کند.
به گفته وی اگر معاملات نفت را در سطح قیمت‌های ۶۰ تا ۷۰ دلار قبلی در نظر بگیریم اکنون با توجه به اینکه قیمت‌ها به بالای ۱۰۰ دلار رسیده چند دلار تخفیف بیشتر منطقی است. در واقع هیچ‌کس آن را رد نمی‌کند، قطعا برای گرفتن ۳۰ دلار اضافه‌قیمت؛ چند دلار تخفیف به ضرر کشور هم نیست و با توجه به رقابتی که وجود دارد، منطقی و توجیه‌پذیر است.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران اضافه کرد: روسیه غیر از چین امکان حضور در هند را هم دارد و تا حدی از میزان نفتی را که به اروپا صادر می‌کرد، به هند عرضه می‌کند و این فشار به بازار ایران را در چین کم می‌کند، اما اینکه رقابت در بازار چین تا کجا ادامه دارد، قابل پیش‌بینی نیست و بستگی به شرایط اقتصادی و تقاضای چین دارد.
قمصری درباره مهم‌ترین راهکار ایران در شرایط کنونی برای رقابت در این بازار بر این باور است که راهکار ایران بیشتر سیاسی است تا اقتصادی. خیلی نمی‌توان به روش رقابت‌های اقتصادی مشکل را حل کرد. اگر بتوانیم مشکل سیاسی را حل کنیم قطعا به تجارت نفتی ما کمک می‌کند.
او اضافه کرد: متاسفانه در این چند سال اخیر مشخص شده کسی جرات این را ندارد که در مقابل فشار آمریکا بایستد و نفت ایران را بخرد، نمونه آن اتفاقی است که برای کشتی ما در یونان افتاد، غیر از چین هیچ کشوری توان این را ندارد که در مقابل آمریکا عرض‌اندام کند بنابراین بهترین راه‌حل برای ما حل مباحث سیاسی است.