7 - 05 - 2025
کاربران، قربانی انحصار و ناکارآمدی
گروه فناوری- در حالی که خبر افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی تکذیب شد، واقعیت تلخ‌تری همچنان پابرجاست: بسته‌های بلندمدت یکی‌یکی از دسترس خارج شده‌اند و کاربران یا باید هزینه‌های بیشتری برای بسته‌های کوتاه‌مدت بپردازند، یا میان قطعی و گرانی و بی‌کیفیتی، یکی را انتخاب کنند؛ یا همه را با هم بپذیرند. سوال ساده‌ای پیش روی هر کاربر ایرانی است: ما دقیقا بابت چه چیزی پول می‌دهیم؟ اینترنتی که آزاد نیست؟ سرعتی که واقعی نیست؟ خدماتی که هر روز محدودتر می‌شود و کیفیتی که مدت‌هاست با استانداردهای جهانی فاصله دارد؟ مردم ماه‌هاست هزینه یک اینترنت جهانی را پرداخت می‌کنند اما در عمل، نسخه‌ای فیلتر شده، کند، ناپایدار و غیرقابل اتکا تحویل می‌گیرند. این تفاوت، نه فقط شکاف بین خدمات و قیمت است، بلکه شکافی عمیق‌تر میان مسوولان و واقعیات جامعه دیجیتال امروز را فریاد می‌زند. حذف بسته‌های بلندمدت، نه تصمیمی فنی، بلکه بازی با صبر و قدرت انتخاب مردم است. این بسته‌ها فرصتی بودند برای مدیریت هزینه در بلندمدت، برای خانواده‌هایی که اینترنت دیگر فقط ابزار تفریح نیست بلکه ریشه ارتباط، آموزش، کسب‌وکار و حتی درمان است. حالا با حذف این گزینه‌ها، کاربران باید برای بسته‌های کوتاه‌مدت چند برابر بیشتر بپردازند، بی‌آنکه در سرعت یا پایداری و آزادی اینترنت تغییری دیده باشند. این یعنی فروش کمتر، پول بیشتر و رضایت کمتر.
در کشوری که اینترنتش فیلتر شده، خدمات بین‌المللی‌اش مسدود شده، دسترسی به ابزارهای جهانی دشوار شده و حتی توسعه پلتفرم‌های داخلی هم بدون شفافیت پیش می‌رود، مردم انتظار دارند لااقل در حوزه قیمت‌گذاری و انتخاب بسته‌های مصرفی، عدالت برقرار باشد اما حالا به جای پاسخ، تصمیماتی گرفته می‌شود که عملا کاربران را در تنگنای بیشتری قرار می‌دهد. نه‌تنها به آنها گزینه‌ای برای مدیریت هزینه داده نمی‌شود، بلکه با فشار مالی بیشتر، بار بی‌کفایتی‌ها بر دوش‌شان انداخته می‌شود. کیفیت پایین اینترنت، سال‌هاست به یکی از اصلی‌ترین گلایه‌های کاربران ایرانی تبدیل شده است اما این گلایه‌ها، به جای آن که پاسخی از جنس بهبود بگیرند، با محدودسازی بیشتر مواجه می‌شوند. وقتی نه کیفیت ارتقا یافته، نه زیرساخت‌ها توسعه یافته و نه دسترسی‌ها آزاد شده‌اند افزایش غیرمستقیم هزینه از طریق حذف بسته‌های مقرون‌به‌صرفه، چیزی نیست جز روشی بی‌پاسخ برای کسب درآمد بیشتر از جیب مردم. اینترنت دیگر یک کالای لوکس نیست، بلکه بخشی از زندگی روزمره است و مردمی که برای چنین حقی می‌جنگند، سزاوار تحقیر در قالب حذف بسته‌ها یا خدمات بی‌کیفیت نیستند.
اینترنت در ایران؛ هزینه بالا، کیفیت پایین
سعید امینیان، کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات درخصوص هزینه بالا و کیفیت پایین اینترنت در ایران به «جهان‌صنعت» گفت: «با وجود رشد نسبی سرعت اینترنت در ایران، همچنان شکاف قابل‌توجهی میان تعرفه‌های اینترنت و کیفیت ارائه شده به کاربران وجود دارد. در سال‌های اخیر، افزایش تعرفه‌های اینترنت در ایران همزمان باکیفیت متوسط و ناپایدار شبکه، چالش‌های فنی را به تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای تبدیل کرده است. متوسط سرعت دانلود اینترنت ثابت در ایران حدود ۱۶مگابیت بر ثانیه است در حالی که میانگین جهانی بیش از ۱۱۳مگابیت بر ثانیه است و ایران در رده یکصد‌وسی‌وششم جهانی در سرعت اینترنت ثابت قرار دارد.» او ادامه داد: «از سوی دیگر، کاربران موبایل با سرعتی کمتر از ۴۰مگابیت بر ثانیه مواجهند و جایگاه کشور در رده‌بندی جهانی موبایل یکصدو شست‌ونهم است. در مقابل، قیمت هر گیگابایت در ایران از بسیاری کشورهای منطقه گران‌تر محسوب می‌شود. این شکاف عمیق میان قیمت و کیفیت علاوه بر کندی توسعه زیرساخت‌ها و رقابت محدود بازار، باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در اقتصاد دیجیتال و عدالت ارتباطی شده است.»
