کاخ گلستان در آستانه خروج از ثبت جهانی

گروه فرهنگ- با اهمال اداره کل حقوقی سازمان میراث فرهنگی کشور آیا کاخ گلستان اولین اثر ثبت جهانی پایتخت پس از دو ماه از فهرست میراث جهانی خارج خواهد شد؟!
پرونده کاخ گلستان که در سال ۲۰۰۷ میلادی به سازمان یونسکو ارسال شده بود، بالاخره توانست در تیرماه سال‌جاری و در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در کامبوج رضایت کارشناسان میراث جهانی یونسکو را کسب کرده و در نهایت به عنوان اولین اثر ثبت جهانی پایتخت در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد.
تا قبل از ثبت جهانی، کارشناسان به ارتفاع ساختمان شماره دو قوه‌قضاییه در کنار و سرای دلگشا در حریم کاخ گلستان ایراداتی داشتند و اذعان می‌کردند که باید نیم طبقه ساختمان شماره دو قوه‌قضاییه تخریب شود و حد ارتفاعی سرای دلگشا که هنوز شروع به ساخت نکرده است، نباید به منظر و حریم کاخ آسیبی وارد کند و تاکید کارشناسان یونسکو بیشتر روی سرای دلگشا بود. حتی در زمان مراجعه کارشناسان یونسکو برای بازدید اولیه از کاخ گلستان، علویان صدر، معاون وقت میراث فرهنگی کشور در‌صدد بود تا جرثقیل‌های موجود در سرای دلگشا را به طور موقت پایین بیاورد تا کارشناسان ایرادی به پرونده ثبت جهانی کاخ وارد نکنند‌ اما این اتفاق صورت نگرفت.
با توجه به اخطارات کارشناسان یونسکو نسبت به ساخت و ساز سرای دلگشا به عنوان اثری که روزگاری در سیاهه آثار ملی کشور قرار داشت، این ترس در بدنه کارشناسی و مسوولان تهیه پرونده ثبت جهانی کاخ گلستان احساس می‌شد که شاید اتفاق برج جهان‌نما در اصفهان برای میدان نقش جهان، این بار در تهران و برای کاخ گلستان از طریق سرای دلگشا تکرار شود.
در راستای اخطارات کارشناسان یونسکو، علویان صدر معاون اسبق میراث فرهنگی کشور با تلاش‌های فراوان و تعاملات صورت گرفته بین شورای شهر تهران و شهرداری تهران در جلسه مورخ ۲/۱۱/۱۳۹۱ کمیسیون ماده «۵» شهر تهران و در بند ۱۵ شماره ۵۱۴ این جلسه، حد ارتفاعی سرای دلگشا را این‌گونه معین می‌کنند: «… به این لحاظ مقرر گردید تا عمق سی متر (از بر خیابان ۱۵خرداد) پلاک مزبور (سرای دلگشا به پلاک ثبتی ۱۶۹۷/۱۷۰۲۹) به ارتفاع ۵/۱۰ متر و بعد از آن حداکثر به ارتفاع ۱۲ متر طراحی و اجرا گردد.»
در پایین این صورتجلسه امضای ‌مهدی چمران‌ رییس اسبق شورای شهر تهران، ‌محمد‌باقر قالیباف‌ شهردار فعلی تهران، ‌علویان صدر‌ معاون اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور و معاونان اسبق وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت از محیط‌زیست و جهاد کشاورزی به چشم می‌خورد.
بعد از این جلسه و حد ارتفاعی در نظر گرفته شده، کارشناسان نظر موافق خود در زمینه ثبت جهانی کاخ گلستان را اعلام کردند و این اثر ثبت جهانی شد و قرار شد بعد‌ها ارتفاع ساختمان شماره دو قوه‌قضاییه نیز پس از ثبت، کمتر شود اما درست ۴۱ روز بعد از جلسه کمیسیون ماده «۵» و ابلاغ حد ارتفاعی به «محمد ترامشلو» مالک سرای دلگشا، وی بار دیگر به دیوان عدالت اداری شکایت می‌کند‌ اما این بار نه به خاطر ثبت سرای دلگشا و خروج آن‌ بلکه به دلیل حد ارتفاعی صادر شده از سوی میراث فرهنگی و شورای‌عالی شهرسازی و معماری شهرداری تهران!
دادخواست شعبه اول دیوان عدالت اداری به شماره پرونده ۹۱۰۹۹۸۰۹۵۸۰۰۰۶۴۰ و به شماره بایگانی ۹۱۲۵۰۹ در مورخ ۱۳/۱۲/۱۳۹۱ به میراث فرهنگی ارسال می‌شود اما این بار به جای اینکه ابلاغیه به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران طبق رویه معمول ابلاغ شود‌ به میراث فرهنگی کشور ابلاغ می‌گردد و شخصی به نام آقای «ذ» در حدفاصل ۲۰ تا ۲۵ اسفند ماه در دبیرخانه سازمان میراث فرهنگی کشور، نامه را از مامور ابلاغ دیوان عدالت اداری دریافت و بر اساس اطلاعات موجود، نامه به «امید غنمی» مدیرکل حقوقی میراث فرهنگی کشور ارجاع داده می‌شود.
اداره کل حقوقی میراث فرهنگی استان تهران به عنوان مسوول دفاع در این پرونده، از ابلاغیه دیوان عدالت اداری تا ششم شهریور‌ماه بی‌اطلاع بود، تا آنجا که از طریق مراجعه وکیل اداره کل حقوقی شهرداری تهران جهت گرفتن مدارک ثبتی پرونده سرای دلگشا و حریم کاخ گلستان، این اداره کل از شکایت صورت گرفته و دادگاه برگزار شده در اسفند ۹۱، بعد از هفت ماه مطلع می‌شود و با مراجعه به شعبه دیوان عدالت اداری دادخواستی را در مورخ ۱۰/۶/۹۲ به شماره ۸۳۹۱ در این شعبه ثبت می‌کند تا از پرونده حریم کاخ گلستان و رای کمیسیون ماده «۵» دفاع کند اما رای اولیه دیوان عدالت اداری در آن تاریخ صادر شده بود.
پس از پیگیری‌های استان تهران از ‌امید غنمی‌ مدیرکل حقوقی میراث فرهنگی کشور مبنی بر عدم ارسال ابلاغیه دیوان عدالت اداری، وی جواب قانع‌کننده‌ای نداشته و اذعان کرده که‌: «این ابلاغیه را ممکن است کارمندان اداره کل به شما ارسال نکرده باشند» و گاهی رسیدن این ابلاغیه به اداره کل حقوقی سازمان را کتمان می‌کند!!!
حال رای قطعی دادگاه بر اساس صحبت‌های مسوولان دیوان عدالت اداری به نماینده حقوقی میراث فرهنگی استان تهران، صادر و ابلاغ شده است اما گویا باز این رای به جای اداره کل میراث فرهنگی استان تهران به سازمان میراث فرهنگی کشور و اداره کل حقوق سازمان ارسال شده است!
کارشناسان استان تهران امیدی به رای دادگاه تجدید نظر و تغییر رای فعلی ندارند و در اثر اهمال رییس اداره کل حقوقی میراث فرهنگی کشور و عدم ارسال ابلاغیه دادگاه به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، شعبه اول دیوان عدالت اداری رای قطعی خود را صادر کرده و دستور لغو بند «۱۵» جلسه ۲/۱۱/۹۱ کمیسیون ماده «۵» شهر تهران و اجازه ساخت ۲۷ متر ارتفاع روی بنای سرای دلگشا را صادر کرده است‌ که با این رای، کاخ گلستان درست پس از گذشت دو ماه ممکن است به سرنوشت میدان نقش جهان اصفهان دچار شود و در فهرست میراث در خطر جهانی قرار بگیرد و در نهایت در معرض تهدید خطر خروج از ثبت نیز قرار گیرد.
حال باید آقای غنمی پاسخگوی این اهمال باشد زیرا بر اساس منابع موجود، این اهمال در زمان خروج از ثبت این بنا نیز صورت گرفته است و این خطر وجود دارد که به دلیل زیرپا گذاشتن ایران به تعهدات خود در قالب بنای ثبت جهانی شده کاخ گلستان، رویه ثبت جهانی آثار ایران در سازمان یونسکو کند و باعث سلب اطمینان کارشناسان یونسکو شود و حتی برای چند سال رویه ثبت جهانی آثار ایران متوقف شود که این یک آبرو‌ریزی بزرگ برای ملت و نظام جمهوری اسلامی ایران است که مسوولان باید پاسخگوی این موضوع باشند!
لازم به ذکر است بر اساس اسناد موجود‌ به دلیل گذشت زمان از پرونده ساختمانی صادر شده از سوی شهرداری تهران برای سرای دلگشا، پروانه این بنا و پارکینگ ۴۹۳ واحدی آن به دلیل عدم فعالیت غیر‌عمدی طبق اسناد شهرداری منطقه ۱۲ جهت پرداخت نکردن دیون خود به شهرداری تهران، باطل و مبلغ ۲۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال به شهرداری تهران طلبکار است و در این راستا شهرداری منطقه ۱۲ اقدام به جلوگیری عملیات ساختمانی بنای موسوم به سرای دلگشا کرده است.