کاتالیست‌های رشد اقتصاد شهری

سهراب دل‌انگیزان*- شهرهای بزرگ موتور رشد اقتصادها هستند. نقش بی‌بدیل این شهرها در تامین سرمایه‌های بزرگ و توسعه ملزومات تخصیص بهینه عوامل تولید نهفته است. شهرهای بزرگ جذب‌کننده نخبگان، استعدادها، سرمایه‌های انسانی، هنرمندان، سرمایه‌های مالی و نهادهای علمی- تکنولوژیکی و توسعه‌ای هستند. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ عموما در شهرهای بزرگ راهبری یا جایابی می‌شوند و دفاتر شرکت‌ها و نهادهای بزرگ در این شهرها تاسیس می‌شوند.
ماهیت اقتصادی شهرهای بزرگ، جریان‌های بزرگ نقدی و تخصیص عوامل تولید است. در این فضای مناسب و آماده برای تخصیص منابع، این شرکت‌ها، تشکل‌ها و نهادهای مشاوره‌ای، شرکت‌ها و نهادهای بازار‌یابی و تبلیغاتی، شرکت‌ها و نهادهای هدایت نیروی انسانی و تسهیل‌کننده جست‌وجوی کار، شرکت‌ها و نهادهای ارتقای مهارت و تخصص، شرکت‌ها و نهادهای واسطه مبادلات و تجارت، شرکت‌ها و نهادهای حقوقی و تسهیل‌کننده قراردادها و طرح و حل و فصل دعاوی، شرکت‌ها و نهادهای حوزه حقوق مالکیت و… هستند که نقش کاتالیزور و کاتالیست را در واکنش‌های اقتصادی بازی می‌کنند.
در شیمی کاتالیزورها مواد شیمیایی هستند که در فرآیندهای شیمیایی باعث افزایش سرعت واکنش می‌شوند. شناخت عمیق از فاکتورهای تبدیل شیمیایی در هر واکنش تبدیلی و ایجاد شرایط بهینه باعث افزایش بازدهی و عملکرد واحد و به تبع آن باعث صرفه‌جویی اقتصادی می‌شود. کاتالیست‌ها در هر واکنش شیمیایی که سرعت و شرایط بهینه مورد نظر باشد کاربرد دارند. در اقتصاد نیز منابع و نیازها همواره وجود دارند ولی این نقش نهادها، تشکل‌ها، شرکت‌ها و افراد کلیدی و کاتالیزور است که باید شناخته شده و برای سرعت بیشتر تخصیص منابع مورد استفاده قرار گیرند. هر چه این نهادها و شرکت‌های کاتالیستی در اقتصاد شهری بیشتر و در تنوع مناسب و در حد کفایت باشند، رشد اقتصادی بیشتر و تناسب و تنوع رشد بین بخش‌ها و محصولات و زمینه‌های متفاوت بیشتر و بهتر خواهد بود.
از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها دخالت در تخصیص بهینه عوامل تولید است. این وظیفه هم به صورت مستقیم صورت می‌گیرد و در اثر آن زیر‌ساخت‌های سخت و نرم ایجاد و عرضه می‌شوند و هم به صورت غیر‌مستقیم دولت‌ها از طریق هدایت منابع به سمت‌و‌سوی جایگاه‌های مناسب‌تر تخصیصی، امکان تامین نیازهای بیشتری از جامعه را ممکن می‌سازند. در این صورت وظایف تخصیصی دولت‌ها نه تنها از طریق دخالت مستقیم در تخصیص منابع دولتی‌ بلکه از طریق هدایت و سیاستگذاری منابع بخش خصوصی و غیر‌دولتی است. مهم‌ترین ابزار دولت‌ها نیز در هدایت منابع و تخصیص منابع، کاتالیست‌های رشد اقتصادی هستند. شرکت‌های مهندسین مشاور، مشاورین کسب‌و‌کار، مشاورین بازار، مشاورین بازار کار، مشاورین سرمایه‌گذاری، مشاورین مالی، مشاورین حقوقی، مشاورین مالکیت معنوی و… نهادهایی هستند که ضمن هدایت منابع به سمت نیازهای درست، سرعت انجام معاملات را بیشتر کرده و اثر‌گذاری آنها را افزایش می‌دهند.
در جمع می‌توان گفت از مهمترین عوامل موثر بر رشد اقتصادی کشورها توجه و تقویت کاتالیست‌های رشد اقتصادی است که این نهادها و شرکت‌ها در شهرها و براساس نقش قاعده مقیاس شکل می‌گیرند. تسهیل شکل‌گیری این نهادها و تشکل‌ها و شرکت‌ها از یک سو درون‌زا بوده و از سوی دیگر می‌تواند توسط دولت‌ها سیاستگذاری شده و تقویت و توسعه یابد. بر این اساس دولت‌ها با درک اهمیت نهادها، شرکت‌ها و تشکل‌های کاتالیست رشد اقتصادی، لازم است تا برای شکل‌گیری و توسعه آنها در یک منطقه، هدف‌گذاری و سیاستگذاری دقیقی داشته باشند و با گسترش زمینه‌های جذب و انگیزه‌دهی به نخبگان هر حوزه تخصصی، در شکل‌دهی این نهادها، زمینه سرعت‌بخشی و ارتقای تخصیص بهینه منابع و رشد اقتصادی را به وجود آورند.
*کارشناس اقتصادی