این کارشناس در ادامه افزود: «افزایش هزینه‌های اینترنت و کاهش کیفیت آن، شکاف دیجیتال را عمیق‌تر کرده است. خانواده‌های کم‌درآمد و ساکنان مناطق محروم، دسترسی برابر به آموزش آنلاین، خدمات دولتی و فرصت‌های شغلی دیجیتال را از دست داده‌اند. علاوه بر این، اختلالات مکرر در سرویس‌های ارتباطی، حس انزوا و نارضایتی عمومی را افزایش داده است. افزایش قیمت اینترنت بدون بهبود کیفیت، فشار مضاعفی نیز بر کسب‌وکارهای دیجیتال وارد کرده است. براساس گزارش‌ها، در سال۲۰۲۲ قطعی‌های مکرر اینترنت منجر به زیان ۷۷۳میلیون‌دلاری برای اقتصاد کشور شد. همچنین، استفاده گسترده از وی‌پی‌ان برای دسترسی به خدمات مسدود شده، سالانه حدود ۸۵میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌کند. علاوه بر این، کیفیت پایین اینترنت، به‌خصوص فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی و دشواری دسترسی به آن، در کنار تاثیر روزافزون تحریم‌ها در بسته شدنIPهای ایرانی توسط بسیاری از وب‌سایت‌های خارجی، آینده روشنی برای نسل جوانی که بومی اینترنت است و با آن بزرگ شده، نمی‌گذارد.»
امینیان در پایان گفت: «برای مقابله با این چالش‌ها، راهکارهایی نظیر توسعه زیرساخت‌های فیبر نوری، تسهیل رقابت بین اپراتورها، شفاف‌سازی تعرفه‌ها و نظارت بر کیفیت خدمات پیشنهاد می‌شود. اجرای این اقدامات می‌تواند به بهبود دسترسی، افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌های اینترنت در کشور کمک کند. اینترنت در دنیای امروز، نه‌تنها ابزاری برای ارتباط، بلکه زیرساختی اساسی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. تبدیل آن به کالایی لوکس و پرهزینه، نه‌تنها مانعی برای پیشرفت کشور است، بلکه تهدیدی برای عدالت اجتماعی و رفاه عمومی محسوب می‌شود. ضروری است که سیاستگذاران با درک اهمیت این موضوع، اقدامات لازم را برای بهبود وضعیت اینترنت در کشور انجام دهند.»
فناوری در بن‌بست سیاست
در نهایت وضعیت اینترنت در ایران، تصویری روشن از شکاف عمیق میان قیمت و کیفیت ارائه می‌دهد. در شرایطی که جهان با سرعتی سرسام‌آور به‌سوی تحول دیجیتال پیش می‌رود، کاربران ایرانی با اینترنتی کند، ناپایدار و گران مواجهند؛ وضعیتی که نه‌تنها نشان از عقب‌ماندگی فناورانه دارد، بلکه حاصل تصمیم‌سازی‌هایی است که به‌جای توسعه، کنترل را در اولویت قرار داده‌اند. متوسط سرعت اینترنت ثابت در ایران، حدود ۱۶مگابیت برثانیه است، در حالی که میانگین جهانی بیش از ۱۱۳مگابیت است. با این حال، قیمت هر گیگابایت برای کاربران ایرانی، حتی در مقایسه با کشورهای همسایه، بالاتر است. نتیجه این تضاد، چیزی نیست جز گسترش نارضایتی عمومی، تعمیق شکاف دیجیتال و فشار اقتصادی بر کسب‌وکارهای آنلاین.
از دست رفتن فرصت‌های شغلی، سخت شدن دسترسی به آموزش و خدمات دولتی در مناطق محروم و خروج میلیون‌ها دلار ارز بابت فیلترشکن‌ها، تنها بخشی از پیامدهای این سیاستگذاری ناموفق است. اینترنت به‌جای آنکه بستر عدالت اجتماعی و رشد اقتصادی باشد، به کالایی لوکس تبدیل شده که تنها برای بخشی از جامعه در دسترس است. راهکار روشن است: شکستن انحصار، توسعه فیبر نوری، نظارت بر کیفیت خدمات و شفاف‌سازی تعرفه‌ها اما آنچه نیاز فوری‌تر دارد، تغییر نگاه سیاستگذاران به اینترنت است. تا زمانی که اینترنت ابزار کنترل باشد نه توسعه، نمی‌توان به آینده‌ای روشن برای نسل دیجیتال ایران امیدوار بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد